جریان شناسی دهه ۶۰؛ تحلیل ۵ جریان درون و ۳ گروه برون حاکمیت

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در نشست جریان شناسی دهه شصت که به همت خبرگزاری رسا و با حضور اساتید جریان شناسی و صاحب نظران حوزوی در سالن شهید دهقانی این رسانه حوزوی برگزار شد به تشریح پنج جریان کلیدی درون حاکمیت و سه دسته اصلی از گروه‌های خارج از حاکمیت در این دهه پرداخت.

وی پس از تشریح جریان راست اقتصادی (جامعه روحانیت مبارز) و چپ اسلامی (سوسیالیسم اسلامی) به سه جریان بنیادین دیگر در ساختار حکومتی دهه شصت اشاره کرد.

نهادهای اطلاعاتی و امنیتی (کمیته‌ها و سپاه)

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی افزود: این جریان شامل نهادهایی بود که بلافاصله پس از پیروزی انقلاب شکل گرفتند و تمرکزشان بر تثبیت نظام و مبارزه با گروه‌های ضد انقلاب بود. این نهادها که فعالیت خود را ابتدا از طریق «کمیته‌ها» آغاز کردند، در سال ۱۳۵۸ با فرمان امام خمینی(ره) به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی تبدیل شدند.

حجت‌الاسلام ملک‌زاده تأکید کرد: این نهادها چه در بُعد امنیت داخلی و چه در پشتیبانی مسائل مربوط به جنگ تحمیلی، نقش بسیار پررنگی ایفا کردند.

جریان جهاد سازندگی

وی بیان داشت: این نهاد، به عنوان یک سازمان انقلابی، با هدف سرعت بخشیدن به سازندگی کشور بلافاصله پس از انقلاب و با فرمان امام تأسیس شد. نقش اصلی این جریان در بازسازی مناطق محروم و کمک به تثبیت نظام و انقلاب، بسیار حیاتی ارزیابی شد.

جریان هنری و ادبی انقلابی

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار داشت: این جریان که در دهه شصت شکل گرفت، ریشه بسیاری از ارزش‌های آن دوره محسوب می‌شود. آثار فاخری در این دوران تولید شد که تحت تأثیر ادبیات دفاع مقدس، اشعار حماسی و سینمای انقلابی قرار داشتند.

جریان‌های خارج از حاکمیت و مخالف نظام اسلامی

حجت الاسلام ملک‌زاده در بخش دیگری از سخنان خود به معرفی مختصر گروه‌هایی پرداخت که در خارج از ساختار رسمی حاکمیت فعالیت می‌کردند.

سازمان مجاهدین خلق (منافقین)

وی افزود: این گروه که پیش از انقلاب علیه رژیم فعالیت داشتند، پس از پیروزی انقلاب خود را مالک اصلی انقلاب می‌دانستند، در حالی که فاقد پتانسیل لازم در آستانه انقلاب بودند. پس از انقلاب، زمانی که مشاهده کردند امام خمینی(ره) با وجود اصرار برخی شخصیت‌ها آن‌ها را تأیید نکرد، به دلیل عدم واگذاری مسئولیت از سوی نظام، دست به ترورهای خشونت آمیز زدند که منجر به شهادت حدود ۱۷ هزار نفر افراد بی گناه شد.

گروه‌های متأثر از افکار مارکسیستی

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بیان داشت: این دسته شامل گروه‌هایی مانند فدائیان خلق، حزب توده، راه کارگر و سایر تشکل‌های چپ بود که در اوایل انقلاب فعال بودند. این گروه‌ها به‌ویژه در دانشگاه‌ها نقش پررنگی داشتند و موضع‌گیری‌های متفاوتی در قبال انقلاب داشتند که نیازمند بررسی مفصل است.

جریان‌های ملی‌گرا و لیبرال

وی افزود: این جریان ریشه‌دارترین گروه مخالف ساختار کنونی محسوب می‌شود و شامل جبهه ملی است که به دوران مصدق بازمی‌گردد. یکی از دلایل شکست جبهه ملی در کودتای ۲۸ مرداد، فقدان «عرق دینی» و عدم فعالیت مؤثر در جامعه ایران بود.

حجت الاسلام ملک زاده ابراز کرد: از دل جبهه ملی، گروهی با تأیید دکتر مصدق تحت عنوان نهضت آزادی شکل گرفت که فعالیت خود را تا پس از انقلاب ادامه داد. اولین نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران، مهندس بازرگان، از درون همین گروه انتخاب شد که به تحولات دولت موقت اشاره دارد.

عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تأکید کرد: عملکرد این جریان نیز باید در جای خود به طور مفصل مورد بحث قرار گیرد.