خودشناسی، راه درمان تکبر و خودپسندی است

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا، سرکار خانم فاضله، یوسفی استاد اخلاق، امروز در مدرسه علمیه خواهران باقرالعلوم(ع) قدس به ایراد سخنرانی پرداخت و گفت: تکبر مانع تواضع انسان در برابر پروردگار می شود.

وی در تعریف تکبر، ادامه داد: انسان متکبر همیشه خود را بالاتر از دیگران می بیند و اعتقاد دارد که از همه انسان ها برتر است و دیگران از در مراتب پایین تر قرار دارند.

یوسفی با بیان اینکه تکبر و خودبرتربینى انسان را در برابر خدا و فرستادگان الهی به تمرد و سرکشى می‌کشاند، ابراز کرد: بعضا تکبر انسان را در میان هم نوعان و بندگان الهی به برتری‌جویى وا می‌دارد.

استاد حوزه علمیه با اشاره به اینکه تکبر آثار و پیامد های مخربی در روح، جان، اعتقادات و افکار افراد دارد، اظهار داشت: تکبر در برابر خداوند بدترین نوع تکبر است و از نهایت جهل و نادانى سرچشمه می‌گیرد و سبب می شود انسان ادعاى الوهیت داشته باشد و نه ‌تنها خود را بنده خدا نداند، بلکه سعى کند مردم را به بندگى خود دعوت نماید.

وی شکل دیگرى از تکبر در برابر پروردگار را تکبر ابلیس و پیروان او بیان کرد و گفت: چنین متکبرانی از اطاعت خداوند سر باز زده و تشخیص خود را برتر می دانند و به حکمت پروردگار خرده می‌گیرند بر همین اساس بود که ابلیس از روی تکبر گفت «من هرگز براى بشرى که او را از گِلى خشک و برگرفته از لجنى متعفن و تیره‌رنگ آفریدى، سجده نکنم!»، و «من از او بهترم! مرا از آتش آفریده‌اى و او را از گِل».

یوسفی ادامه داد: گاه حجاب ضخیم کبر و برتری‌جویی چنان جلوی چشم عقل و هوش انسان را می‌گیرد که موجود ضعیفى، خود را آگاه‌تر از حکیم مطلق می‌پندارد. چنین انسانی در برابر آفریدگار جهان خیره‌سرى نشان می‌دهد، و اوامرش را اطاعت نمی‌کند.

استاد حوزه علمیه به انگیزه های تکبر در میان طلاب اشاره کرد و گفت: نخستین اسباب تکبر علم است و چه زود علم سبب غرور گروهی از علما و دانشمندان می گردد، همان گونه که در حدیث نبوی آمده آفت بزرگ علم، تکبر است.

وی افزود: بعضی افراد آنچنان کم ظرفیت هستند که وقتی چند بابی از علم را می خوانند خود را بزرگ و دیگران را کوچک می شمرند، بلکه با نظر تحقیر به دیگران می نگرند و از همه انتظار احترام و خدمت، تواضع و کرنش دارند.

یوسفی ادامه داد: در حالی که عالمان واقعی هر قدر بر علمشان افزوده می شود، خود را نادان تر می بینند، چرا که خود را در برابر اقیانوس عظیمی مشاهده می کنند که تنها قطراتی از آن را در اختیار دارند.

استاد حوزه علمیه در پایان خاطرنشان کرد: آنها به خاطر همان مقدار علمی که به دست آوردند مسؤولیت خود را سنگین تر می بینند و خوف آنها بیشتر می شود نقل شده هر کس بر علمش افزوده شود، بر خوف او افزوده می شود.

وی با اشاره به دلیل دوم، گفت: سبب دوم، اعمال نیک و عبادت است که موجب کبر و غرور بسیاری از نیکوکاران و عبادت کنندگان می شود، چرا که از این رهگذر، خود را برتر از دیگران می پندارند و و از جهات دنیای انتظار دارند مردم به دیدار آنها بشتابند و مشکلات آنها را حل کنند، در مجالس احترام خاصی برای آنها قائل شوند و از نیکوکاری و زهد و ورع و تقوای آنها سخن بگویند، گویی عبادت خود را منتی بر دیگران می پندارند.

یوسفی ادامه داد: در جهات دینی نیز خود را اهل نجات و سایر مردم را اهل هلاک می شمرند و این امور سبب می شود که امتیاز فوق العاده ای برای خود قائل باشند و آشکارا و پنهان به فخرفروشی به دیگران بپردازند در حالی که خود بر لب پرتگاه خطرناکی قرار گرفتند که نسبت به مردم چنین فکر می کنند و خود را از عذاب خدا در امان می دانند.

استاد حوزه علمیه خودشناسی را یکی از راه های درمان تکبر برشمرد و ادامه داد: هر قدر ارزشمندی انسان كامل تر می شود در بازنگری به روحيات خود احساس كوچكی و خردی كرده، خود را از ديگران كوچكتر و پائين‌تر خواهد ديد.

وی با استناد به کلام امام علی(ع) خاطرنشان کرد: حضرت فرمودند: در شگفتم از آدم مبتكر! كسی كه ديروز نطفه‌ای بيش نبود و فردا هم مرداری بيش نخواهد بود، و در عين حال تكبر می‌ورزد.

یوسفی ادامه داد: نكته‌ تربيتي كه در اين روايت وجود دارد اين است كه شخص متكبر بايد قدري درباره‌ خودش تأمل كند، از چه آفريده شده و سرانجام اين بدن مادي او چه خواهد بود اگر حقيقت انسان به اين بدن مادي است كه تكبر جايگاهي ندارد چون انسان از پست‌ترين چيز آفريده شده و اگر حقيقت انسان به روح و بعد معنوي او است، بايد تلاش کرد كه معنويت را در خويش تقويت نموده و ريشه تكبر را بخشكاند./813/پ202/ب1