تحصیل علم نباید برای اهداف دنیوی باشد
به گزارش خبرگزاری رسا، دومين جلسه درس اخلاق هفتگی حضرت آیت الله جوادی آملی در تابستان امسال در محل حسینیه احمدآباد شهرستان دماوند برگزار شد.
حضرت آیت الله جوادی آملی دراین جلسه، با اشاره به آيات قرآن كريم به تبيين انواع كسب و كاسب و اينكه انسان همواره بايد بكوشد تا از كسب‌هاي حرام و عادت‌هاي بد دوري كند پرداخت و اظهار داشت:در قرآن كريم چند كسب مطرح است يك سلسله كسب‌هاي اعتباري است كه آن مکسو ب در اختيار كاسب است؛ يك سلسله كسب‌هاي حقيقي است كه آن مكسوب، حاكم بر كاسب است. آن كسب‌هاي اعتباري كه كاسب، حاكم بر مكسوب است كسب مال است كه انسان مالي يا عين يا منفعت يا انتفاعي را كسب مي‌كند. خداوند در قرآن كريم فرمود: ﴿لِلرِّجَالِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبُوا وَلِلنِّسَاءِ نَصِيبٌ مِمَّا اكْتَسَبْنَ﴾ يعني مرد هر كسبي كرد مال اوست، زن هر كسبي كرد مال اوست.
وی ادامه داد: يك سلسله مسائلي است كه اگر كسب كرد خودش در اختيار آن مكسوب قرار مي‌گيرد؛ اينكه در سوره مباركه مؤمنون و مانند آن فرمود: ﴿لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُم مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ﴾ اگر كسي معاذ الله بيراهه رفت، گناهي را كسب كرد، به يك اخلاق بد عادت كرد، به دروغ، به خيانت، به حرام، به اعتياد معاذ الله عادت كرد، اين را كسب كرد، قبلاً كه نداشت اين صفت را بعد كسب كرد، اين خُلق را كسب كرد، وقتي كه به دنيا آمد كه اين خُلق را نداشت، اين صفت را كه نداشت الآن كه اين صفت را كسب كرد، خود اين كاسب در اختيار اين مكسوب است، به هر سَمتي كه اين صفت بخواهد ببرد مي‌رود چون عادت كرد. اگر خداي ناكرده به حرام عادت كرديم به گناه عادت كرديم چشممان، گوشمان، زبانمان در اختيار مكسوب است. كاسب اختيار دارد، مال در اختيار كاسب است ولي اگر خداي ناكرده صفت بدي را كسب كرد اين كاسب در اختيار مكسوب است كه در سوره مؤمنون فرمود: ﴿لِكُلِّ امْرِئٍ مِنْهُم مَا اكْتَسَبَ مِنَ الْإِثْمِ﴾.
مفسر برجسته قرآن کریم در ادامه به گناه و نقش آن در ممانعت از انجام كار خير به وسيله انسان اشاره كرد و بيان داشت: مرحوم ابن‌بابويه قمي(رضوان الله عليه) در كتاب شريف توحيد از وجود مبارك حضرت امير(ع) نقل مي‌كند يك كسي به حضرت عرض كرد چرا من نمي‌توانم نماز شب بخوانم؟ حالا گاهي شب‌هاي بهار كوتاه است بسیار خب، ولی شب‌هاي زمستان كه خيلي طولاني است، آدم از خواب خسته مي‌شود، عرض كرد چرا؟ فرمود اين گناهِ روز دست و پايت را بسته است.
وی در پایان این بخش از سخنان اظهار داشت: بنابراين ما دو نحو كسب داريم: يك كسبي كه كاسب مسلّط است، يك كسبي كه آن مكسوب مسلّط بر اين كاسب است و اگر كسي خداي ناكرده يك كسب حرامي داشت به وصف بدي عادت كرد راه براي توبه باز است.
حضرت آیت الله جوادی آملی در ادامه سخنان خود به خطبه نوراني پيامبر اسلام(ص) در آخرين نمازجمعه ماه شعبان اشاره كرد و راه آزادسازي انسان از بند گناه را استغفار و طلب آمرزش از گناهان دانست و گفت: اين خطبه نوراني وجود مبارك پيامبر در آخرين جمعه ماه شعبان كه به خطبه شعبانيه معروف است، حضرت فرمود ماه مبارك رمضان ماه آزادسازي است همين است، حضرت فرمود خيلي‌ها هستند كه در اثر ارتكاب گناه حالا به حقّ پدر،حقّ مادر، حقّ فرزند، حقّ در ذمّه آنهاست عمل نكردند، حقوق الهي دو نحو است يك وقت در دنياست اگر كسي بيراهه رفته خلاف كرده دستگاه قضايي است و حدود شرعي است اين براي نظم جامعه است، اما خدا كه بخواهد در برابر اين حقوق داوري كند خود انسان را به زندان مي‌برد نه وثيقه قبول مي‌كند، نه آزاد مي‌كند، در خانه آدم زندان است. اينكه مي‌بينيد بعضي‌ها مي‌گويند من نمي‌توانم گناه را ترك كنم اين در زندان است.
وی ادامه داد: در محاكم دنيايي، شخص بدهکار باید خانه را، زمين را، مِلك را وثيقه بدهد، اما خدا هیچ وثیقه ای قبول نمیکند، كسي كه خلاف كرده معصيت كرده بدهكار است اين بدهكار بايد رهن بدهد، گرو بدهد، چه چيزي را گرو بدهد؟ فرمود خود انسان را گرو مي‌گيرند. بياييد در ماه مبارك رمضان فكّ رهن كنيد استغفار كه «بگويد خدايا من آمدم» اين راه براي هميشه باز است. اين همه مشركين و بت‌پرستان حجاز ساليان متمادي كعبه را بتكده كردند ولی بعد که آمدند و گفتند خدايا آمديم، خدا قبول كرد، چطور ما را قبول نكند؟! كدام گناه است كه خدا قبول نمي‌كند؟ كدام شخص است كه خدا قبول نمي‌كند؟ حتي كلمه «استغفرالله» لازم نيست، رو به قبله بودن لازم نيست، دعا خواندن لازم نيست، اينها تشريفات است البته مستحب است اينها را بگوييم، ثو اب بيشتري دارد، اما با يك اراده تخلّف‌ناپذير بگوييم «خدايا آمدم».
حضرت آیت الله جوادی آملی در پايان در صيه‌اي به طلاب حوزه علميه بيان داشت: اساس دين، حوزه است اين عزيزان درصدد كسب علم‌اند، حالا كه معلوم شد كسب دو قسم است: يك كسبي كه كاسب، حاكم است بر مكسوب، يك كسبي كه كاسب، محكوم است و مكسوب حاكم است؛ بدانید ما دو گونه علم داريم يك وقت كسي علمي تهيه مي‌كند چيزي مي‌خواند كه ابزار دنياي او باشد و غرور باشد و القاب باشد و نام او را ببرند و يا نام او را با لقب ببرند و يا نام او را اول ببرند و همين بازي‌ها، اين يك علمي كسب كرد كه محكوم علم خودش است، اين بيان نوراني علي‌بن‌ابيطالب(سلام الله عليه) كه فرمود بسا درس‌خوانده‌هايي هستند كه كُشته جهالت خودشان هستند، و در مقابل يك عده علما هستند كه نورند ﴿إِنَّمَا يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبَادِهِ الْعُلَمَاءُ﴾ ما بايد تلاش كنيم اين قسم دوم باشيم يعني علمي كسب كنيم كه ما را حفظ كند، براي ما نور باشد. علم، بخشي از راه است آنكه مشكل را حل مي‌كند عقل است نه علم، علم يك چراغي است، حالا كدام طرف برويم، علم يك نردبان خوبي است، علم وقتي نافع است كه نردبان باشد تا عالِم را به مقام عقل برساند./۱۳۲۳/۱۰۱/ب۲