یادداشت؛
ظهور مسکو به عنوان پروسه صلح بین‌الافغانی
روسیه با ورود به مسأله افغانستان نه تنها روند مذاکرات صلح را مدیریت می‌کند، بلکه یک گام هم از آمریکا جلوتر رفته است.
به گزارش خبرگزاری رسا، مذکرات صلح بین‌الافغانی قرار بود یک ماه قبل در شهر دوحه، پایتخت قطر، انجام شود، اما این مذاکرات در دقیقه نود معلق شد. هرچند که در آن موقع گفته شد مخالفت طالبان با برخی از افراد دولتی حاضر در هیئت کابل باعث تعلیق آن مذاکرات شده بود، اما برخی از منتقدان دولت معتقد بودند که دولت ترکیب هیئت را به نحوی چیده بود که در عمل باعث این مخالفت و به هم خوردن مذاکرات شود.
حالا نشست دیگری در مسکو برگزار شده که تا اندازه‌ای می‌تواند بدیل مذاکرات بین‌الافغانی باشد، چرا که هم شخصیت‌های برجسته سیاسی این کشور در آن حضور دارند و هم برای نخستین بار، یکی از بلند‌پایه‌ترین مقامات طالبان به جمع آنان آمده است. از طرف دیگر، این نشست همزمان با یک صدمین سالگرد مناسبات دیپلماتیک روسیه و افغانستان بود که این همزمانی یک دستاورد قابل توجه برای مسکو است.
اولین و قابل‌توجه‌ترین نکته در این نشست حضور ملا عبدالغنی برادر، رئیس دفتر سیاسی طالبان، بود. او که تا همین اکتبر سال گذشته میلادی در پاکستان زندانی بود، با پافشاری طالبان از زندان آزاد شد تا مقام ارشد این گروه برای مذاکره با زلمای خلیل‌زاد، فرستاده ویژه امریکا در افغانستان، باشد. او بعد از آزادی در آخرین دور از این مذاکرات در دوحه قطر حضور داشت، اما در مقابل دوربین‌های خبرنگاران حاضر نشد، برخلاف نشست مسکو که نه تنها حضورش علنی و در مقابل خبرنگاران بود بلکه چند کلمه‌ای هم حرف زد تا مواضع طالبان را به صراحت بیان کرده باشد.
دو نکته کلیدی در سخنان او دیده می‌شد؛ اول اینکه او چندین بار از امارت اسلامی افغانستان گفت و دوم اینکه تأکید کرد که برای شروع فرایند صلح باید اشغال افغانستان پایان یابد. به این ترتیب، او نشان داد که طالبان نه تنها نظام سیاسی موجود در افغانستان را قبول ندارد بلکه حاضر به تجدیدنظر در پیش‌شرط اساسی خود برای شروع فرایند صلح هم نیست.
این همان دو نکته کلیدی است که طالبان در مذاکرات ماه فوریه دوحه قطر روی آن اصرار داشت و باید گفت که طالبان حالا خود را در موقعیت ضعف نمی‌بیند تا حاضر به عقب‌نشینی از این دو محور اصلی خود شود. برخی تحلیلگران حضور چهر‌ه‌های مطرح سیاسی افغانستان در این نشست و استقبال قابل‌توجه از ملا برادر را به معنی مشروعیت دادن به طالبان می‌دانند و این درست همان چیزی است که ملا برادر با حضور علنی در مسکو به دست آورده و باعث شده گروه او برنده اصلی این نشست باشد.
در مقابل این برد طالبان، دولت افغانستان و به خصوص محمد اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان، قرار دارد. این دولت همان‌گونه که نقشی در مذاکرات امریکا و طالبان در قطر نداشت، در نشست مسکو هم نماینده‌ای نداشت و در هر دو مورد نقش تماشاگر صرف را بازی کرده است. هرچند که گفته می‌شود دولت در جریان مذاکرات دوحه قرار می‌گیرد، اما اظهارات تند حمدالله محب، مشاور امنیت ملی افغانستان، در مورد دولت ترامپ و نیات شخصی خلیل‌زاد در مذاکرات با قطر نشانه‌ای از نارضایتی ارگ از جریان مذاکرات قطر داشت.
اشرف غنی نارضایتی خود از نشست مسکو را هم پوشیده نگذاشته و همزمان با برگزاری این نشست با شبکه تلویزیونی طلوع‌نیوز مصاحبه و از شرکت کنندگان در این نشست انتقاد کرد و حتی گوشه و کنایه‌ای به حامد کرزای زد و گفت که کرزای «عزت» مقام ریاست جمهوری را زیر سؤال نبرد. در مقابل، کرزای و دیگر مخالفان سیاسی غنی آنچنان در نشست مسکو در مورد صلح صحبت کردند که گویا این غنی است که تمایلی به صلح ندارد و با دولت او نمی‌توان امیدی به صلح داشت.
به این ترتیب، افرادی مثل حنیف اتمر، محمد یونس قانونی، محمد محقق، کریم خلیلی، عطا محمد نور و حتی خود کرزای می‌توانند از حضور خود در نشست مسکو امتیاز طرفداری از صلح را به دست بیاورند، امتیازی که دست غنی از آن خالی مانده است. در نهایت، نباید رقابت روسیه با امریکا را در شطرنج پیچیده افغانستان نادیده گرفت. مسکو با برگزاری دو بار نشست شخصیت‌های سیاسی افغانستان با طالبان توانسته خود را به عنوان بازیگر اصلی در فرایند مذاکرات صلح افغانستان نشان بدهد به خصوص اینکه خلیل‌زاد نتوانسته در مأموریت خود به نتیجه‌ای برسد و شش دور مذاکرات محرمانه امریکا با طالبان بی‌نتیجه مانده است.
روسیه با این کار نه تنها روند مذاکرات صلح را مدیریت می‌کند بلکه یک گام هم از امریکا جلوتر رفته و تنها با دو نشست مذاکرات بین‌الافغانی را کلید زده، کاری که امریکا تاکنون در انجام آن ناکام مانده و وقتی هم قرار بود اتفاق بیفتد در دقیقه نود معلق شد. /۱۰۱/۹۶۹/م
منبع: روزنامه جوان
ارسال نظرات