اقتصاد مقاومتی در خانواده با اصلاح الگوی مصرف
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خراسان شمالی، اصلاح الگوی مصرف در همه حوزه‌ها، به‌ویژه در محیط خانواده‌ها، یکی از مطالبات رهبری و نیازهای اساسی جامعه ما برای تحقق اقتصاد مقاومتی است.
تردیدی نیست که اصلاح خانواده‌ها و سامان‌دهی و برنامه‌ریزی در آنها، کمک بسیاری به اصلاح امور اجتماعی می‌کند، اگر فرهنگ کار در خانواده‌ها نهادینه شود، وضع کاری در جامعه، چهره جدی‌تر و سالم‌تری به خود می‌گیرد.
اگر فرهنگ ادب و احترام نسبت به دیگران در محیط خانواده مستحکم شود و درست شکل بگیرد، وضع معاشرت و آداب برخوردهای فردی و اجتماعی در اجتماع چهره دل‌پذیرتری پیدا می‌کند.
اگر فرهنگ عفت و پاک‌دامنی در بین خانواده‌ها جدی گرفته شود، آثار سازنده آن مانند سپهر معنوی مصونیت بخش، در جامعه خود را نشان می‌دهد و اگر فرهنگ درست مصرف کردن و اصلاح الگوی مصرف، در فضای خانواده‌ها عملی و عینی گردد، پیامدهای سودمند آن در جامعه، نمود و ظهور پررنگ پیدا می‌کند.
خانواده‌های متعهد و وظیفه‌شناس، کانون تعلیم و تربیت و مرکز پرورش انسان‌های سالم و صالح و خدمتگزار به شمار می‌روند؛ ازاین‌رو اصلاح خانواده می‌تواند سنگ زیرین اصلاح اجتماع باشد، به همین دلیل خداوند در آیه 6 سوره تحریم می‌فرماید: «قُوا أَنْفُسَکمْ وَ أَهْلِیکم»؛ خود و خانواده‌هایتان را دریابید.
رهبر معظم انقلاب هم در ترسیم خانواده آن را به «امت نزدیک» مانند کردند، روشن است شکل گرفتن امت بزرگ درگرو اصلاح هسته‌های کوچک و امت‌های گوناگون است.
خانواده و اصلاح الگوی مصرف
نقش خانواده‌ها در اصلاح الگوی مصرف به‌عنوان یکی از شئون تحقق اقتصاد مقاومتی نقش اول و زیربنایی است، اگر روحیه شکرگزاری در خانواده‌ها فرهنگ شده و روحیه قناعت در بین اعضای خانواده درست نهادینه شود، بسیاری از ولخرجی‌ها، اسراف‌کاری‌ها و بریزوبپاش‌ها از خانواده‌ها رخت برمی‌بندد.
صفحه جان فرزندان، صفحه سفیدی را مانند است که هرگونه نقش و نگار را پذیراست، پدر و مادر باید مانند یک نقاش زبردست و ماهر از دوران کودکی و خردسالی صفحه نورانی وجود فرزندان را با ظرافت و لطافت نقاشی کنند و ارزش‌ها و ضد ارزش‌ها را با مهارت و دلسوزی به آنان بیاموزند.
فرهنگ درست مصرف کردن نیاز به برنامه‌ریزی و کنترل دارد، خانواده‌ها در این رابطه باید خود را مسؤول بدانند و به‌گونه‌ای امور اقتصادی را سامان‌دهی کنند که از آغاز، فرزندان را کم‌توقع و پرکار تربیت کنند.
استفاده بهینه از منابع مالی و بهره‌برداری صحیح از امکانات زندگی مصداق بارز و روشن «شکرگزاری» است، شکرگزاری تنها به زبان نیست؛ بلکه باید در رفتار ما انسان‌ها تجلی و تبلور پیدا کند. درست مصرف کردن آنچه خداوند به‌عنوان نعمت به ما ارزانی داشته همان شکر عملی است که عامل فراوانی و ازدیاد نعمت‌ها می‌شود.
گسترش این فرهنگ می‌تواند زمینه‌ساز و بسترساز اصلاح الگوی مصرف در بین خانواده‌ها شده و از خانواده‌ها به جامعه منتقل گردد و درنتیجه، اجتماع شاکر و قانع و به دور از اسراف و تبذیر شکل گیرد.
آسیب‌شناسی خانواده‌ها در مصرف
با نگاهی گذرا می‌توان به سرفصل‌هایی اشاره کرد که هرکدام به نوبه خود از موانع اصلاح الگوی مصرف به شمار می‌روند و بدون اصلاح آنها رسیدن به اصلاح الگوی مصرف، امکان‌پذیر نیست:
چشم و هم‌چشمی‌ها
یکی از آسیب‌های جدی در محیط خانواده‌ها وجود مسابقه در تعویض دکوراسیون‌ها، مبل‌ها و لوازم تشریفاتی منازل است، چون همسایه و یا فلان خویشاوند مبل آن‌چنانی دارد و یا فرش با فلان نقشه و رنگ را خریداری کرده، ما هم باید از قافله عقب نمانیم و اگر اقدام نکنیم، افت دارد و کلاس ما پایین می‌آید و از این‌گونه توجیهات بی‌محتوا و سطحی دیگر.
معلوم است چنین نگرشی به زندگی، فضای خانواده‌ها را به التهاب و تنش می‌کشاند، آرامش که روح زندگی است را از آنان می‌گیرد و همواره باید به جای تعامل، به تنازع و بحث‌های فرصت سوز پرداخته شود.
سنت‌های غلط
بسیاری از گرفتاری‌های زندگی مردم ما ریشه در روش‌ها و سنت‌های غلط و خرافی دارد و همین‌ها زمینه اسراف و تبذیر را فراهم ساخته است.
مثلاً در میهمانی‌ها باید غذاها متنوع و رنگارنگ باشد، باید غذا حتماً اضافه بیاید، باید از انواع نوشیدنی‌ها در کنار سفره چیده شود، این‌ها و مانند آن آسیب‌هایی است که اگر کنترل نشود به‌عنوان یک عیب ملی بزرگ، فرهنگ اسراف را روزبه‌روز گسترده‌تر می‌سازد و مانع بزرگی در مقابل اصلاح الگوی مصرف و تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور می‌شود.
در همین راستا پوشیدن لباس‌های غیرتکراری در عروسی‌ها، میهمانی‌ها و مراسم جمعی است، کدام عقل و شرع اجازه می‌دهد که برای رفتن به میهمانی‌های مکرر و یا شرکت در مراسم گوناگون حتماً باید از مدها و لباس‌های جدید و غیرتکراری استفاده کرد؟! آیا انباشتن لباس‌ها و کیف و کفش‌ها و بهره بردن اندک و سپس از رده خارج کردن آنها مصداق روشن اسراف و تبذیر نیست؟
مصرف بی‌رویه انرژی
بهره‌برداری نامناسب و بی‌رویه از آب، برق و سوخت، ریشه بسیاری از گرفتاری‌های اجتماعی است، آبی که مایه حیات است، برقی که عامل روشنایی بوده و سوختی که عامل سرعت بخشیدن به کارها و سامان‌دهی سرما و گرمای زندگی است باید به‌گونه‌ای مورد بهره‌برداری قرار گیرد و مدیریت شود که جوابگوی نسل‌های آینده هم باشد.
باید به فرزندان در خانواده‌ها آموزش داده شود که این آب گوارایی که بی‌رویه آن را مصرف می‌کنید، چه مراحلی را پشت سر گذاشته تا به‌آسانی در اختیار ما قرار گرفته است.
این برق و بنزین و دیگر انرژی‌ها با چه رنج و تلاش‌هایی روبرو شده تا به این شکل به دست ما رسیده است. اگر این یادآوری‌ها و نظارت‌ها در محیط خانواده‌ها جدی گرفته شود بسیاری از این کمبودها جبران می‌گردد و چهره زیبای اصلاح الگوی مصرف در جامعه رخ می‌نماید.
سخن را با کلامی زیبا از سخنان رهبر معظم انقلاب به پایان می‌بریم: «همت مضاعف در سرمایه‌گذاری، در کارآفرینی و ... این درآمدها را چگونه باید صرف کنند، اینجا هم باز همان اصلاح الگوی مصرف خود را نشان می‌دهد. پول را به جای سرمایه‌گذاری تولیدی، مصرف تجملات می‌کنند، سفرهای خارجی بیهوده، بی‌ثمر، پرخرج و احیاناً فسادآور، بهانه‌ای برای تغییر وسایل خانه، وسایل زندگی، این چیزها یک حرکت مسرفانه است نسبت به ثروت»./704/9314/ب1
هادی رحیمی کوهستان