نگاهی به راه‌های شرعی سپرده‌گذاری در بانک‌ها در یک اثر
به گزارش خبرگزاری رسا، پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب «راه‌های شرعی سپرده‌گذاری در بانک‌ها» را به قلم محمدحسین احمدی و سید محمدحسینی منتشر کرده است.
در معرفی پشت جلد این کتاب چنین آمده است:
امروزه استفاده از خدمات بانکی از جمله سپرده سرمایه‌گذاری، از ضرورت‌های یک جامعه است؛ زیرا بسیاری از افراد پس‌انداز کننده، فرصت و تجربه و تخصص کافی به کارگیری سودآور پس‌انداز خویش را ندارند و از این رو به دنبال جای مطمئن برای سرمایه‌گذاری سودآور و مشروع هستند. در این میان بانک‌ها و مؤسسات مالی، با تجهیز سرمایه‌های راکد و به کار گرفتن آنها در فعالیت‌های اقتصادی، می‌توانند هم در تأمین خواسته‌های آنان و هم در رفاه عمومی نقش به سزایی ایفا نمایند.
این پژوهش ضمن بررسی ماهیت فقهی و حقوقی سپرده‌گذاری در پی راه جدید سپرده‌گذاری سودآور و مشروع است.
این کتاب شامل هفت فصل با عنوان‌های: کلیات تحقیق، بانک و بانکداری، مروری بر موازین فقهی تحقیق، ماهیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها، بررسی راه‌های شرعی مطرح شده برای سپرده‌گذاری، مشروعیت سپرده‌گذاری به عنوان عقد مستقل، نتایج و پیشنهادهاست.
نگارندگان در فصل اول عنوان‌های: تعریف مسأله و بیان پرسش‌های تحقیق، فرضیه‌ها، پیشینه و ضرورت انجام تحقیق، روش تحقیق را بررسی کرده و در فصل دوم نیز به تعریف بانک، سابقه و سیر تحول بانکداری، انواع بانک‌ها و عملیات آنها، بانکداری بدون ربا و برخی اصطلاحی بانکداری پرداخته‌اند.
همچنین نویسندگان در فصل سوم نیز نگاهی به مطالبی همچون اصل در عقود صحت یا فساد، مروری بر چند قرارداد فقهی، ودیعه، قرض، مضاربه عاریه، اجاره و ربا داشته‌اند.
فصل چهارم با عنوان ماهیت سپرده‌گذاری در بانک‌ها در جستجوی پاسخ به این پرسش است که آیا سپرده‌گذاری از مصادیق قراردادهای شناخته شده مانند ودیعه، عاریه، اجاره، مضاربه و قرض است یا معامله و پیمان مستقل بوده و در زمره هیچ یک از قراردادهای با سابقه جا نمی‌گیرد؟ از این رو مؤلفان در این فصل مطالبی همچون: معنا لغوی سپرده، سپرده‌گذاری در عرف بانکداری، تعریف سپرده‌گذاری، سپرده‌های نقدی، ماهیت فقهی و حقوقی، سپرده‌های بانکی را بررسی کرده اند.
همچنین راه‌های شرعی سپرده‌گذاری، بانک‌ها به عنوان وکیل از سوی سپرده‌گذاری عمل کند، انواع سپرده‌گذاری بر اساس قانون بانکداری بدون ربا، سپرده سرمایه‌گذاری در چارچوب عقد مشارکت، سپرده سرمایه‌گذاری به صور بیع نسیه‌ای اسکناس، حرمت ربا در قرض تولیدی جاری نیست عنوان‌های فصل پنجم این کتاب است.
نگارندگان در فصل ششم نیز نگاهی به مطالبی همچون: مشروعیت سپرده‌داری، مشروعیت سپرده مدت‌دار، شبهه سپرده‌گذاری با منفعت و پاسخ آنها، ربوی بودن سپرده‌گذاری، هم نتیجه بودن سپرده‌گذاری با قرض، برخی روایت ربا شامل سپرده‌گذاری می‌شوند، منافات سپرده‌گذاری با حکمت تحریم ربا، و نامفهوم بودن سپرده‌گذاری برای مردم داشته اند.
ضمنا نویسندگان مهم‌ترین نتایج پژوهشی انجام شده و پیشنهادهایی را که به نظر می‌رسد برای خوانندگان و پژوهشگر نیز مفید باشد در فصل پایانی مطرح کرده اند.
نگاهی بر بخش‌هایی از کتاب:
بانک و بانکداری بدون ربا از بعد نظری و عملی پیشینه طولانی ندارد؛ با وجود این نگارند گان گاهی به چندین نظریه بانکداری بدون ربا داشته و در این زمینه چنین آورده اند:
بانکداری بدون ربا به ساز و کار بانکی اطلاق می‌شود که ضوابط و اصول و موازین فقهی در آن رعایت شود و عملیات و معاملات بانکی از ربا، قمار، شرط‌بندی‌های حرام و مانند آن دور باشد.
در کتاب بانکداری اسلامی ذیل عنوان ماهیت بانکداری اسلامی، پس از توضیحاتی، بانک اسلامی این گونه تعریف شده است:
بانک اسلامی، مؤسسه مالی واسطه‌ای است که برای رعایت ضوابط و موازین فقهی و نیز رعایت مصالح کلی جامعه، با استفاده از راهکارهای مناسب و کارا، نظیر بانک‌های اقتصادی دیگر، درصدد حداکثر سود سهام‌داران می‌باشد تا بتواند در کنار تأمین نیازهای سرمایه‌ای سود مناسبی نصیب سپرده‌گذاران نماید.
سید محمدباقر صدر، در این زمینه سخنی دارد که افزون بر تلفیق این دو تعریف، توضیح کامل‌تری از بانکداری بدون ربا به شمار می‌آید.
وی معتقد است، بانک بدون ربا حتی در یک محیط نامطلوب اقتصادی و اجتماعی غیر اسلامی با موفقیت ادامه حیات می دهد.
پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی کتاب «راه‌های شرعی سپرده‌گذاری در بانک‌ها» را با شمارگان ۵۰۰ نسخه، در قطع رقعی و ۳۲۰ صفحه به قیمت ۲۲۰۰۰ تومان منتشر کرده است./۹۹۸/پ۲۰۲/ش