پرچمدار علوم و معالم آیین نبوی

به گزارش خبرگزاری رسا، نام مبارکش جعفر کنیه اش ابوعبدالله و لقبش صادق است، نام پدرش محمدباقر و مادرش ام فروه دختر قاسم بن ابی بکر است.

در سن سی و یک سالگی بعد از شهادت پدر بزرگوارش در سال صد و چهارده به امامت رسید و سی و چهارسال امامت جامعه را به عهده داشتند و بنابر مشهود در بیست و پنج شوال سال صد و چهل و هشت قمری در سن شصت و پنج سالگی مسموم و به شهادت رسیدند.

درمیان امامان علیهم السلام عصر امام صادق علیه السلام منحصر به فرد بوده و شرایط اجتماعی و فرهنگی دوران حضرت در زمان هیچ یک از ائمه اطهار علیهم السلام وجود نداشته از نظر سیاسی دوره  ضعف و تزلزل بنی امیه و فزونی قدرت بنی عباس و کشمکش بین هم و مبارزه  مسلحانه از سال صد و بیست و نه الی صد و سی و دو و از آن جا که بنی امیه در این زمان گرفتار مشکلات سیاسی فراوان گردید فرصت ایجاد فشار و اختناق نسبت به امام و شیعیان را نداشتند.

از نظر فرهنگی در دوران حضرت جنبش فکری و فرهنگی و شور و شوق علمی بی سابقه ای به وجود آمده بود و علوم بسیاری اعم از اسلامی همچون : قرائت قرآن ، تفسیر ، حدیث ، فقه ، کلام و... و علوم بشری مانند : طب،نجوم،فلسفه،ریاضیات و...پدید آمده بود و هرکس یک متاع فکری داشت به بازار علم و دانش عرضه می کرد.

عصر حضرت صادق(ع) عصر برخورد اندیشه ها و پیدایش فرق و مذاهب مختلف بود و در اثر برخورد مسلمین با آراء و عقاید اهل کتاب و دانشمندان یونان شبهات و اشکالات گوناگون و فرقه هایی همچون معتزله ، جبریه ، مرجئه ، غلات ، زنادقه،مشبهه، متصوفه مجسمه و تناسخیه و... پدید آمده بودند.

درباب عظمت علمی امام صادق علیه السلام شواهد فراوانی وجود دارد فقها و دانشمندان بزرگ در برابر عظمت علمی آن حضرت سر تعظیم فرو می آوردند و برتری علمی او را می ستودند.

عمر نسبتا طولانی آن حضرت که از او به شیخ الائمه یاد می کنند و سستی ای که در دستگاه خلافت رخ داد فرصت طلایی برای امام به وجود آورد که بساط افاضه و تعلیم را بگستراند و به تعلیم وتربیت و تاسیس حوزه علمی عظیمی بپردازد شیخ مفید (ره) در ارشاد می نویسد آن قدر آثار علمی از حضرت نقل شده که در همه بلاد منتشر شده که از هیچ کدام از اهل بیت علیهم السلام آنقدر که از آن حضرت نقل شده ، نقل نشده است به اندازه ای که ره توشه کاروانیان علم و دانش شد و هیج یک از اهل آثار و راویان اخبار بدان مقدار که از حضرت بهره برده اند از دیگران سود نبرده اند اصحاب حدیث نام کسانی را که در خدمت آن حضرت شاگردی کرده اند و از خرمن وجودش خوشه گرفته اند را ضبط کرده که تعداد آن ها به چهار هزار نفر می رسیده که از همه طبقات و صاحبان عقاید و آراء و افکار گوناگون حضور داشته اند .

تنها یکی از راویان آن حضرت به نام ابان بن تغلب سی هزار حدیث از امام صادق علیه السلام نقل کرده است. نجاشی در کتاب رجال خویش به نقل از حسن بن علی وشا در حدیثی آورده است که گفت ((در مسجد کوفه محضر نهصد تن از بزرگان حدیث را درک کردم که همگی می گفتند جعفربن محمد علیه السلام برایم حدیث کرد)).

فقه شیعه امامیه که به فقه جعفری مشهور است منسوب به حضرت صادق علیه السلام است زیرا قسمت عمده احکام فقه اسلامی برطبق مذهب شیعه ی امامیه از آن حضرت است در نیمه اول قرن دوم هجری فقهای طراز اول اهل سنت مانند ابوحنیفه و مالک بن انس و محدثان بزرگ مانند سفیان ثوری و سلیمان بن مهران اعمش و صد ها فقیه دیگر همگی از سفره علمی حضرت بهره بردند.

حوزه امام صادق علیه السلام با نگاه پرورش و تربیت متخصصین در موضوعات گوناگون آغاز به کار کرد و حضرت هر یک از شاگردان خود را در رشته ای که با ذوق و قریحه آن شاگرد سازگار بود تشویق و تعلیم می نمود. در نتیجه هرکدام از آن ها در یک یا دو رشته از علوم تخصص پیدا می کردند حمران بن اعین در قرآن ، ابان بن تغلب در لغت و ادبیات عرب ، زراره بن اعین در فقه ، مومن الطاق در علم کلام ، هشام بن حکم در توحید ، هشام بن سالم در امامت ، حمزه طیار در ریاضی ، صفوان بن جمال ، معلی بن خنیس ، ابوحمزه ثمالی و عبدالله بن ابی یعفور از جمله شاگردان ارشد و متخصص درس امام صادق علیه السلام بودند .

هشام بن حکام سی و یک جلد کتاب و جابر بن حیان بیش از دویست جلد در زمینه علم گوناگون بخصوص در رشته های عقلی و طبیعی و شیمی به رشته تحریر در آوردند.

این فروغ هدایت که از خورشید رسالت نور می گرفت سی و چهار سال در فراز و نشیب های گوناگون و در قلمروهای مختلف به تعلیم و تربیت افراد پرداخت و والاتر از همه سنت رسول خدا (ص) را زنده کرد و چراغ اسلام را روشن و پر فروغ نگاه داشت  در سیره حضرت آمده که ایشان خوش مجلس و محضری پرفیض داشت عفو و گذشت یکی دیگر از مکارم و محاسن اخلاقی حضرت بود که اگر یکی به ایشان بدی می کرد با کمال رافت و مهربانی از وی می گذشت در مسئله کمک به مستمندان حضرت شخصا در رفع حوائج آن ها اقدام می کردند.

در نهایت علاقه به کار و تلاش هرگز دلبسته دنیا نبودند و می دانستند بهترین کار از نظر خداوند تقسیم دارایی با نیازمندان است امام خود در موقع به ثمر رسیدن باغشان می فرمود:وقتی خرماها رسید دیوار ها را بشکافید تا مردم وارد شوند و بخورند.

امام علیه السلام همانند مردم معمولی لباس می پوشید و در زندگی رعایت اقتصاد را می کرد و می فرمود: ((بهترین لباس در هر زمان لباس معمول همان زمان است گاه لباس نو و گاه لباس وصله دار بر تن می کرد.))در برابر ستمگران از هر طایفه و رتبه ای به سختی می ایستاد و این شهامت را داشت که سخن حق را به زبان آورد و اقدام حق طلبانه را انجام دهد لذا وقتی منصور از او پرسید چرا خداوند مگس را خلق کرد ؟ فرمود تا جباران را خوار کند.

لقب آن حضرت صادق بود زیرا هرگز جز سخن درست نفرمود رسول خدا (ص) درباره او خبر داد که صادق کلمه حق و پیک صدق است .

نه تنها دیگران را دعوت به کار و تلاش می کرد بلكه خود نیز با وجود مجالس درس و مناظرات علمی و... در روزهای داغ تابستان در مزرعه کار می کرد. بالاخره حب ریاست و مقام پرستی خلفا، حضرت را در امان نگذاشت و پس از شکنجه های روحی و فکری آن حضرت منصور دوانقی به وسیله زهر وی را مسموم و به شهادت رساند و در لحظات آخر عمر شریف شیعیان را عدم سستی در نماز توصیه فرمودند .

گویم ز امام صادق این طرفه حدیث | تا شیعه او به لوح دل بنگارد

فرمود که بر شفاعت ما نرسد | هرکس که نماز را سبک بشمارد

/۹۶۹//۱۰۲/خ

منبع: رسالت