نگاهی به آثار سوره مهر درباره نیروی هوایی از انقلاب اسلامی تا دفاع مقدس

به گزارش خبرگزاری رسا به نقل از انتشارات سوره مهر، نوزدهم بهمن ماه روز نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران است. سوره مهر در طی سالهای گذشته آثار زیادی را درباره نقش دلاورمردان نیروی هوایی در پیروزی انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی منتشر ساخته است که با هم نگاهی به برخی از این آثار خواهیم کرد.

نگاهی به زندگی شهید ستاری در «مرد ابر پوش»

«مرد ابرپوش»، روایت داستانی از زندگی شهید منصور ستاری، فرمانده نامدار دفاع مقدس است که حمید نوایی لواسانی عهده‌دار نوشتن آن بوده است. این کتاب جلد شانزدهم از مجموعه « قصه فرماندهان » تولید دفتر ادبیات و هنر مقاومت حوزه هنری است که در 19 بخش زندگی شهید ستاری در دوران های مختلف روایت کرده است

نغمه های آسمانی ، عطش یادگیری ، قرص نان ، قدرت اراده ، کتاب یا لباس نو ، رویای دست‌یافتنی و... » عنوان بخش هایی از کتاب هستند. کتاب از شروع تولد شهید تا زمان شهادتش به رشته تحریر درآمده است.

نویسنده تلاش دارد در سراسر کتاب بدون افتادن در دام کلیشه و شعار،  نبوغ و نخبگی شهید ستاری را در داستان جاری سازد. ایثار و از خودگذشتگی شهید ستاری در هشتمین بخش از کتاب به شکل جالبی متبلور شده است.

 شهید ستاری طرح‌ها و ابتکارات زیادی در تجهیز سیستم‌های راداری و پدافندی به اجرا درآورد که موجب ارتقای کارایی سیستم راداری ایران در طول جنگ گشت. در سال ۱۳۶۲به‌دلیل کارایی و لیاقتی که از خود نشان داده بود به‌سمت معاونت عملیات پدافند نیروی هوایی منصوب گشت. سال ۱۳۶۴زمان ارتقاء او به‌سمت معاونت طرح و برنامه نیروی هوایی بود. سرانجام در بهمن ۱۳۶۵به‌فرماندهی نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران منصوب گردید و تا پایان عمر خود عهده‌دار این مسئولیت بود. و سرانجام در حالیکه ۴۶سال داشت، در دی ۱۳۷۳در سانحه سقوط هواپیما در نزدیکی فرودگاه اصفهان به همراه تعدادی از افسران بلندپایه نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی به فیض رفیع شهادت نائل آمد.

زندگی شهید بابایی در «پرواز سفید»

پرواز سفید» اثری داستانی به قلم مرحوم داوود بختیاری دانشور از زندگی شهید عباس بابایی است.«پرواز سفید»، داستانى از مقاطع مختلف زندگى سرتیپ خلبان شهیدعباس بابایى، فرمانده پایگاه‏هاى هوایى اصفهان و تهران در ایام‏ جنگ ایران و عراق که براى گروه سنى نوجوان نوشته شده است.مرحوم بختیاری دانشور ابتداى این کتاب را در فصلى با عنوان «طلوع یک ستاره» به زندگی‌نامه‏ مختصر فرمانده شهید و خاطراتى از دانشکده خلبانى نیروى هوایى واعزام به آمریکا جهت تکمیل تحصیلات، ایمان و اخلاص وى وشایستگى او در کسب درجات سرهنگى و سرتیپى پرداخته‏‌است.

 10 بخش کتاب داستان‏هایى از ایام دوران نوجوانى وجوانى این شهید است که عناوین آنها عبارت است از: باباى مدرسه، باغبان، آمپول‏زن کوچک، نامه، کاپیتان، طناب مرزى، ذرت فروش، فرشته نجات، هواپیماى سى - 130 و پرواز سفید.این اثر جزو کتاب‌های نقره‌ای سوره مهر محسوب می‌شود. کتاب‌های نقره‌ای به آثار پرفروش در سوره مهر اطلاق می‌شوند.«پرواز سفید» از مجموعه داستان‌های قصه فرماندهان است، که سوره مهر زندگی 25 فرمانده دفاع مقدس را به صورت داستان منتشر کرده است.

خاطراتی خلبانی که مهمان صخره‌ها بود

کتاب «مهمان صخره ها» اولین کتاب از مجموعه خاطرات خلبانان است که درباره زندگی محمد غلامحسینی، یکی از خلبانان جنگ است. غلامحسینی در عملیات والفجر 2 وظیفه حفاظت از پوشش هوایی کرمانشاه را برعهده داشته است که در اواسط این عملیات در آسمان با چند جنگنده عراقی درگیر می شود و طی یک تعقیب و گریز مجبور می شود به سمت کردستان و مرز آذربایجان غربی برود.خلبان غلامحسینی که به شدت مجروح شده مجبور به ایجکت (فرود اضطراری) می شود. او بعد از اینکه ایجکت می کند ناخواسته وارد حوزه استحفاظی حزب دموکرات کردستان می شود و توسط این گروه به اسارت در می آید.غلام حسینی از تیرماه تا آبان ماه در اسارت این گروه بوده و بعد آزاد می شود که بخش عمده ای از خاطرات کتاب به روایت این دوران اختصاص دارد.

روایت کتاب به صورت اول شخص آمده در مورد جذابیت های این کتاب بیان داشت زندگی یک خلبان به اندازه کافی برای مخاطب جذابیت دارد و صحنه های تعقیب و گریز و زد و خورد در آسمان و فراز و نشیب ها و مشکلاتی که خلبان جنگی دارد به جذابیت بیشتر این کتاب کمک کرده است.

این نویسنده در مورد چگونگی توضیح و بیان اصطلاحات خلبانی در این کتاب هم گفت: در بازنویسی دوم تصمیم گرفتم این اصطلاحات را به زبان فارسی ساده برگردانم تا نیازی نباشد مخاطب به پاورقی کتاب رجوع کند.

خاطرات خلبانی که با 3000 ساعت پرواز هیچ گاه ایجکت نکرد

کتاب «پرواز روی خاک»؛ خاطرات خلبان منوچهر شیرآقایی است که کار مصاحبه و تدوین آن سید قاسم یاحسینی انجام داده و در آن، راوی به مراحل مختلف زندگی خود از جمله حدود 3000 ساعت پرواز در طول دوران هشت سال دفاع مقدس اشاره کرده است. دومین چاپ این اثر به زودی توسط سوره مهر منتشر می‌شود. سید قاسم حسینی در مقدمه کتاب اشاره کرده است که ضبط خاطره های خلبان منوچهر شیرآقایی حدود 45 روز طول کشیده است.او ماحصل این مصاحبه مفصل را در 26 فصل با عناوین: کودکی، نوجوانی، آغاز جوانی، جوانی و تهران، ورود به ژاندارمری، عشق، عشق و پرواز و ازدواج، انتقال به نیروی هوایی، دانشکده خلبانی، آموزش خلبانی، اعزام به آمریکا، آموزش در غربت، بازگشت به وطن، تکمیل آموزش ها، خیزش انقلابی مردم، انقلاب اسلامی پیروز می شود.

یاحسینی، نویسنده کتاب معتقد است؛ ورود به دنیای تخصصی خلبانان برای او کار آسانی نبوده است. او برای ایجاد جذابیت در خاطرات منوچهر شیرآقایی از دوران انقلاب و جنگ، نوشته خود را از دوران کودکی این رزمنده آغاز می‌کند. سپس از آموزش خلبانی می‌گوید و با پشت سر گذاشتن روزهای پرشور انقلاب به سرعت به روزهای جنگ نزدیک می‌شود.یا حسینی همچنین خاطره‌های خلبان‌هایی که ایجکت نکرده‌اند و یا در طول پرواز، هواپیمای‌شان دچار سانحه نشده است چندان آسان نیست.

خلبان شیرآقایی در طول دوران هشت سال دفاع مقدس حدود 3000 ساعت پرواز داشته است که در این زمان هواپیمایش دچار حادثه خاصی نشده است. به همین دلیل، خاطره هایی که از پروازهای متعددش دارد، یکسان است. یک خلبان در آسمان است و همه چیز را ریز و کوچک می بیند، بر عکس یک رزمنده در زمین که همه چیز را از نزدیک و در اندازه واقعی خودش می بیند.شیرآقایی دربارة نام کتاب خود با ذکر خاطره‌ای اظهار داشت: «در یکی از مأموریت‌های دوران دفاع مقدس قرار شد از امیدیه با دو فروند هواپیمای جنگی به سمت نیروهای عراقی برویم، بعد از سوسنگرد در دو طرف جاده‌ای در حال حرکت بودیم و آن‌قدر ارتفاع ما کم بود که یک تراکتور در حال حرکت دیدم؛ خانواده‌ای بودند که به سمت اهواز می‌رفتند. پایین بودن ارتفاع هواپیماها موجب شد گرد و خاکی در کنار این تراکتور بلند شود، بنابراین، من در هنگام نوشتن خاطرات خود تصمیم گرفتم نام کتاب را «پرواز روی خاک» بگذارم».

 واکاوی نقش نیروی هوایی در پیروزی انقلاب اسلامی در یک اثر

«همافر» روایت مهدی نوروزی بازنشسته نیروی هوایی از دیدار و آشنایی با مقام معظم رهبری و شهید اندرزگو در سال های قبل از پیروزی انقلاب اسلامی و رخدادهای منجر به پیروزی انقلاب اسلامی است. در بخشی از مقدمه این اثر آمده است: «خاطراتی که در این کتاب ذکر شده، فقط بخش کوچکی از فعالیت های انقلابی اشخاصی است که در سطوح مختلف ارتش شاهنشاهی اعم از نیروی زمینی، هوایی و دریایی به جریان افتاد. حوادث مندرج در این نوشتار، مربوط به اتفاقاتی است که در ایستگاه رادار جزیره کیش، پایگاه هوایی مشهد، ایستگاه رادار بابلسر و مکان های مختلفی از تهران رخ داده، اگر نویسندگان و محققان موفق به بررسی و نگرش حوادث مربوط به انقلاب اسلامی در ارتش شاهنشاهی شوند، خواهند دید اعتقادات دینی تا چه وسعت و عمقی در میان نیروهای نظامی گسترش و نفوذ داشته و سبب چه میزان فعالیت های انقلابی شده است. در آن صورت نظرات و نگاه تازه ای نسبت به ارتش رژیم گذشته پیدا کرده و دلایل اصرار گروهک ها بر انحلال ارتش در اوایل پیروزی انقلاب اسلامی و تایید و تعریف حضرت امام(ره) از ارتش را درک خواهند کرد. در بخش دیگری از این مقدمه بیان شده است: فعالیت های شهید سپهبد صیاد شیرازی و همکارانشان در یگان های مختلف نیروی زمینی، شهید سرلشگر بابایی و دوستانشان در پایگاه هشتم شکاری اصفهان ، حاج آقا کرمانی ، امیر حسین مرآتی، شهید سرهنگ شاه حسینی، سرهنگ خداوردی، سرهنگ پورانی و دوستانشان در پایگاه سوم شکاری همدان و غیره حکایت از گستردگی مجاهدات و تلاش چهره های مومن و معتقد نظامی در سراسر ارتش شاهنشاهی بوده است. نویسنده در این کتاب همچنین بر لزوم تحقیق در زمینه فعالیت های ارتش پیش از پیروزی انقلاب اسلامی تاکید دارد.

بازخوانی بزرگترین عملیات نیروی هوایی در اواسط فرودین 60

پانزدهم فروردین ۱۳۶۰ فانتوم‌های نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران، 3 پایگاه هوایی الولید (پایگاه‌های هوایی اچ۳) را در غربی‌ترین نقطه عراق، در مرز مشترک عراق و اردن بمباران کردند و آن‌را منهدم ساختند. به همین مناسبت کتاب «حمله هوایی به الولید» روایت خلبان احمد مهرنیا به دوستداران کتاب معرفی می‌شود.

امیر خلبان احمد مهرنیا در کتاب «حمله هوایی به الولید» تلاش کرده تا لحظه به لحظه این عملیات را بر اساس اسناد و یا نقل و قول‌هایی از طراحان و خلبانان بازمانده از عملیات روایت کند. او در این کتاب علاوه بر شرح این عملیات 5 ساعته تلاش کرده تا تمامی مراحل پیش و پس از انجام این عملیات هوایی را به تصویر بکشد و عظمت و بزرگی آن را بار دیگر زنده کند.سال‌ها بود که جای این کتاب در قفسه کتاب‌های مربوط به دفاع مقدس خالی بود و در حالی که بارها به آن استناد می‌شد، به جز اطلاعاتی جسته و گریخته و ساخته شدن فیلمی در مورد این حمله گسترده هوایی، اطلاعات کامل و جامعی در خصوص این عملیات وجود نداشت.

 ذکر ادوات و مهمات نظامی به کار رفته در این جنگ، ذکر نام خلبان‌ها و کمک خلبان‌ها به همراه تصاویری از آنها، فهرستی از میزان خسارات وارد آمده به هواپیماهای عراقی و بازتاب عملیات در خارج از کشور از دیگر ویژگی‌های این کتاب است. تمامی این جزییات موجب شده تا تصویر دقیقی از این عملیات در ذهن خوانندگان ایجاد شود.احمد مهرنیا نویسنده کتاب در تشریح این اثر نظامی اظهار داشت: از چهار سال پیش نوشتن در مورد فعالیت‌های نیروی هوایی را شروع کردم و در ابتدا هم به عملیات 140 فروندی پرداختم و مشغول نوشتن در مورد این عملیات بودم و ضمن جمع آوری اطلاعات مربوط به آن، اطلاعات سایر عملیات‌های نیروی هوایی را نیز جمع می‌کردم.وی درباره مستندنگاری این کتاب خاطر نشان کرد: نیروی هوایی ارتش عراق برای اینکه از آسیب‌های ناشی از عملیات‌های نیروی هوایی در امان باشد بخشی بزرگی از ادوات جنگی و از جمله هواپیماهای توپولف 22 و میگ‌های 25 خود را به دورترین نقطه در 3 پایگاه به نام الولید در منطقه اچ 3 در 50 کیلومتری مرز اردن مستقر کرد.مهرنیا در ادامه افزود: با توجه به هواپیماهای استراتژیکی که در اختیار نیروی هوایی بود و اینکه این هواپیماها تنها می‌توانند یک سوم این مسیر را طی کنند عراق کاملا خیالش از بابت حمله به این پایگاه‌ها راحت بود.  

این خلبان نیروی هوایی همچنین در تشریح عملیات گفت: با طراحی خیلی خوبی که برای این عملیات در نیروی هوایی صورت گرفت و چهار مرحله سوخت‌گیری در طول مسیر و استفاده از خاک کشور سوریه این عملیات با موفقت بالا صورت گرفت و طبق گفته خود عراقی‌ها در این عملیات 48 فروند هواپیماهای عراقی و بنا به برخی منابع دیگر تا 80 فروند هواپیما در این عملیات منهدم شد و بخش زیادی از تجهیزات هوایی دشمن در این عملیات از بین رفت.گفتنی است این حمله باعث شگفتی و تعجب جهانیان خصوصا ارتش بعث عراق شد. در حمله 140 فروندی در بامداد یکم مهرماه 59 جهان پی به قدرت نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران برد و نیروی هوایی در حمله به الولید در فرودین ماه سال 60 توانست این اقتدار را بار دیگر به اثبات رساند./998/د102/ق