کلینی مؤسس علم در شیعه است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در خرم آباد، حجت الاسلام والمسلمین احمد مبلغی، نماینده مجلس خبرگان رهبری درمراسم تجلیل از اثر اصول کافی استاد حسین انصاریان گفت: مرحوم کلینی از زوایای مختلف اگرچه می توان مورد تحلیل و بررسی قرار داد، ولی تحلیل ساختارهای کتاب ها ونظام واژگانی و ادبیاتی او راه هایی جدید فراروی ما می گشایند تا به نظام فکری، اعتقادی و اندیشگی، و ابداعات و ابتکارات او دست پیدا کنیم و از این اندیشه ها برای امروزمان بهره بگیریم.

وی با بیان اینکه اگر بپذیریم که از راه های کشف ابعاد علمی و عمق انسجام ذهنی و فکری  یک شخصیت، تحلیل و تجزیه ساختار سازی او در علم است، افزود: هندسه ای را که مرحوم کلینی در کتاب اصول خود برای تدوین و تنظیم مباحث به کار گرفته است هندسه‌ ای، نه کم نظیر، بلکه بی‌نظیر است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی خاطرنشان کرد: ایشان هشت باب اساسی شامل«العقل و الجهل، فضل العلم، التوحید، الحجة، الایمان و الکفر، الدعاء، فضل القرآن و العشرة» را در ساختار خود با ترتیبی ویژه قرار داده است، این هندسه حاکی از یک نگاه ژرف به روابط منطقی حاکم بر آموزه‌های دینی است.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس گفت: با بیان اینکه سخن در این باب و هر کتاب از این کتاب ها طولانی است در اینجا صرفا به دو نکته اشاره می کنم، ابتدا اینکه این کتاب با عقل و جهل شروع می شود، عنوان کرد: از نگاه قران و روایات، عقل پایه ای ترین مبحث برای انسان در هنگام مواجهه با آموزه‌های دینی است و نقطه عزیمت و شروع برای او است.

وی افزود: انسان در برابر آموزه‌های دینی یا واجد عقل و برخوردار از تعقل است یا در وضعیت جهل  و حالت تعطیل عقل به سر می‌برد، نمی‌توان هیچ شرایط اولیه ای را برای گره خوردن انسان به دین و یا فهم او نسبت به آموزه ها و بیانات دینی به غیر عقل ارائه کرد، و این که کلینی کتاب خود با مبحث عقل و جهل شروع می کند دقیقا برپایه منطق دین است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی در ادامه بیان کرد: البته این شروع با عقل، پیامی را هم برای اصحاب دین، عالمان دین و راهبرد پردازان نسبت به دین دارد که از آموزه های دیگر شروع نکنند اگر می خواهیم به دنبال ایجاد و استقرار بخشیدن به زیرساخت های تحول آفرین در جامعه باشیم، نقطه عزیمت را عقل و هر آنچه که به فعال شدن عقل می‌انجامد، قرار بدهیم.

وی یادآور شد: افلا تعقلون های قرآن فقط خطاب به انسان هایی نیست که بخشی از دین را پیموده اند، بلکه خطاب به انسان هایی است که هنوز دین را انتخاب نکرده اند و یا در نقطه های شروع هستند،  حقیقتا نگاه ژرفی  که مرحوم کلینی به دین داشته است او را واداشته که درب ورود به باغ بزرگ آموزه‌های دینی را مبحث عقل و جهل قرار دهد.

نماینده مردم لرستان در مجلس خبرگان در ادامه گفت: کلینی پس از عقل، علم را مطرح کرده است و آنگاه به سراغ توحید رفته است و این نشان می دهد که او نگاه دانشی داشته و سیر ارتقایی انسان را پس از عقل، دانش و آگاهی می دیده و حقائق را حتی مثل توحید ره آورد این سیر به حساب می آورده است، کلینی یک محدث فقط نبود بلکه او موسس علم در شیعه است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی بیان کرد: کلینی خود در مقدمه کتابش می گوید: اولین چیزی که کتابم را با آن آغاز و شروع میکنم کتاب عقل و فضائل علم است؛ زیرا عقل قطب مدار است.

نظام واژگانی در اصول کافی

وی با اشاره به ادبیات علمی اصول کافی گفت: نظام واژگانی و ادبیاتی یک شخصیت در طرح مباحث علمی، راهی مهم برای فهم میزان ابداع و عمق اندیشه اوست؛ و این از آن جهت است که به هر حال انسان اندیشمند به دنبال واژه می گردد تا از رهگذر این واژه ها اندیشه های خود را ارائه، و مفاهیم خود را بر دوش آن واژه ها بنهد.

نماینده مجلس خبرگان رهبری یادآور شد: عقل پرلایه ای ترین زیرساخت حرکت انسان است، حتی اصول دین، اعتقاد به آنها بر پایه تعقل، عینیت می پذیرد اخلاقیات انسان نیز جزء زیرساخت‌های یک حرکت اجتماعی است. از اینجا به دست می آید که اخلاق نزد کلینی از اصول و پایه هاست.

وی نمونه دوم در ادبیات  کلینی را تفکیک بین عقل و رای دانست و افزود: مرحوم کلینی، رأی را در ذیل علم قرار می دهد و نه عقل.

رییس مرکز تحقیقات اسلامی مجلس با بیان اینکه در خصوص رابطه رأی و عقل سه رویکرد وجود دارد، گفت: رويكرد اول عقل و رأی را یکی می انگارد و به همین جهت تصور می کند برای در امان ماندن دین باید از هر دو بگریزد.

وی گفت: رویکرد دوم  رأی و عقل را یکی نمی انگارد ولی بر این باور است که عقل در صورت میدان پیدا کردن  به رای می انجامد، این رویکرد رفتاری کج دار و مریز با عقل را در پیش می گیرد و حالتی نیمه تعطیل را برای آن قائل است.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی ادامه داد: رویکرد سوم، فعال شدن عقل را نه تنها مضر نمی بیند بلکه راه رسیدن به دین را فعال شدن عقل می بیند، مرحوم کلینی دارای این رویکرد بود او کتاب اصول خود را با عقل شروع می کند و آنگاه که می خواهد رأی را به مثابه خطری برای دین ذکر کند آن را در کتاب علم جای می دهد به بیان دیگر آن را ذیل علم آورده است نه عقل، و می خواهد بگوید رای، نوعی نقص دانشی است.

نماینده مجلس خبرگان رهبری سومین نمونه در ادبیات اصول کافی  را «دامنه وسیع مفهوم ایمان» ذکرکرد و گفت: مرحوم کلینی کتابی به نام ایمان و کفر دارد برخلاف نگاه بسیاری که ایمان را منعزل از  رفتارها و سلوک  و عمل بیرونی  تلقی می کنند و حضور آن را صرفاً در  قلب و نفس  جستجو می کند.

وی ادامه داد: مرحوم کلینی با بهره گیری از آموزه های عمیق دینی ایمان را صرفا به حالات درونی مرتبط نمی کند بلکه ظهور و بروز و حضور آن را در زوایای اجتماعی و نمادها و  نمودهای اجتماعی و ابعاد اخلاقی و فرهنگی نیز پی می‌گیرد.

حجت الاسلام والمسلمین مبلغی با تجلیل از شخصیت علمی استاد حسین انصاریان نیز گفت: استاد حسین انصاریان  با چندین نسل در ارتباط بوده و جالب این است که در همه این فراز و فرود های نسلی نگاه جامعه و نسل ها نسبت به ایشان مثبت و ارتباط نسلی برقرار بوده است.

وی بیان کرد: اصولا به ندرت رخ می دهد یک فرد بتواند به بیش از یک یا دو نسل ارتباط داشته باشد و این به حلاوت سخن، خلوص و ساده زیستی ایشان باز می گردد، قلم و کلام استاد، هر دو، قدرت جذب و برقراری رابطه با مخاطب را دارد./9451/پ203/ب1