فهرست آرزوها در قیامت

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، یکی از نام‌های روز قیامت، «روز حسرت» است. دانستن حسرت‌های آن روز می‌تواند زمینه تلاش در این دنیا، برای کم کردن تأسف‌ها در آنجا را پدید بیاورد. در آیات بسیاری، برخی از حسرت‌های قیامت بازگو شده است که در این نوشتار به آنها اشاره می‌شود.

آرزوهای انسان قبل از مرگ

افرادی که خبردار می‌شوند که قرار است تا چند وقت بعد از دنیا می‌روند، نگاهی به گذشته خود می‌کنند. برخی، شاد، و بعضی پشیمانند. با خود می‌گویند: ای کاش با دیگران، بهتر رفتار می‌کردم. کاش تمام تمرکزم را روی کارم نمی‌نهادم و برای خود و خانواده‌ام بیشتر وقت می‌گذاشتم.

خیلی‌ها که این خبر را می‌فهمند به تکاپو می‌افتد و فهرست آرزوهای خود را تنظیم می‌کنند و تصمیم می‌گیرند در این چند روز یا هفته یا ماه باقی مانده، آنچه را از خوشی‌های زندگی، انجام نداده‌اند تدارک کنند و به انجام آن بپردازند و کاری هم به انتقاد دیگران نداشته باشند.

برخی آرزوهایشان را نسبت به فرزندان و کارهای ناتمام خود را بر باد رفته می‌دانند و احساس افسردگی می‌کنند.

آرزوهای پس از مرگ در قرآن

این آرزوها با مرگ، تمام می‌شود ولی آرزوهای حقیقی، خود را نمایان می‌کند. قرآن کریم در آیه 99-100 سوره مؤمنون، آرزوی بازگشت به دنیا را نسبت به برخی افراد در وقت جان دادن، بیان می‌دارد: «حَتَّى إِذا جاءَ أَحَدَهُمُ الْمَوْتُ قالَ رَبِّ ارْجِعُونِ * لَعَلِّي أَعْمَلُ صالِحاً فيما تَرَكْتُ كَلاَّ إِنَّها كَلِمَةٌ هُوَ قائِلُها وَ مِنْ وَرائِهِمْ بَرْزَخٌ إِلى‏ يَوْمِ يُبْعَثُونَ» (تا آنگاه كه مرگ يكى از ايشان فرا رسد، مى‏ گويد: «پروردگارا، مرا بازگردانيد،* شايد من در آنچه وانهاده‏ام كار نيكى انجام دهم.» نه چنين است، اين سخنى است كه او گوينده آن است و پشاپيش آنان برزخى است تا روزى كه برانگيخته خواهند شد.)

اینان در آن لحظه، مهلت می‌خواهند تا با بازگشت به دنیا و انجام عمل صالح، جبران گذشته کنند. این آرزو را در قیامت نیز دارند. از خدا درخواست بازگشت برای انجام عمل صالح دارند ولی این آرزوها، هیچ‌گاه برآورده نخواهد شد.

در آیه 27 سوره انعام آمده انسان‌هایی در قیامت، آرزوی بازگشت می‌کنند برای اینکه دیگر، آيات پروردگار را تكذيب نکنند و از مؤمنان شوند: «وَ لَوْ تَرى‏ إِذْ وُقِفُوا عَلَى النَّارِ فَقالُوا يا لَيْتَنا نُرَدُّ وَ لا نُكَذِّبَ بِآياتِ رَبِّنا وَ نَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنينَ» (و اى كاش [منكران را] هنگامى كه بر آتش عرضه مى‏شوند، مى‏ديدى كه مى ‏گويند: «كاش بازگردانده مى ‏شديم و [ديگر] آيات پروردگارمان را تكذيب نمى ‏كرديم و از مؤمنان مى‏شديم.»). (همچنین ن.ک: آیه 2 سوره حجر)

در آنجا، افرادی آرزویشان این خواهد بود که ای کاش در دنیا برای آخرت مان، چیزی، آماده می‌کردیم: «يَقُولُ يا لَيْتَني‏ قَدَّمْتُ لِحَياتي‏» فجر: 24. (گويد: «كاش براى زندگانى خود [چيزى‏] پيش فرستاده بودم.»)

در آیه 40 سوره نبأ با بیان ضرورت دقت انسان در اعمالی که برای قیامت می‌فرستد آرزوی کافران را چنین بیان می‌دارد: «إِنَّا أَنْذَرْناكُمْ عَذاباً قَريباً يَوْمَ يَنْظُرُ الْمَرْءُ ما قَدَّمَتْ يَداهُ وَ يَقُولُ الْكافِرُ يا لَيْتَني‏ كُنْتُ تُراباً» (ما شما را از عذابى نزديك هشدار داديم: روزى كه آدمى آنچه را با دست خويش پيش فرستاده است بنگرد؛ و كافر گويد: «كاش من خاك بودم.»)

افرادی، در حالی که احساس تأسف شدید دارند، به منشأ گمراهی خود یعنی دوست بد، اشاره می‌کنند و آرزو دارند که ای کاش راه درست به همراه افراد شایسته را انتخاب می‌کردند و رفیق بد را به عنوان دوست خود نمی‌پذیرفتند: «وَ يَوْمَ يَعَضُّ الظَّالِمُ عَلى‏ يَدَيْهِ يَقُولُ يا لَيْتَنِي اتَّخَذْتُ مَعَ الرَّسُولِ سَبيلاً* يا وَيْلَتى‏ لَيْتَني‏ لَمْ أَتَّخِذْ فُلاناً خَليلاً» فرقان: 27-28. (و روزى است كه ستمكار دست‌هاى خود را مى‏ گَزد [و] مى‏ گويد: «اى كاش با پيامبر راهى برمى ‏گرفتم. * اى واى، كاش فلانى را دوست [خود] نگرفته بودم.)

وقتی که نامه اعمال به دست چپ،‌ انسان‌هایی داده می‌شود ابراز می دارند که «اى كاش كتابم را دريافت نكرده بودم و از حساب خود خبردار نشده بودم. اى كاش، مرگم كار را تمام مى‏كرد. مال من، مرا سودى نبخشيد و قدرتم من از كف‏ من برفت.»: «وَ أَمَّا مَنْ أُوتِيَ كِتابَهُ بِشِمالِهِ فَيَقُولُ يا لَيْتَني‏ لَمْ أُوتَ كِتابِيَهْ* وَ لَمْ أَدْرِ ما حِسابِيَهْ* يا لَيْتَها كانَتِ الْقاضِيَةَ* ما أَغْنى‏ عَنِّي مالِيَهْ* هَلَكَ عَنِّي سُلْطانِيَهْ» (حاقۀ: 25-29) (همچنین ن.ک: آیه 30 سوره آل عمران)

قیامت روز حسرت است و این حسرت‌هایی که بیان شد تنها برخی از تأسف‌هایی است که انسان‌ها با آنها مواجه می‌شوند. خوشا کسی که در این دنیا، جلوی حسرت خوردن در آخرت را بگیرد. /۸۴۱/پ۲۰۰/س

حجت الاسلام مجتبی صداقت، پژوهشگر و دانش آموخته حوزه علمیه قم

منابع

سجده: 12/ فاطر

ن.ک: آیه 42 سوره نساء

ن.ک: آیه 36-38 سوره زخرف/ آیه 66-68 سوره احزاب/ آیه 166-167 سوره بقره ۳۷

ن.ک: آیه 39 سوره مریم