گزارشی از رویکرد متناقض عربستان در برابر قطر و تلاش نافرجام ریاض در یارگیری

به گزارش خبرگزاری رسا، بحران منطقه خلیج فارس که از ۲ سال قبل یعنی ژوئن ۲۰۱۷ با اقدام چهار کشور عربی به رهبری عربستان در قطع روابط همه جانبه خود با قطر به بهانه حمایت این کشور از تروریسم آغاز شد هنوز حل و فصل نشده و مواضع خصمانه این کشورها علیه یکدیگر و در پیش گرفتن سیاستهای خاص علیه دوحه از سوی آنها هم چنان ادامه دارد.

در حالی این بحران به قوت خود باقی بوده و هیچ اقدام جدی برای گفتگو میان طرفهای آن و ارائه راه کار برای پایان دادن به این بحران صورت نگرفته که عربستان سعودی در اقدامی غیر منتظره از قطر دعوت کرد تا در نشست های مکه حضور پیدا کند.

عربستان سعودی و شخص ملک سلمان بن عبدالعزیز پادشاه این کشور که اقدام به ارسال دعوتنامه خطاب به تمیم بن حمد آل ثانی امیر قطر کرده در حالی این چرخش محسوس و غیر منتظره را در قبال قطر انجام داده است که پیش از بارها مواضع خصمانه و انتقادات تندی از زبان مسئولان و مقامات برجسته این کشور علیه قطر مطرح شده بود.

قطر که پیشتر گفته بود برای شرکت در دو نشست اضطراری سران کشورهای عربی در مکه دعوت نشده است، به تازگی از عربستان سعودی دعوتنامه رسمی دریافت کرده است. مدیر اداره اطلاعات وزارت خارجه قطر اعلام کرده است که این دعوت از سوی ملک سلمان روز یکشنبه ارسال شده است.

این در حالیست که تنها چند روز قبل از ارسال این دعوتنامه به قطر عادل الجبیر وزیر مشاور در امور خارجه عربستان در کنفرانس مطبوعاتی در مقر وزارت خارجه سعودی با حمله به قطر گفت: قطر یکی از کشورهای شورای همکاری است، اما به کشورهای این شورا خدشه وارد کرد. به قطر اجازه نخواهیم داد که از افراط گرایی و تروریسم حمایت و در امور داخلی ما دخالت کند.

اگر بر اساس گفته های مقامات سعودی بنا بر این نهاده شده است که قطر از تروریسم حمایت کرده و باعث تقویت افراط گرایی در منطقه شده و در امور داخلی دیگر کشورها مداخله می کند پس چرا عربستان از این کشور که از سال ۲۰۱۷ روابط خود را با آن قطع کرده و از کشورهای عربی دیگر با اهرم تهدید و فشار خواسته تا همین مسیر و سیاست را در پیش بگیرند دعوت کرده تا در نشستهای مکه شرکت کند؟

برای پاسخ به این سؤال ابتدا باید بدانیم نشست های مکه با چه هدفی برگزار می شوند. نیروهای مقاومت یمن به تازگی عملیات مهم و حیاتی که نقطه آغازی برای مرحله جدید عملیات آنها علیه عناصر متجاوز ائتلاف سعودی و مشخصا عربستان سعودی به شمار می آید انجام داده اند.

نیروهای یمنی در تاریخ ۲۳ اردیبهشت عملیات مذکور را انجام دادند. یک منبع نظامی یمنی ضمن اعلام خبر انجام عملیات گسترده علیه تاسیسات حیاتی عربستان سعودی گفت این عملیات در واکنش به ادامه تجاوزات و محاصره یمن صورت گرفت. این منبع نظامی هشدار داد در صورت ادامه تجاوزات، برای اجرای حملات بیشتر آمادگی داریم. منبع مذکور همچنین اعلام کرد حملات علیه تاسیسات حیاتی و مهم عربستان با هفت فروند پهپاد یمنی صورت گرفت.

عملیات نیروهای یمنی علیه تأسیسات نفتی عربستان به قدری این کشور را برآشفت که مقامات سعودی و شخص پادشاه این کشور از کشورهای عربی خواست تا با گرد همایی در مکه به صدای مظلومیت ریاض گوش فراداده و اقدامی برای توقف عملیات یمنی ها انجام دهند!

عربستان به این دلیل شهر مکه مکرمه را برای برگزاری این ۲ نشست انتخاب کرد که اخیر مدعی شده است نیروهای مقاومت یمن قصد داشتند در عملیات اخیر خود با شلیک موشک این شهر مقدس را هدف قرار دهند.

این در حالیست که عربستان با سوء استفاده از احساسات مذهبی مسلمانان جهان و جو سازی در خصوص مکه مکرمه و مطرح کردن ادعاهای در این زمینه که ممکن است این شهر مقدس در معرض خطر حملات یمنی ها قرار گرفته باشد تلاش دارد تا یارهای بیشتری را دور خود جمع کرده و علیه نیروهای مقاومت یمن بشوراند. عربستان در حالی این ادعاها را مطرح می کند که مقامات برجسته انصارالله یمن بارها و قویا این ادعاهای دروغین را رد کرده اند.

در همین حین و دقیقا چند روز قبل از آنکه عربستان برای قطر دعوتنامه رسمی بفرستد نخست وزیر پیشین قطر از عربستان خواست دست از اختلافات ساختگی بردارد. وی در پیامی به عربستان و کشورهایی که قرار است در نشست‌های سران عربی، اسلامی و شورای همکاری خلیج فارس به درخواست عربستان شرکت کنند، بر ضرورت حل اختلافات جهت مقابله با چالش‌های بزرگ پیش روی عرب و مسلمین تاکید کرد.

عربستان باید دست از اختلافات ساختگی و واهی برداشته و به وظایف خود در چارچوب شورای همکاری خلیج فارس، کشورهای عربی و اسلامی عمل کند تا بتوانیم با خطرات و جاه طلبی‌هایی که منطقه را چه از سوی دشمن و چه از سوی دوست تهدید می‌کنند، مقابله کنیم. وی پیش‌بینی کرد که این نشست‌ها پیشرفت چندانی نداشته و تنها به صدور بیانیه‌ای در حمایت از موضع عربستان ختم شوند.

عربستان از طریق برگزاری چنین نشستهایی تنها به دنبال یارگیری از میان کشورهای عربی منطقه علیه ایران است چرا که ریاض بارها مدعی شده که تهران از حوثی های یمن حمایت به عمل می آورد و عملیات نیروهای یمنی با حمایت ایران صورت می گیرد.

عربستان در خصوص تنش میان ایران و آمریکا نیز با جانبداری از واشنگتن بارها مواضع خصمانه ای را علیه تهران اتخاذ کرده است. بنابراین ریاض از این رهگذر تلاش دارد تا با اتخاذ موضعی متناقض در قبال قطر این کشور را در جبهه خود علیه ایران قرار دهد.

قطر از زمان آغاز بحران در سال ۲۰۱۷ تاکنون یا در نشستهای سران کشورهای عربی و کشورهای حوزه خلیج فارس شرکت نکرده و یا آنکه سطح شرکت این کشور در نشستهای مذکور بسیار پایین بوده است به طوریکه امیر قطر در بیست و نهمین نشست سران کشورهای عربی که در آوریل سال گذشته در شهر ظهران عربستان برگزار شد شرکت نکرد.

بنابراین باید دید که قطر در این نشست شرکت خواهد کرد و یا آنکه مانند دیگر نشست ها در سطح بسیار پایینی در آن مشارکت خواهد داشت. البته نباید از این نکته نیز غافل شد که صرف مشارکت قطر در نشستهای مکه به معنی همراهی دوحه با ریاض در خصوص سیاستهای خصمانه عربستان در قبال منطقه نخواهد بود و این یک فرصت برای قطر است تا مواضع خود را بیان کند./847/ب

فاطمه صالحی/مهر