به همت خبرگزاری رسا و در نشستی علمی؛
تحولات گسترده دهه ۶۰ و جریان‌های سیاسی، اجتماعی و فکری بررسی شد
نشست جریان شناسی دهه شصت به همت خبرگزاری رسا و با حضور اساتید جریان شناسی و صاحب نظران حوزوی برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، دهه شصت شمسی مردم ایران یکی از مقاطع سرنوشت‌ساز، حساس و بنیادین در تاریخ جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. این دهه که بنا به تعبیر رهبر معظم انقلاب، «دهه سرنوشت‌ساز نظام اسلامی» بود، همزمان با چالش‌های عظیمی، دورانی «ناشناخته و مظلوم» نیز به شمار می‌آید که تبیین دقیق آن برای نسل‌های جدید حائز اهمیت فراوان است.
چنانکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با اشاره به برخی قضاوت‌های نادرست صورت‌گرفته درباره دهه ۶۰ و وضعیت ملت ایران در این باره توصیه کردند که کسانی که اهل فکرند، اهل تأمّلند، راجع به دهه‌ی ۶۰ قضاوت می کنند، مواظب باشند که جای شهید و جلّاد عوض نشود! در دهه‌ی ۶۰، ملّت ایران مظلوم واقع شد...
وقوع رویدادهای متعددی، این دهه را به دوره‌ای با پیچیدگی‌های کم‌نظیر تبدیل کرده است که وقوع بحران‌های امنیتی و تروریسم سازمان‌یافته، جنگ تحمیلی توسط استکبار جهانی، تحولات ساختاری نظام، موضوعاتی نظیر بحث قائم‌مقامی و رحلت حضرت امام خمینی(ره) و آغاز رهبری جدید، از جمله رخدادهای این دهه است که نیازمند تحلیل دقیق است.
با توجه به اهمیت این دهه در شکل‌گیری هویت و ساختار کنونی کشور و لزوم تبیین درست حوادث آن برای شناخت بهتر رهبری و مبانی انقلاب اسلامی توسط نسل جدید، خبرگزاری رسا در راستای رسالت حوزوی و انقلابی‌اش، خود را موظف به پیگیری علمی این موضوع دانسته و در همین راستا، نشستی تخصصی با حضور صاحب‌نظران و اساتید برجسته در حوزه «جریان‌شناسی» برگزار کرد که در ذیل خلاصه ای از آن منتشر شده و به زودی مشروح آن منتشر خواهد شد.
هدف از این نشست، پاسخگویی به مسائل و ابهامات پیرامون تحولات دهه شصت از منظر تحلیل جریان‌های سیاسی، اجتماعی و فکری بود. نتایج و تحلیل‌های ارائه شده در این نشست، مبنای تنظیم این گزارش جامع و مختصر شده است تا شناخت عمیق‌تری از ریشه‌ها و پیامدهای رویدادهای دهه شصت فراهم آید.
نشست جریان شناسی دهه شصت به همت خبرگزاری رسا با حضور اساتید جریان شناسی و صاحب نظران حوزوی بعد از ظهر امروز در سالن شهید دهقانی این رسانه حوزوی برگزار شد.
در این نشست حجج اسلام محمدعلی لیالی عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، حسن غفاری فر عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام)، رضا رمضان نرگسی عضو هیأت علمی مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، محمد ملک زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و برخی دیگر از صاحب‌نظران و اساتید حوزه «جریان‌شناسی» سخنرانی کردند.
دهه ۶۰ دوره‌ای کم‌نظیر یا بی‌نظیر در تاریخ معاصر ایران است
حجت‌الاسلام لیالی به تبیین و تحلیل تحولات گسترده دهه ۶۰ شمسی در عرصه‌های سیاسی، اجتماعی و فکری کشور پرداخت و این دهه را از نظر حجم و اهمیت تحولات، دوره‌ای کم‌نظیر یا بی‌نظیر در تاریخ معاصر ایران دانست.
وی با اشاره به مطالعات انجام‌شده خود در این راستا افزود: در بررسی‌های به عمل آمده بیش از ۳۰۰ پدیده و تحول سیاسی در دهه ۶۰ شناسایی شد که هر یک به‌تنهایی برای نابودی و براندازی نظام نوپای انقلاب اسلامی کافی بود.
استاد حوزه علمیه حجم و گستردگی این تحولات را نشانه‌ای از پیچیدگی تحلیل این دوره برشمرد و ابراز کرد: مدل‌های متعارف تحلیل سیاسی ایران اسلامی پاسخگوی تبیین تحولات و رخدادهای دهه ۶۰ نیست؛ زیرا این تحولات در شرایط شکل‌گیری و تثبیت نظامی تازه‌تأسیس رخ داد؛ نظامی که هنوز ساختار و مبانی نظری خود را تثبیت نکرده بود.
این عضو هیئت علمی با اشاره به شکل‌گیری نظریه ولایت فقیه و تلاش برای تحقق عملی آن اظهار داشت: انقلاب اسلامی در آغاز با چالش نظام‌سازی و نهادسازی مواجه بود؛ از تدوین قانون اساسی و تعیین مدل حکمرانی تا بحث تفکیک قوا، همه در فضایی شکل گرفت که کشور ساختارهای لازم را نداشت.
وی یادآور شد که پیچیدگی‌های تئوریک مدل «امام و امت» در آن دوران، مفهوم جدیدی بود که سابقه‌ای عملی پیش از انقلاب نداشت.
ریزش‌ها و چالش‌های سیاسی دهه ۶۰
حجت الاسلام لیالی در ادامه به پدیده انقلاب و ضدانقلاب اشاره و خاطرنشان کرد: پس از پیروزی انقلاب، جریان‌هایی که همراه انقلاب بودند، به‌تدریج دچار ریزش شدند و پس از آن، گروه‌های ضدانقلاب از جمله سازمان مجاهدین خلق (منافقین) با ترورهای گسترده تلاش کردند نظام را سرنگون کنند؛ از فاجعه هفتم تیر تا هشتم شهریور، ترورهای پی‌درپی چهره‌های ارشد نظام، کشور را در معرض خطر سقوط قرار داد.
انقلاب اسلامی عبور هوشمندانه از سه بحران تاریخی مشروطه، التقاط و غرب‌زدگی بود
حجت‌الاسلام غفاری‌فر در این نشست با تأکید بر نقش امام خمینی(ره) در مدیریت هوشمندانه مراحل شکل‌گیری انقلاب اسلامی، اظهار داشت: این انقلاب در حقیقت «عبور از سه بحران بزرگ تاریخی» یعنی بحران مشروطه، التقاط فکری و غرب‌زدگی بود و توانست هویت مستقل اسلامی خود را تثبیت کند.
وی با اشاره به گستره بحث درباره جریان ها و رخدادهای دهه شصت اظهار داشت: هدف من ارایه زاویه‌ای تازه از تحلیل‌ها است. انقلاب اسلامی در واقع عبور از روح و میراث مشروطه انگلیسی بود؛ انقلابی که از سوی روحانیت آغاز شد اما در مقاطع بعد توسط جریان‌های غرب‌زده تسخیر شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم (علیه السلام) بیان داشت: هوشمندی امام خمینی(ره) در هدایت انقلاب اسلامی موجب شد نظام نوپا از چارچوب‌های وابسته دوران مشروطه فاصله بگیرد و مسیر مستقلی را آغاز کند.
عبور از مشروطه انگلیسی و جریان‌های التقاطی
حجت الاسلام غفاری‌فر نخستین مرحله عبور را «عبور از مشروطه انگلیسی» و مرحله دوم را «عبور از جریان‌های التقاطی شفاف و پنهان» دانست و ابراز کرد: این مرحله ناظر به خروج تدریجی انقلاب از تأثیر جریان‌های ملی‌گرا، سوسیالیست و حتی کاپیتالیستی بود؛ جریان‌هایی که کوشیدند میان ملی‌گرایی، عدالت‌خواهی یا تحجر، نوعی پیوند ظاهری با اسلام ایجاد کنند.
وی افزود در دهه نخست انقلاب، کشور شاهد جدال میان ملی‌گرایی با شعار «اسلام برای ایران» و گرایش‌های عدالت‌خواهی متاثر از سوسیالیسم بود، در حالی که اسلام اصیل بر انسان برای خدا و جامعه الهی تأکید داشت و جدایی انقلاب از این التقاط‌ها باعث شد مسیر تکامل فکری آن در برابر هر نوع انحراف از مبانی اسلام اصیل حفظ شود.
انقلاب اسلامی در برابر ساختارهای غربی دولت پهلوی، نهادهای انقلابی تأسیس کرد
حجت الاسلام رضا رمضان نرگسی عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) نیز در این نشست با تحلیل فرآیند شکل‌گیری نهادهای انقلابی در دهه نخست انقلاب اسلامی اظهار داشت: امام خمینی(ره) با درک هوشمندانه شرایط پس از انقلاب، در برابر وزارتخانه‌های کاملاً غربی و ساختارهای تثبیت‌شده رژیم پهلوی، اقدام به تأسیس نهادهای انقلابی موازی کرد ضمن جلوگیری از بروز مشکلات فراوان به مردم به دلیل تعطیلی وزارت خانه، مسیر جدیدی از اداره کشور بر پایه ارزش‌های اسلامی را شکل داد.
وی در آغاز سخنان خود با اشاره به ریشه تاریخی شکل‌گیری طبقه ای جدید در دوران رضا شاه و محمدرضاشاه بیان داشت: این طبقه حاصل تأسیس دانشگاه‌ها، وزارتخانه‌ها و دستگاه‌های اداری بود و مأموریت داشت فرهنگ غرب‌گرایی مدرن را در جامعه ایرانی نهادینه سازد.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) افزود: این روند در دهه ۴۰ با «طرح کندی» و پروژه‌های وابسته به آمریکا تثبیت شد.
طرح کندی و زمینه‌های وابستگی اقتصاد پهلوی
حجت الاسلام رمضان نرگسی توضیح داد: پس از بحران کوبا، رئیس‌جمهور آمریکا جان اف. کندی در سال ۱۳۳۹ طرحی را برای تثبیت دولت‌های وابسته ارائه کرد تا منافع آمریکا در منطقه حفظ شود. یکی از اهداف این طرح، ایجاد ثبات سیاسی در ایران و تضمین ادامه حکومت شاه بود. امام خمینی(ره) به دلیل همین طرح، قیام خود را علیه لایحه انجمن‌های ایالتی و ولایتی و متعاقب آن علیه «انقلاب سفید» و رفراندوم رژیم آغاز کرد.
وی افزود: طرح کندی سه محور داشت:
۱. محور سیاسی که به شاه توصیه می‌کرد احزاب ظاهراً مردمی ایجاد کند تا فضای سیاسی کنترل شود؛ شاه چند حزب از جمله «خلق‌الساعه» را تأسیس کرد اما چندی بعد همه را در «حزب رستاخیز» ادغام نمود.
۲. محور اقتصادی که هدف آن توسعه وابسته بود؛ ایران باید به جای تولیدکننده مستقل، مونتاژگر کالاهای خارجی باشد. کارخانه‌ها موظف بودند مواد اولیه را از خارج وارد کرده و به نام محصول ایرانی عرضه کنند.
۳. محور فرهنگی که اساساً از بین بردن هویت دینی و ملی را دنبال می‌کرد.
مواجهه امام خمینی با وزارتخانه‌های غربی
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) اظهار داشت: پس از انقلاب، امام خمینی(ره) با ساختارهایی روبه‌رو شد که تمام زندگی مردم به آن‌ها وابسته بود. اگر این وزارتخانه‌ها منحل می‌شدند، نظام اداری و معیشت مردم فرو می‌ریخت و اگر حفظ می‌شدند، اساس جامعه بر پایه همان فرهنگ غربی ادامه می‌یافت. در این وضعیت، امام راه‌حل خلاقانه‌ای برگزید که آن راه حل تأسیس نهادهای انقلابی مکمل و موازی با دستگاه‌های موجود برای تحول اسلامی بود.
وی افزود: امام راحل در کنار ارتش، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را پایه‌گذاری کرد؛ در کنار وزارت کشاورزی، جهاد سازندگی را تأسیس نمود؛ در کنار وزارت آموزش و پرورش، نهضت سوادآموزی را شکل داد و در کنار وزارت بهداری، کمیته امداد امام خمینی(ره) را بنیان گذاشت تا این نهادها نه فقط مسئولیت‌های اجرایی، بلکه نقش تربیتی، اخلاقی و فرهنگی را نیز بر عهده بگیرند.
تقابل دولت موقت با نهادهای انقلابی
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) اضافه کرد: بیشترین درگیری دولت موقت با امام خمینی(ره) مربوط به همین نهادهای انقلابی بود. دولت موقت با جهاد سازندگی مشکل داشت و حتی تلاش کرد آن را حذف کند. اما امام خمینی(ره) تمام‌قد از جهاد دفاع کرد.
وی افزود: امام خمینی(ره) چنان در برابر هرگونه طرح ادغام نهادهای انقلابی ایستادگی کردند که حتی در ماجرای پیشنهاد ادغام سپاه در ارتش، این طرح را از شدت عصبانیت مچاله کردند و فرمودند: «می‌خواهید سپاه را در ارتش ادغام کنید؟ هرگز». پس از آن هیچ مقامی جرأت طرح مجدد چنین ادغامی را پیدا نکرد.
عضو هیات علمی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره) تأکید کرد: نهادهایی که توسط امام طراحی شدند همچنان برکات فراوانی دارند. در دوران پهلوی تنها «سوادآموزی اکابر» وجود داشت که بخشی از آموزش و پرورش بود؛ اما امام آن را به نهضتی مردمی و انقلابی تبدیل کرد. نتیجه آن، ریشه‌کن شدن بی‌سوادی در کشور تا اواخر دهه ۶۰ بود؛ دستاوردی که اگر نبود، بسیاری از پیشرفت‌های فرهنگی و اجتماعی امروز حاصل نمی‌شد.
حجت الاسلام رمضان نرگسی با بیان این که دهه ۶۰ دوران تثبیت انقلاب اسلامی و بنیان‌گذاری سیاست‌های جدید بود، تصمیمات امام خمینی(ره) برای تأسیس نهادهای انقلابی در کنار وزارتخانه‌های غربی، خلاقیتی تاریخی دانست که مسیر استقلال فرهنگی و اجتماعی ایران را گشود.
وی تأکید کرد: اکنون، ریل اقتصادی و سیاسی کشور همچنان نیازمند بازنگری بنیادی است تا از تداوم مسیرهای معیوب گذشته رهایی یابد و اهداف اصیل انقلاب اسلامی در حوزه عدالت و خودکفایی تحقق یابد.
چهار نهاد اصلی همواره هدف هجمه بودند/ ترورها برای قطع نقاط وصل جامعه طراحی شد
در ادامه این نشست حسن ابراهیم‌زاده محقق و نویسنده حوزوی، در ادامه مباحث جریان‌شناسی دهه شصت، بر تداوم حملات هدفمند به نهادهای انقلابی تأکید کرد و تحلیل جامعی از ترورهای برنامه‌ریزی شده و اهمیت مدیریت جهادی آن دوره ارائه داد.
تداوم هجمه به ستون‌های انقلاب
وی با اشاره به ابتکارات بنیان‌گذار کبیر انقلاب اسلامی در تأسیس نهادهایی چون سپاه، کمیته‌های انقلاب و جهاد سازندگی، ابراز کرد: این نهادها از ابتدای انقلاب همواره هدف تهاجم جریان های ضد انقلاب بوده‌اند.
محقق و نویسنده حوزوی با ذکر مثال تلاش برای تبدیل جهاد سازندگی به وزارتخانه، این اقدامات را تلاشی برای جذب و تضعیف ساختارهای انقلابی در برابر ساختارهای دولتی توصیف کرد.
ابراهیم زاده چهار نهاد اصلی سپاه پاسداران، دادستانی، صدا و سیما، و شورای نگهبان را به‌عنوان ستون‌های همیشگی مورد هدف جریان های ضد انقلاب برشمرد.
وی در ادامه به مظلومیت رهبر معظم انقلاب اسلامی و هجمه‌های مستمر به شخصیت ایشان اشاره کرد و افزود: یکی از محورهای جریان باطل، نادیده گرفتن نقش رهبر معظم انقلاب اسلامی در حفظ خط اصیل انقلاب در دهه شصت بوده است که باید مورد توجه تحلیلگران قرار گیرد.
اهمیت حیاتی مدیریت جهادی در دهه شصت
بخش دیگری از سخنان ابراهیم‌زاده به اهمیت راهبردی مدیریت جهادی در دهه شصت اختصاص یافت که به زعم او، در همه عرصه‌ها موفقیت‌های چشمگیری به همراه داشت.
ترورهای هدفمند؛ گسست در نقاط وصل جامعه
ابراهیم‌زاده در تحلیل ترورهای دهه شصت، بر لزوم بررسی مستقل این محور و انجام کار تطبیقی میان دهه شصت و وضعیت کنونی تأکید کرد تا مشخص شود که آیا اقدامات امروز، تکرار پازل‌های گذشته است یا خیر.
وی ترورهای فرقان را بخشی از یک منظومه بزرگ‌تر دانست که هدف اصلی آن، ایجاد گسست در جامعه بود.
تحلیل پنج جریان درون حاکمیت و سه جریان مخالف نظام
در ادامه سلسله مباحث نشست «جریان‌شناسی دهه شصت»، حجت‌الاسلام محمد ملک‌زاده، عضو هیأت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به تشریح پنج جریان کلیدی درون حاکمیت و سه دسته اصلی از گروه‌های خارج از حاکمیت در این دهه پرداخت.
مشروح این نشست به زودی منتشر خواهد شد
ارسال نظرات