پژوهش های حوزوی باید ناظر به تقویت حوزه انقلابی باشد/ بخشی از علم اصول فقه آموزش روش پژوهش است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مراسم اختتامیه هشتمین جشنواره علمی پژوهشی علامه حلی(ره) پیش از ظهر امروز در سالن همایش های غدیر دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم برگزار شد.

سخنران ویژه این مراسم آیت الله علیرضا اعرافی مدیر حوزه های علمیه سراسر کشور بود که با اشاره به فرازی از نهج البلاغه اظهار داشت: یکی از جلوه های زیبای نهج البلاغه سخنان پیشوای ما در مورد پیامبر خدا است، چراکه کسی به اندازه ایشان به پیامبر نزدیک نبود و به همین دلیل تنها امام علی(ع) است که می تواند به بهترین وجه پیامبر را برای ما معرفی کند.

وی با بیان اینکه در مجموعه سخنان امام علی(ع) بیش از صد تعریف و تصویر و تشبیه در مورد پیامبر وجود دارد، ابراز داشت: ایشان اخلاق، مهربانی و جلوه های مختلف پیامبر را به زیبایی به تصویر می کشد ولی در خطبه 194 عظمت مقاومت ایشان را مطرح می کند و می فرماید این پیامبر که شمع جمع عالم است کسی بود که برای دستیابی به رضوان الهی و قله های بلند آرمان الهی در همه سختی ها غوطه ور شد و در دریای سختی شنا کرد و در این راه همه غصه ها را به جان خرید و این در حالی بود که نزدیکان و غریبان همه در مکه علیه او اجتماع کردند ولی او نهراسید.

لزوم توجه طلاب به نهج البلاغه

آیت الله اعرافی با اشاره به خطبه 72 نهج البلاغه که در آن امام علی(ع)، پیامبر را از میان برنده گمراهی معرفی می کند، تأکید کرد: انس با نهج البلاغه از مهم ترین عوامل سازنده روح و جان است بویژه کسی که از نظر ادبی قدمی برداشته باشد زیبایی ها و عظمت این کتاب بزرگ را بهتر درک می کند.

وی در ادامه سخنان خود تصریح کرد: حوزه در پرتو انقلاب اسلامی گام های بلندی در توسعه علم و اندیشه و آثار برداشته است که نمونه های آن زیاد است، به ویژه در دو دهه اخیر کتاب قطوری از پیشرفت های حوزه داریم و نسل جوان در قلمرو تولید کتاب و علم و مقاله و پایان نامه گام های بزرگی برداشته اند.

مدیر حوزه های علمیه تأکید کرد: ساختارهای پژوهشی، رسانه های مختلف پژوهشی، تعدد موضوعات، تعدد زبان ها و گستره جبهه تحقیق در ایران و غیر ایران، تنوع جنسیتی و پشتوانه های نرم افزاری و سخت افزاری پژوهشی هستیم نشان دهنده این است که قطار تولید علم و ساخت اندیشه در پژوهش شکل گرفته است؛ امروز جریان پژوهش در مدارس ومراکز زنده شده است و مجموعه مراکز علمی حوزوی کارنامه خوبی را در مسأله پژوهش رقم زده اند که یکی از کارنامه های این مسأله جشنواره علامه حلی است.

وی با بیان اینکه جشنوره علامه حلی در کنار کتاب سال کارهای پژوهشی حوزه را به خوبی دنبال می کند، خاطرنشان کرد: به عقیده من آثار این جشنواره ارزش زیادی دارد و در همین جشنواره نیز شاهد درخشش های خوبی هستیم از جمله اینکه تنوع رشته ها افزایش پیدا کرده است، پژوهش در حوزه های برادران و خواهران زنده است، روند صعودی کتاب ها و پایان نامه ها نیز خوب بوده و استان ها حرکت رو به جلویی را آغاز کرده اند.

حرکت پژوهش در حوزه باید نظام مند و دارای برنامه شود

آیت الله اعرافی با تأکید بر اینکه حرکت پژوهش در حوزه باید نظام مند و دارای برنامه شود، یادآور شد: حوزه باید نظام آموزشی پژوهش محوری را تقویت کند که خود اقتضائات زیادی دارد و تا 20 شاخص تعریف شده می توان برای آن برشمرد، حوزه امروز باید همه را خلاق و مبلغ و پژوهشگر تربیت کند که البته این مسأله منحصر در نخبه ها و برترها نیست بلکه روحی است که باید در همه دمیده شود و گام هایی برداشته شده ولی قدم های بزرگ و زیادی باید در آینده نیز برداشته شود.

وی با اشاره به اینکه سطوح عالی و دروس خارج نیز باید نظام مند تر شود، تأکید کرد: طبق آمار در قم 40 هزار نفر در سطوح عالی و دروس خارج تحصیل می کنند که حداقل 30 هزار نفر از این تعداد در قم از جوانان طلبه هستند که این جمع زیاد بعلاوه بخش خواهران طلبه هدف گیری ارزشمندی برای افزایش فرهنگ تحقیق و پژوهش در حوزه را می طلبد چراکه این حرکت بزرگ علمی می تواند تحولات بزرگی را رقم بزند.

مدیر حوزه های علمیه افزود: اگر گام های استواری برای فعال سازی این هسته های علمی برداشته شود و پایان نامه ها، مقالات و تحقیق ورزی در این بخش مورد توجه قرار بگیرد حتما شاهد تحولات زیادی خواهیم بود و نکته بعد این است که باید زیرساخت های پژوهشی نیز در مدارس سطح یک شکل بگیرد، کتابخانه ها، بانک ها اطلاعاتی، شوراهای علمی و گروه های علمی و پژوهشی باید اقتدار و قدرت بیشتری پیدا کند و کارگاهای آموزشی و پژوهش محور رنگ و بوی جدیدی به خود بگیرد.

وی با تأکید بر اینکه نباید به این تحقیقات سطح پایین بسنده کنیم، عنوان کرد: باید از میان همین پژوهشگران افرادی در تراز شهید صدر در آینده داشته باشیم، به همین دلیل باید از نظر علمی قوی باشیم و ادبیات عرب، اصول فقه مسائل عقلی و فقه به خوبی مطالعه و تحقیق شود.

پالایش اصول فقه آری یا نه؟

آیت الله اعرافی با بیان اینکه امروز دو جریان در حوزه است که یکی معتقد به کامل بودن و مورد نیاز بودن تمام اصول فقه است و دیگری معتقد به پالایش آن است، گفت: به عقیده من هردو طرف درست می گویند ولی این مسأله نیز ضروری است که اصوله فقه باید سامان جدیدی متناسب با رشته های متفاوت پیدا کند و از طرفی این را هم نباید فراموش کنیم که بخش هایی از اصول فقه روش تحقیق در همه مسائل اسلامی را به طلبه آموزش می دهد، به همین دلیل مطالبی از بحث الفاظ و حجج و تعادل و تراجیح فراتر از بحث های فقهی است.

وی تأکید کرد: نمی توان این مسأله را پنهان کرد که بسیاری از تحقیقات اسلامی دقیق نیست چون کسانی در آنها کار کرده اند که دستمایه روش اجتهادی نداشته اند، بنابراین اگر بخواهیم که بتوانیم به تحقیقات قوی برسیم باید به صورت دقیق ادبیات، اصول فقه، بینش عقلی و فقه را آموزش ببینیم.

رییس جامعه المصطفی العالمیه با تصریح بر اینکه روش تحقیق و فناوری های تحقیق هم در پژوهش مهم است، خاطرنشان کرد: حوزه در این زمینه گام های خوبی برداشته است ولی این را باید بدانیم که امروز در دنیا جریانات فعالی در این زمینه کار می کنند و در پردازش متن، تحلیل متن و هوش مصنوعی که مسیر تحقیق و پژوهش را تسهیل می کند فعال هستند و بنده ورود حوزه را هم به این زمینه ها ضروری می دانم.

وی عنوان داشت: قلم و ادبیات فارسی هم برای همه طلاب پژوهشگر لازم است، همچنانکه شهید مطهری می فرمودند: من در زمان طلبگی بیست بار تمام گلستان سعدی را دقیق دوره کردم که نتیجه آن قلم روان ایشان در کتاب ها است، مطالعه زیاد با استفاده از اوقاف فراغت مسأله حیاتی است؛ در ملاقاتی که همراه با اعضای شورای عالی حوزه های علمیه با رهبر معظم انقلاب داشتیم ایشان بر مطالعه پیوسته و گسترده طلاب تأکید کردند.

ضرورت نظام آموزشی و تنوع رشته ای در پژوهش

آیت الله اعرافی با بیان اینکه نظام آموزشی و تنوع رشته ای هم باید در پژوهش مورد توجه قرار بگیرد، تصریح کرد: محور تحقیقات حوزه علمیه در برنامه های کلان باید ناظر به نیازهای کشور باشد و از طرف دیگر مسأله پژوهش بر محور حوزه انقلابی و ابعاد آن است دارد و ما بر تداوم انقلابی ماندن حوزه اصرار داریم چراکه حوزه مولّد انقلاب است و انقلاب باید در دامن حوزه پویا شود که از مهمترین شاخص های انقلابی ماندن حوزه شناخت جامعه است.

وی تأکید کرد: پژوهشی در تراز انقلاب اسلامی است که با جامعه در ارتباط باشد، بنابراین باید مسیر تحقیق را با شیوه محکم قدیم پیش ببریم ولی در عین حال افق های جدید را هم دریابیم، چراکه امروز در مسائل اجتماعی، فرهنگی و سیاسی موضوعات زیادی است که نیاز به بحث و پژوهش دارد و طلاب جوان باید بدانند در میدان های وسیع در معرض طرح سؤال و قلمروهای جدید قرار دارند.

مدیر حوزه های علمیه با بیان اینکه بخشی از گنجینه تحقیق حوزه باید ناظر به نیازهای امروز باشد، یادآور شد: از جمله این مسائل حوزه علوم انسانی و اجتماعی است که باید در پژوهش های حوزه های علمیه کشور مورد توجه قرار بگیرد و در سطح خرد تر باید هسته های پژوهش محوری در حوزه های شهرستان های دیگر برای تزریق معارف به جامعه تعریف کنیم و در نهایت مسأله مهم و اساسی دیگر نگاه فرا ملی و فرامنطقه ای در پژوهش ها است./1330/201/ب3