بسته پیشنهادی برای مطالعه تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا، به مناسبت فرارسیدن سال روز پیروزی انقلاب اسلامی ایران در این نوشته به معرفی کتاب هایی درباره تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی پرداخته شده است.

انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 به عنوان یکی از مهم‏ترین پدیده‏های قرن حاضر موجب تحولات بزرگی در زمینه اندیشه و عمل شده که از منظر متفکران و اندیشمندان جهان نقطه عطفی در قرن بیستم به حساب می آید لذا بررسی و مطالعه در باب ابعاد مختلف این انقلاب بزرگ در طول 36 سال گذشته همواره توجه بسیاری از صاحب نظران را به خود جلب کرده است. در اولین گزارش در این باره، تلاش شده تا بهترین کتب منتشر شده در حوزه «تاریخ شفاهی انقلاب اسلامی» معرفی شود:
 
1. خاطرات عزت شاهی، به کوشش محسن کاظمی، انتشارات سوره مهر
 این کتاب اگرچه طبق عنوانش بیان خاطرات یکی از مبارزان قبل از انقلاب است اما در دل آن خاطرات جذاب، خواندنی و جالبی درباره مبارزات قبل از انقلاب و گروهک های مختلف بویژه سازمان مجاهدین خلق دارد و با اینکه نزدیک به یک دهه از چاپ اولیه آن می گذرد، همچنان جزو کتاب های پر فروش در زمینه تاریخ شفاهی محسوب می شود.
 
 2. خاطرات احمداحمد، به کوشش محسن کاظمی، انتشارات سوره مهر
 این کتاب نیز مانند کتاب خاطرات عزت شاهی قلمی بسیار روان و خواندنی دارد. خاطرات احمد احمد نیز جدای از روایت جذاب سرنوشت یکی از مبارزان پیش از انقلاب، اطلاعات تاریخی خوبی درباره تاریخ قبل از انقلاب بویژه حزب ملل اسلامی، سازمان مجاهدین خلق، ماجرای تغییر ایدئولوژی سازمان و ... دارد.
 
 3. خاطرات مرضیه حدیدچی ، به کوشش محسن کاظمی، انتشارات سوره مهر
 مرضیه حدیدچى (دباغ) از جمله زنان مبارز در سال های منجر به پیروزی انقلاب ‏است که فعالیت ها و حرکت هاى سیاسى خود را از سال 1346 آغاز کرد و این مبارزات را تا پیروزى انقلاب اسلامى ادامه داد. وی پس از پیروزی انقلاب فرمانده سپاه همدان، مسوول ‏بسیج خواهران و نماینده مجلس شورای اسلامی بوده است.
 ماجراى قیام 15 خرداد 1342، تحصیل در محضر آیت‏الله سعیدى و شروع مبارزات، دستگیرى و شکنجه توسط عوامل شاه در سال 1352، هجرت به انگلستان، فعالیت هاى سیاسى در انگلیس، سوریه و لبنان، عزیمت به نوفل لوشاتو، فرماندهى سپاه همدان و عزیمت به مسکو براى ابلاغ پیام‏ حضرت امام خمینی (ره) به میخائیل گورباچف از جمله محورهای موضوعی خاطرات مرضیه حدیدچی هستند.
 
 4. خاطرات سید مرتضی نبوی، به کوشش جواد کامور بخشایش، انتشارات سوره مهر
 سید مرتضی نبوی از جمله فعالان عرصه سیاسی است که زندگی پرفراز و نشیبی را طی کرده و تجربیات ارزنده‌ای از دوران مبارزات انقلابی خود دارد. او با بیان صریح برخی مسایل سیاسی در کتاب بسیاری از جریان‌ها و شخصیت‌های مطرح سیاسی تاریخ معاصر را به چالش کشیده‌ است.
 نبوی با وجود مسوولیت‌های مهمی که تاکنون برعهده داشته و موقعیت سیاسی فعلی‌اش به عنوان عضو مجمع تشخیص مصلحت، در این اثر  بی ملاحظه نسبت به منافع شخصی به بیان دیدگاه‌هایش می‌پردازد.
 
 5. خاطرات علی امینی، یعقوب توکلی، انتشارات سوره مهر
 این کتاب شامل خاطرات دست‌نوشته علی امینی است که سال‌ 71 در خارج از کشور به زبان فارسی و در قالب 16 مقاله منتشر شد.پس از انتشار این مقاله‌ها، علی امینی در پاسخ به برخی سوالات مطرح شده درباره خاطراتش با دست‌اندرکاران مجموعه تاریخ شفاهی دانشگاه هاروارد گفت‌وگو کرد که نتیجه این گفت‌وگوها یک کتاب شد.
 
6. خاطرات محمد رضا حافظ نیا، حمید قزوینی، انتشارات سوره مهر
 محمدرضا حافظ‌ نیا  که این خاطرات را روایت می‌کند، تنها زندانی سیاسی است که پیش از انقلاب موفق به فرار از زندان شده است. وی یکی از افسران ارتش رژیم پهلوی  است که در 23 مرداد 57 دست به اسلحه برد و فرمانده تیپ 77 خراسان را به هنگام سان‌دیدن از سربازان ترور کرد.
 موضوع این کتاب بیان و تشریح یکی از رویدادهای تاریخی انقلاب اسلامی از زبان عامل و شاهد آن است؛ رویدادی که از یک سو به اوج‌گیری روند انقلاب از طریق ایجاد دلگرمی، امید و روحیه بخشی به مردمی که در جریان مبارزه و انقلاب شرکت داشتند، کمک کرد و از سوی دیگر به تخریب روحیه حکومت و تسریع در روند سقوط رژیم پهلوی منجر شد.
 
 7. سفیر 7 هزار روزه (خاطرات موسوی درچه ای) حسین روحانی صدر، انتشارات سوره مهر
 راوی این کتاب از هفده سالگی یعنی از سال 1336 تا پیروزی انقلاب اسلامی نامه‏های امام خمینی(ره) به‏علما، مبارزان و برعکس را منتقل می‏کرد. در مقابل نیز پاسخ نامه‌ها و نوشته‌های مبارزان به بنیانگذار جمهوری اسلامی را به امام راحل می‌رساند و آن‌قدر در این امر، ثابت‌قدم و استوار بود که به عنوان معتمد امام، علما و مبارزان انقلاب شناخته شد
 
8. نامی که ماند، به جواد کامور بخشایش، انتشارات سوره مهر
  زندگی و مبارزات سید کاظم ذوالانوار از اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق، حکایت آموزش های ایدئولوژیک و چریکی، جلسات مخفیانه، درگیری مسلحانه، فرار و دستگیری و .. نه از زبان خود بلکه به روایت همرزمان و هم بندان و اعتراف دشمنان وی خواندنی است.
 
 9. سالهای بی قرار ، محسن کاظمی ، انتشارات سوره مهر
 این کتاب مربوط به خاطرات جواد منصوری از فعالان و مبارزان دوره پهلوی است. منصوری از مبارزان و فعالان انقلابی است که به خاطر فعالیت های مستمر علیه رژیم طاغوت، در دو نوبت به زندان شاه می افتد. وی در طول مبارازت خود با گروه های مختلف مبارز سیاسی همکاری داشته است.
 
 10. خاطرات دکتر شمس الدین مجابی، حکیمه امیری، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 بخش مهم خاطرات ایشان به وقایع اتفاق افتاده در پاریس می‌پردازد. در این بخش فعالیت‌های دانشجویان ایرانی اعم از چپ و مذهبی و فعالیت‌های ساواك روایت شده‌است. در این میان، گفته‌های منتشرنشده‌ی بسیاری از سازمان مجاهدین خلق (منافقین)، بنی‌صدر و قطب‌زاده بیان می‌گردد. بخش مهم خاطرات دكتر سیدشمس‌الدین مجابی به دوره‌ی اقامت امام‌خمینی در فرانسه و در ادامه به انقلاب اسلامی تا پیروزی و بعد از آن مربوط می‌شود كه به این دقت روایت نشده‌ است.
 11.تاریخ شفاهی کمیته استقبال از امام خمینی، اکبر قاسملو و معصومه آقا جان پور، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 خروج شاه، امام كه قصد بازگشت به میهن را داشتند، در تصمیم خود جدی‌تر شده و اعلام كردند در اولین فرصت به كشور بازخواهند گشت.  مبارزان انقلابی كه زمینه‌ی ورود امام به كشور را مهیا نمی‌دیدند، ابتدا درصدد مخالفت برآمدند ولی چون تصمیم امام قطعی بود لازم دیدند تا با تشكیل كمیته‌ای، ضمن مهیا كردن زمینه‌ی ورود امام حفاظت از جان ایشان را هم عهده‌دار شوند.
 
12. خاطرات آیت الله مهدوی کنی، غلامرضا خواجه سروی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 فصل اول این کتاب به زندگی نامه آیت الله مهدوی کنی از زمان تولد تا ازدواج ایشان پرداخته و به وقایع مهمی همچون کشف حجاب، اشغال ایران توسط متفقین و جنگ جهانی دوم اشاره می نماید.
 درفصل دوم به تحصیلات وی و هجرت به قم و آغاز منبر ها و تدریس ایشان پرداخته و فضای سیاسی در حوزه علمیه و فعالیتهای شهید نواب صفوی در آن دوران را بازگو می نماید.
 در فصل سوم به بیان فعالیتهای سیاسی و اجتماعی آیت الله مهدوی کنی در قبل از انقلاب بخصوص دهه چهل و وقایع مهم سال ۱۳۴۲ ش و همچنین اوایل دهه پنجاه پرداخته است.
 فصل چهارم به فعالیتهای سیاسی و اجتماعی ایشان پس از پیروزی انقلاب اسلامی پرداخته و از وقایع و اقدامات پس از انقلاب از جمله تشکیل دولت موقت و شکل گیری نهاد ها و وزارتخانه ها یاد کرده و در ادامه حوادثی چون انفجار دفتر نخست وزیری را بیان می نماید.
 در فصل پنجم به قضایای پس از دوم خرداد و روی کار آمدن دولت خاتمی می پردازد. فصل ششم نیز به فعالیتهای فرهنگی خود در مدرسه مروی و دانشگاه امام صادق پرداخته شده است.
 
 13. تاریخ شفاهی ارتش در انقلاب اسلامی، حشمت الله عزیزی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 در این اثر چگونگی خنثی‌سازی کارکرد حمایت گرانه‌ی ارتش و نیروهای مسلح از رژیم شاه توسط انقلاب اسلامی، از زبان نظامیانی که خود در آن موقع بخشی از بدنه‌ی ارتش بودند، در چارچوب مطالعه‌ای مبتنی بر شیوه‌ی «تاریخ شفاهی» بیان می‌شود.
 
 14. تاریخ شفاهی قیام هفده شهریور 1357، محمد طحان، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 این كتاب شرح جریان قیام خونین هفدهم شهریور 1357 را با اتكا به تاریخ شفاهی و مصاحبه با بازماندگان آن به عهده دارد.
 
  15. خاطرات حجت الاسلام محمد تقی عبدوس، حسین شمس آبادی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 خاطرات حجت‌الاسلام والمسلمین محمدتقی عبدوس كه در این راستا منتشر می‌شود، اطلاعات سودمندی از سال‌های مبارزه‌ی روحانیت و دیگر اقشار جامعه با رژیم پهلوی دارد.
 
 16. تداوم اندیشه (خاطرات و مبارزات آیت الله سید عبدالهادی حسینی شاهرودی)، بنیامین شیرخانی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 راوی خاطرات پیش‌رو عبدالهادی شاهرودی نوه‌ی آیت‌الله شاهرودی بزرگ است كه با اوج‌گیری مبارزات علیه رژیم بعثی در عراق به توصیه شهید صدر به لبنان رفت. او كه حامل پیامی از سوی شهید صدر به امام موسی صدر بود، پس از انجام وظیفه به ایران آمد و به پیروزی انقلاب اسلامی مدد رساند.
 
17. خاطرات سید احمد نصری، ندا خجسته نژاد و سید قاسم حسینی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 این کتاب به بیان خاطرات این شخصیت انقلابی که پنج سال زندان‌های رژیم شاه را تجربه کرده و پس از پیروزی انقلاب اسلامی در منصب استانداری و نمایندگی مجلس حضور داشته است میپردازد.
 
18. خاطرات علی جنتی، سعید فخرزاده، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 خاطرات علی جنتی فرزند آیت الله جنتی شامل چند فصل است: فصل اول توصیف رویدادهای قیام پانزده خرداد و دستگیری و آزادی و سپس تبعید امام خمینی (ره)، فعالیت های سازمان مجاهدین خلق، حسینیه ارشاد و سخنرانی های دکتر شریعتی و نیز مبارزات روحانیون علیه رژیم پهلوی است.
 در فصل دوم خاطرات راوی در فلسطین و لبنان و مبارزان ایرانی در این دو کشور بیان شده است. فصل سوم به رویدادهای پس از انقلاب، بخصوص تاُسیس حزب جمهوری مربوط می شود.
 از آن جا که راوی در بسیاری از رویدادهای فوق حضور مستقیم داشته، خاطرات ارزشمندی را بیان کرده که در آثار دیگر نمی توان به چنین اطلاعاتی دست یافت.
 
19. خاطرات آیت الله سید محمد خامنه ای، مرکز اسناد انقلاب اسلامی
 آیت الله سیدمحمد خامنه ای يکی از فعالان و مبارزان گروه سري «يازده نفره» در سال های مبارزه علیه حکومت پهلوی بوده و در این کتاب به شرح تمامی جزييات و فعاليت هاي اين گروه پرداخته شده است.
 
 20. حکمت و سیاست، خاطرات سید حسین نصر، به کوشش حسین دهباشی، انجمن تاریخ شفاهی ایران
 گفت‌وگو با دکتر نصر در خلال چندین جلسه گفت‌وگو از اواخر سال 1388 تا اوایل سال 1389 در محل کار او در واشنگتن آمریکا، روایت دست اولی از مشاهدات وی در مباحثی چون پرورش در خانواده‌ای عالم و اهل ادب و فرهنگ، آشنایی با چهره‌های شاخص فرهنگ و سیاسی دوران پادشاهی اول و دوم، حضور متفقین در ایران، دلایل مهاجرت به آمریکا، تحصیل در دانشگاه‌های ام آی تی و هاروارد، تدریس در دانشگاه تهران، سیاست حکومت پهلوی در برخورد با دانشجویان و انجمن‌های دانشگاهی، مدیریت دانشگاه آریامهر (صنعتی شریف)، سیاست‌های علمی، فرهنگی و مذهبی حکومت پهلوی، تاسیس انجمن سلطنتی فلسفه، روابط او با جلال آل احمد، مرتضی مطهری، علامه طباطبایی، احمد فردید، رضا قطبی، علی شریعتی، حسینیه ارشاد، ریاست دفتر فرح پهلوی و... است./۹۲۵/ د ۱۰۳/ش

منبع: http://www.rajanews.com