نگاهي به زندگي آيتالله تبريزي غروي
به بهانه آخرين پنج شنبه ماه مبارک رمضان، سالروز رحلت آيتالله شيخ ابوالقاسم غروي، خبرنگار خبرگزاري رسا با دکتر محمد امين تبريزي غروي، فرزند اين عالم مجاهد گفتوگويي صورت داده است که حاصل اين ديدار را تقديم ميکنيم.
رسا ـ با توجه به اينکه در آستانه اولين سالگرد ارتحال آيتالله تبريزي غروي قرار داريم، در خصوص ابعاد شخصيتي آن عالم وارسته توضيحاتي بفرماييد؟
در ابتدا لازم ميدانم مختصري از زندگينامه آن بزرگوار را خدمتتان ارائه کنم.
آيتالله شيخ ابوالقاسم تبريزي غروي در سال1318در شهر تبريز ديده به جهان گشود و به دليل هوش سرشاري که داشت، در دوازده سالگي وارد حوزه علميه تبريز شد و علوم مقدماتي را نزد پدر و ديگر اساتيد آن روزگار فراگرفت.
وي سه سال بعد يعني و در پانزده سالگي براي ادامه تحصيل به حوزه علميه قم عزيمت كرد و در هجده سالگي رسائل مکاسب را به اتمام رساند.
آيتالله غروي در آن دوران از محضر اساتيد بزرگي همچون امام راحل، حضرت آيتالله اراكي و آيات محقق داماد، الهي و مجاهد كسب فيض كرد و در سال 1349 هنگامي که 29 ساله بود از سوي آيتالله محقق داماد اجازه اجتهاد گرفت.
وي ضمن تعليم، کلاسهاي درسي نيز براي خود داشت که بيشتر شاگردان آيتالله غروي آذري زبان بودند.
اين عالم مجاهد از دروس فلسفي علامه طباطبايي نيز بهرهمند شد و خاطرات وي از اين استاد گرانقدر شنيدني است.
رسا ـ به خاطرات آيتالله غروي با علامه طباطبايي اشاره کرديد، ممکن است يکي از آن خاطرات را بازگو کنيد؟
بله، ايشان خاطرات فراواني نيز با امام راحل و رهبر معظم انقلاب دارند که مطمئنم به دليل تواضعي که داشتند، بيشتر آنها را براي ما نگفتند.
آيتالله غروي همواره خود را مقيد به شرکت در جلسات درس علامه طباطبايي ميکرد و ميگفت؛ استاد بيش از هر کس ديگري بر شاگردان خود تأثير ميگذارد و بنده بايد در دروس خارج و فلسفه اين عالم عرفاني شرکت کنم.
ايشان تنها کسي بود که شاهد آخرين لحضات عرفاني علامه طباطبايي در بستر بيماري بود.
البته خاطرات ديگري از امام راحل داشتند که مناسب ميبينم به يکي از آنها اشاره کنم؛ معمولاً طلاب در اعياد مختلف به خانه اساتيد خود براي عرض تبريک و کسب فيض حرکت ميکنند، پدرم نقل ميکند وقتي در يکي از اعياد به خانه امام خميني(ره) رفتيم، ايشان خود براي ميهمانان چاي و نقل آورد و هيچگاه اجازه نداد تا کسي در کوچه و خيابان دنبالش حرکت کند، اگر موردي پيش ميآمد، امام ميايستاد و پس از پاسخگويي به مسأله حرکت ميکرد.
رسا ـ ظاهراً آيتالله غروي بسيار اهل مطالعه و تحقيق بودهاند، البته شنيدهايم بسياري از دست نوشتههاي ايشان در کتابخانه شخصي وي در قم، هنوز به طور کامل جمعآوري و تدوين نشدهاند، در اين خصوص توضيحاتي بفرماييد؟
آيتالله غروي شانزده ساعت در شبانه روز با استقامت مطالعه ميکرد و به ياد دارم که نقل کرد؛ در يکي از مسائل انيشتين زير راديکال مسألهاي نوشته شده بود که من درک نکرم، بعد به خود ايراد کردم که چرا سرباز امام زمان نبايد از چنين مسائلي آگاهي داشته باشد.
اينگونه بود که آيتالله غروي به دنبال فراگيري علوم رياضيات و هندسه رفت، البته در آن دوران نگرش خوبي نسبت به کسي که اينگونه دروس را مطالعه ميکرد، در فضاي حوزوي نبود؛ از اين رو ايشان کتاب و دست نوشتههايشان را پشت کتابخانه مخفي ميکردند.
رسا ـ بنا به گفته يکي از اساتيد حوزوي، آيتالله غروي از طبع شعر نيز برخوردار بود، آيا شما اين مسأله را تأييد ميکنيد؟
البته ايشان يک دوره در کلاس شرح حافظ علامه طباطبايي شرکت کرده بود، از آن دوران به بعد طبع شعر خود را کشف کرد و مؤيد اين ادعا کتاب«الفيهالمنطق» ايشان است که در هزار بيت تمامي علم منطق را به شعر گفتهاند.
رسا ـ بسياري از دوستان نزديک آيتالله غروي به ولايتمداري ايشان تأکيد ميکنند، علت اين امر چيست؟
آيتالله شيخ ابوالقاسم تبريزي غروي ذوب در ولايت بود؛ البته ايشان هم ولايتي بودند و هم ولايتمدار بودند.
به اين معنا که از يک سو عاشق، دوستدار و پيرو ولايت مولاي متقيان علي(ع) بود؛ از اين رو تمامي شبهاي 21 ماه رمضان احسان ميدادند، از سوي ديگر نسبت به اصل ولايت مطلقه فقيه تعصب خاصي داشتند و حقيقتاً دوستدار رهبر فرزانه انقلاب بودند.
به ياد دارم، ايشان قبل از انتخاب آيتالله خامنهاي به ولايت امري مسلمين جهان، اين امر را پيشبيني ميکرد، جالب اينجا است که وقتي آيتالله خامنهاي از سوي مجلس خبرگان با عنوان رهبر نظام جمهوري اسلامي ايران برگزيده شدند، بسياري از اطرافيان ميگفتند؛ بالاخره آيتالله غروي در بالاترين پست اين نظام قرار خواهد گرفت، در حاليکه ايشان تا آخرين لحظه عمر خود مسؤوليتي را قبول نکرد و حتي بارها بنده خود با اتومبيل شخصيام و يا با اتوبوسهاي خطي تهران ـ قم ايشان را به مقصد ميرساندم.
رسا ـ آيا ايشان در جبهههاي دفاع مقدس حضور داشتهاند؟
آيتالله غروي در دوران هشت سال دفاع مقدس بيش از چهل ماه با لباس بسيجي در ميدانهاي نبرد حضور يافت و تا آخرين لحظات عمر شريفش براي تشکيل پرونده جانبازي به بنياد شهيد و امور ايثاگران مراجعه نکرد؛ در حاليکه در دوران بسترياش در بيمارستان، داروهايي با قيمتهاي ميليوني جهت مداواي وي ضروري بود.
بنا به گفته پزشکان معالج اين عالم مجاهد، تا پايان عمر همچنان آثار ناشي از جراحات شيميايي جنگ تحميلي را بر جسم و تن خود داشت، تا اينکه همين جراحات سبب بيماري شديد خوني وي و در نهايت رحلت اين عالم بزرگوار شد.
رسا ـ آيا آيتالله غروي تأليفاتي نيز داشتهاند؟
از مرحوم آيتالله غروي آثار علمي فراواني از جمله شرح بر عروه، تقريرات درس خارج مرحوم آيتالله محقق داماد در نه جلد، كتابالتشريح در خصوص شرح كتاب المكاسب در چهار جلد، شرح بر رسائل که بنا به گفته کارشناسان در چهارده جلد چاپ خواهد شد، النكات فيالفصول در چهار جلد در شرح كتاب كفايتين، كتاب التهذيب در خصوص اخلاق و عرفان نظري در چهار جلد و شرح كتاب الفيه در دو جلد و تفسير سورههاي حمد، توحيد، فلق و كوثر، چهل حديث، الفيهالمنطقي و ادبيات عرب است که البته هنوز بسياري از دست نوشتههاي ايشان گردآوري نشده است.
رسا ـ براي گردآوري و تدوين آثار آيتالله تبريزي غروي چه برنامهاي داريد؟
خانواده مرحوم آيتالله غروي از طلاب و روحانياني که قصد پژوهش و گردآوري آثار آن عالم بزرگوار را داشته باشند، استقبال ميکند و در اين راستا کتابخانه شخصي وي در قم که حاوي تمامي دست نوشتهها، حاشيهنويسي و کتابهاي ارزشمند ايشان است، در اختيار علاقهمندان قرار خواهد گرفت.
البته از مسؤولان استان آذربايجان شرقي درخواست کردهايم تا کتابخانه شخصي وي به تبريز منتقل شود تا طلاب تبريزي نيز از اين گنجينه کم نظير بيبهره نباشند.
اميدوارم با تحقق اين امر زمينه مساعدي براي تحقيق و پژوهش طلاب مستعد تبريزي فراهم آيد.