ضرورت بررسی بدحجابی از منظر آسیب اجتماعی
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سید مجید امامی، استاد دانشگاه امام صادق(ع) در سمینار سه‌روزه جامعه‌شناسی حجاب و بدحجابی در پنل دوم آن تحت عنوان «جامعه‌شناسی فرهنگی بدحجابی در ایران» که به همت پژوهشکده باقرالعلوم(ع) سازمان تبلیغات اسلامی و با مشارکت مرکز تحقیقات زن و خانواده حوزه علمیه قم و جبهه مردمی حجاب و عفاف در پژوهشکده باقرالعلوم(ع) برگزار شد، گفت: در کشور ما درباره حجاب یک امر فقهی، فرهنگی و جنسی داریم که روی همدیگر اثر می‌گذارند البته کانونیت آن می‌تواند متفاوت باشد.
وی بابیان اینکه تبرج ازجمله مباحث فقهی در دین ما است، عنوان کرد: درزمینهٔ تبرج همه‌چیز محل تماشای جنسی می‌شود؛ باید به مسئله جنسی در کنار مسائل فقهی و فرهنگی آن توجه کنیم اگرچه امر جنسی به امر فقهی و فرهنگی غلبه پیداکرده است، شاید بتوان گفت که بهره افراد از بدحجابی جنسی شده است.
امامی با اشاره به اینکه امروز حجاب یا بدحجابی مسأله جامعه ما است؛ بیان داشت: بدحجابی از حیث آسیب اجتماعی آن و حجاب از حیث فرهنگی باید موردبررسی قرار گیرد، ما قابی برای سر خانم‌ها درست کردیم و به مردم می‌گوییم به آن نگاه نکنید که این امکان‌پذیر نیست.
حجاب در ایران با تصویر پیوند دارد
در ادامه محمدرضا قائمی نیک، استاد دانشگاه تهران؛ بابیان اینکه حجاب در ایران با تصویر پیوند دارد، گفت: در ایران نخستین کشف حجاب در دوره رضاخان رخ می‌دهد که اوج آن در مسجد گوهرشاد بوده است.
وی افزود: در تحلیل مسائل اجتماعی گفته می‌شود که در ایران قانون حجاب اجباری وجود دارد، حجاب در ادیانی نظیر زرتشت و یهودیت شدیدتر از آن چیزی بوده که امروز فقهای ما بیان می‌کنند.
قائمی نیک بیان داشت: طی تاریخ 200 یا 300 ساله اخیر آنچه در غرب دیده می‌شود بیشتر مسأله بی‌حجابی است، نخستین توجهات به بدن برهنه افراد در نقاشیهای داوینچی رخ می‌دهد که ساختارشکنی در جهان غرب محسوب می‌شده است.
استاد دانشگاه تهران بابیان اینکه غرب بعد از جنگ جهانی دوم به بهانه جلوگیری از انقلاب‌های کمونسیتی کشورهای جهان سوم را تبدیل به محل منازعه خود می‌کند، اظهار داشت: نخستین پدیده‌های بی‌حجابی از بعد جنگ جهانی دوم آغاز شده که اثرات فرهنگی زیادی داشته و ظهور صنعت سینما نیز بر آن دامن می‌زند، تصاویر بی‌حجاب از زنان در این صنعت بیشتر خود را نمایان می‌کند که در موج سوم از فعالیت‌های هالیوود به اوج خود می‌رسد.
وی ابراز کرد: بعد از کشف حجاب رضاخانی و مقاومت مردم مقابل آن که از طریق رسانه‌ها منتشر می‌شود آیت‌الله بروجردی و سپس امام راحل مقابل آن ایستادگی کرده و واکنش تندی را نشان می‌دهند.
قائمی بیان داشت: پهلوی دوم برای پیشبرد اهداف خود درزمینهٔ گسترش بی‌حجابی دست به برگزاری جشن شیراز با حضور طیف زیادی از بازیگران و خوانندگان می‌زند؛ بازیگرهایی که در این دوره ظهور می‌کنند از موج هالیوود الگو می‌گیرند که گاهی هم اسامی مستعار خود را شبیه آنها قرار می‌دهند شاید 40 تا 45 خواننده و بازیگر زن در این دوره ظهور و بروز پیدا می‌کنند.
استاد دانشگاه تهران افزود: این نوع هماهنگ‌سازی سرمایه‌داری با زنان بی‌حجاب سبب می‌شود که زنان باحجاب به حاشیه رانده شوند به‌این‌ترتیب در دو دوره پهلوی سلطه و ترویج بی‌حجابی را شاهد هستیم.
قائمی گفت: بعد از انقلاب درباره حجاب شرایط سیاسی متفاوتی را شاهد هستیم؛ اوایل انقلاب مسئله حجاب و پوشیدگی تأکید می‌شود اما به‌مرور بعد از چند سال بین دولت‌های مختلف نسبت گشودگی حجاب اجماع وجود دارد که موج بی‌حجابی از زن رایج شود.
وی افزود: درواقع سیاست‌هایی که دولت‌ها بعد از جنگ در نظر گرفتند واکنش‌هایی برای گشودن تصویری از زنان بی‌حجاب دارد که در گروه‌های موسیقی‌های زیرزمینی با تصاویر بی‌حجابی از زنان مواجه می‌شوید.
استاد دانشگاه تهران داشت: تصویری که امروز از زن در ذهن ما شکل می‌گیرد با خانم‌های عصر قاجار متفاوت است؛ درواقع تصاویری که ما در ذهن ساختیم فقط از 20 تا 30 سالگی بدون توجه به نقش مادری و همسری آنان است.
وی بابیان اشاره به اینکه این تصویر به تعداد نامتناهی در ذهن مردان تکثیر می‌شود، بیان داشت: وقتی زن وارد زندگی می‌شود تا زمانی که آن تصویر را بازنمایی کند خوب است اما وقتی از آن تصویر فاصله گرفت دچار مشکل می‌شود، به نظر می‌رسد این تصویر در ذهن مردها سبب می‌شود زنان در وضعیت فعلی میل به بی‌حجابی داشته باشند.
قائمی بابیان اینکه ما در پدیده‌های اجتماعی با تصاویر مواجه هستیم که باید به آن توجه داشته باشیم، گفت: امروز پوشش خانم‌ها برای سخت یا آسان بودن آنان نیست بلکه گاهی بی‌حجابی یا آرایش زیاد برای آنان زحمت دارد آما این تصویر ذهنی مردان آن‌قدر قوی است که زنان سختی را تحمل می‌کنند.
حجاب را باید در هندسه فرهنگ جنسیتی جنسی بینیم
همچنین در ادامه پنل دوم این سمینار بدره از استادان دانشگاه به سخنرانی پرداخته و گفت: حجاب را در هندسه فرهنگ جنسیتی جنسی بینیم؛ گفت: تعریف فرهنگ اعتباری و قراردادی است که ده‌ها تعریف از آن وجود دارد، زمانی که حجاب را منزوی و مستقل نگاه کردیم آن را در بستر معرفتی نفهمیدم، فرهنگ جنسیتی جنسی یعنی همه مؤلفه‌های فرهنگ در رابطه با جنسیت و غریزه جنسی است.
وی افزود: اگر دانش‌ها، باورها، هنرها، قوانین، اخلاقیات و عدالت در قالب فرهنگ جنسی تعریف شود مبنای شکل‌گیری روابط انسانی خواهد بود.
بدره بابیان اینکه امروز تعریف ما از فرهنگ دچار اشرافیت است؛ عنوان کرد: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و فعالیت‌های آن دچار همین اشرافیت شده است، درواقع ما عملاً وزرای فرهنگی نداریم فرهنگ جاری در خیابان با همه واقعیت‌های آن عمومی است.
بدره بابیان اینکه ما جامعه‌ای به‌شدت جنسی زده هستیم؛ گفت: امر جنسی در همه ساحت‌های زندگی ما به‌طور تفصیلی وجود دارد اما آن را به رسمیت نمی‌شناسیم که در لایه‌های دیگر خود را بروز و ظهور می‌دهد.
وی افزود: غریزه جنسی از همان اوایل یادگیری وجود دارد بنابراین باید جامعه‌پذیری و فرهنگ‌پذیری خود را متناسب با آن انجام دهیم، اما چون به رسمیت نمی‌شناسیم دچار مشکل می‌شویم.
بدره گفت: ما نیاز آموزش در این زمینه را به رسمیت نمی‌شناسیم به همین دلیل جوانان باهدف دریافت آموزش مورد سوءاستفاده قرار می‌گیرند طوری که حدود 90 درصد آنها در معرض تعرض جنسی قرارگرفته و آمار سوءاستفاده‌های جنسی بالا می‌رود.
بدره ابراز کرد: ما آموزش درباره غریزه جنسی را به رسمیت نمی‌شناسیم و فکر می‌کنیم تنها با ازدواج امر جنسی مدیریت می‌شود درحالی‌که اگر بحث جنسی درست مدیریت نشود ازدواج آن را مدیریت می‌کند اما برای سالم ماندن کافی نیست.
وی بابیان اینکه ما حجاب را به یک فتوا تقلیل دادیم؛ گفت: سیاست اجتماعی حجاب کلان است اما متأسفانه ما نتوانستیم درباره آن بازتولید اجتماعی داشته باشیم، در گفتمان رسمی ما غریزه جنسی نداریم درواقع سیاستمدار به‌عنوان سیاستمدار کاری به غریزه جنسی شما ندارد اما چون او گفته باید حجاب داشته باشید پس باید داشته باشید، اتفاقی که رخ‌داده نیاز به تشریح ندارد اما وقتی بحث جنسیت با مرجعیت و قدرت نسبت به پیدا می‌کند همان‌قدر می‌تواند مقاومت ایجاد کند آن هم در جوامع ما که قوانین برای این نوشته شدن و زیر پا گذاشتن است.
بدره گفت: نظام حقوقی ما خیلی نتوانسته قانون‌ها را اجرایی کند ما مردم‌شناسی حقوقی درستی نداشتیم که امروز به اینجا رسیدیم، ما روی عفت زنان تأکید داشتیم اما درباره عفت مردان هیچ تأکید نداریم، انحراف جنسی مردان چون ناموس نیستند اهمیتی ندارد و سیاستی اعمال نمی‌شود؛ درحالی‌که این دو در ارتباط با هم هستند اما جامعه ما سهل‌انگار است، همه لباس‌های سنتی ایرانی زنان و مردانه عفت هست؛ درحالی‌که امروز مردان ما لباس مدرن پوشیدند اما از زنان انتظار داریم که لباس سنتی بپوشند./۸۰۷/ز504/ب۱