شورای عالی برنامه‌ریزی از گفتار شهید مطهری درس بگیرد
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، مالک شجاعی عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی در نشست رويكرد ترجمه فرهنگي در سيره پژوهی که در پژوهشگاه علوم انسانی برگزار شد، گفت: در یک مقطعی ترجمه از یونان به جهان اسلام ترجمه فرهنگی می‌شود.
وی افزود: در دوران معاصر علوم انسانی جای علم را می‌گیرد و در این انتقال‌ها ترجمه فرهنگی به معنای عام اتفاق می افتد.
شجاعی با اشاره به فریضه خام خود، عنوان کرد: در روزگار ما اگر کسی بخواهد با رویکرد ترجمه فرهنگی سیره‌پژوهی کند باید بداند که ترجمه از چه دالان‌های تاریخی و تمدنی عبور کرده است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی اظهار داشت: در ترجمه آموختیم که ترجمه تسلط به زبان مبدا و مقصد، فهم بافت‌های فرهنگی و تمدنی است.
وی با بیان اینکه مطالعات ترجمه یک حوزه بسیار جذاب و قابل اعتنا دارد، گفت: در تمدن اسلامی و تمدن غرب ادوار مختلف برای ترجمه وجود داشته است، در جریان‌های ترجمه اتفاقات عجیبی می‌افتد که امکان یا امتناع از ترجمه دارد.
شجاعی افزود: در نگاه اول شاید به ذهن ما برسد که امکان ترجمه لفظ به لفظ وجود دارد اما اینکه مثلا ایمان را با چه لفظی در زبان انگلیسی برگردانیم انتقال آن دقیق باشد اهیمت دارد، چرا که داستان ترجمه واژه به واژه با ترجمه فرهنگی متفاوت است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: در ترجمه میان فرهنگی چرایی، چه چیزی، میزان، تاثیر رسمی و غیر رسمی و واحد ترجمه اهمیت دارد.
وی بیان داشت: گرایش‌های غالب در حوزه مطالعات ترجمه جدی است، در مطالعات فلسفی حوزه امکان و امتناع ترجمه صحبت‌های جدی وجود دارد، یک نگاه مکانیکی به ترجمه و صرف ترجمه کلمه به کلمه کافی نیست.
شجاعی با بیان اینکه اینکه خیر غایی در تمدن ما چیست و آیا برای فرهنگ‌های دیگر قابل ترجمه است، عنوان کرد: مطالعات تاریخی و ادبی ترجمه بسیار به ما کمک می‌کند، ایدئولوژی در ترجمه بسیار مهم است که در ترجمه فرهنگی کمک می‌کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی درباره مطالعات در حوزه فرهنگی گفت: فرهنگ به هر جایی که نشانی از رد پای انسان داشته باشد گفته می‌شود در واقع هرجا مهر انسان خورده باشد.
وی درباره ترجمه فرهنگی بیان داشت: در ترجمه فرهنگی باید ابتدا به این سوال پاسخ داد که آیا می‌توان امر قدسی را به زبان امروز یعنی زبان علوم انسانی ترجمه کرد، ما هر چه در خودمان ذوب شویم و در ترجمه فرهنگی و تمدنی غلط بخوریم به ترجمه خوب دست پیدا می‌کنیم.
شجاعی افزود: یک ترجمه خوب و قابل اعتنا که پررهرو نبود ترجمه فرهنگی شهید مطهری در سیره و دین است، ما در سنت‌های دینی خود یک حوزه معرفتی به نام کلام داریم که صورت‌بندی، تبین، آسیب‌شناسی و پاسخ به شبهات در عقاید دینی را دارد.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی گفت: یک مفهوم جدیدی به نام کلام جدید در جهان اسلام امروز متولد می‌شود که در همه آنها متلکم به مثابه مترجم فرهنگی بین متن مقدس و جامعه امروز خود ایستاده است، متکلمان الهی‌دانان فرهنگ دینی هستند، متلکم سعی می‌کند به قدر طاقت بشری علوم دینی را منتقل کند.
وی افزود: شهید مطهری در کتاب آینده انقلاب اسلامی یک برنامه‌ریزی برای حوزه‌های علمیه می‌نویسند که خوب است شورای عالی برنامه‌ریزی که به جان کیفیت در علوم انسانی افتاده از گفتار شهید مطهری درس بگیرد.
شجاعی اظهار داشت: در حوزه علوم انسانی بدون توجه به مختصات و مولفات ترجمه فرهنگی برنامه‌ریزی می‌شود که حیرت آور است.
وی گفت: شهید مطهری برنامه‌ای را برای حوزه‌های علمیه می‌دهد که قلب تپنده آن کلام است ایشان 26 مورد آورده که جزو وظایف فعلی حوزه علمیه است.
شجاعی عنوان کرد: شهید مطهری در مجموعه آثار سیره پژوهانه خود مواردی را آوردند که در جلد 16، 17 و 18 دقیقا ناظر بر سیره‌پژوهی فرهنگی است، شما مقدمه عدل الهی ایشان را خیلی جدی بگیرید ایشان در اینجا تعریفی از خود ارائه می‌دهد که به مثابه مترجم فرهنگ در گفتمان دینی است.
عضو هیات علمی پژوهشگاه علوم انسانی بیان داشت: شهید مطهری می‌فرماید: شاید اگر به صد و خرده آثار من نگاه کنید فکر کنید که من نگاه ژورنالیستی داشتم اما این بنده از حدود 20 سال پیش که قلم به دست گرفتم مقاله یا کتابی نوشتم تنها چیزی که در نوشته‌هایم هدف قرار دادم حل مشکلات و پاسخ به سوالاتی است که در مسائل اسلامی عصر ما مطرح است هدف گره‌گشایی از دغدغه‌ها و مشکلات جامعه بوده است.
وی افزود: در کتاب «محمد خاتم پیامبران» شهید مطهری که قبل از انقلاب منتشر شده است بزرگان اندیشه دینی روزگار ما همچون مرحوم آیت الله طباطبایی، شریعتی، و آیت‌الله طالقانی همه مقاله دادند، همه به این پرسش جواب دادند پیام حضرت محمد(ص) به زمانه ما چیست، ما در این زمینه غفلت کردیم و آنرا به مراکزی واگذار کردیم که کمترین بهره را از احادیث منابع دینی دارند.
شجاعی گفت: شهید مطهری در آثار خود درباره ضرورت مواجه فرهنگی با دین موانع ترجمه فرهنگی دین در جهان اسلام بحث کرده است همچنین درباره زمینه و معنا شناسی آن و امانیسم اسلامی صحبت کردند.
وی افزود: همچنین شهید مطهری درباره علت اینکه چرا شیعه می‌تواند نسبت به اهل سنت در ترجمه کامیاب تر باشد نیز صحبت کرده است، مولفه‌های فرهنگی امکان شکل‌گیری خوارج در زمان را بحث کردند.
شجاعی در پایان با اشاره به سخنی از دیلتای خاطرنشان کرد: ما عالمان علوم انسانی فقیران غنی هستیم یعنی یک غنای تمدنی و فرهنگی قابل اعتنا است فلسفه معاصر یا باید هستی شناسی ما باشد یا باید از زمان انسان معاصر خداحافظی کند./201/807/ب1