بغدادِ متلاطم این روزها

به گزارش خبرگزاري رسا، «هدی یوسفی» کارشناس امور غرب آسیا در «وطن امروز» نوشت: «از اواخر مهرماه سال جاری و در آستانه‌ اربعین حسینی کشور عراق با تظاهرات و آشفتگی داخلی مواجه شد.

اعتراضات ابتدا از بطن جامعه و در واکنش به شرایط بد اقتصادی، فساد اداری و قضایی، بیکاری [حدود ۲۰ درصد طبق برآورد سازمان ملل] و نبود خدمات ابتدایی آغاز شد اما آنچه در ادامه مشاهده شد، ثابت کرد وضعیت پیچیده‌تر از تظاهرات معمول مردمی است.

در روزهای ابتدایی اعتراضات، «برهم صالح» رئیس‌جمهور عراق، وجود مشکلات در کشور را پذیرفت و مبارزه با تروریسم و مشکلات امنیتی عراق در سال‌های اخیر را اصلی‌ترین دلیل بحران اقتصادی دانست.

تحلیلگران اروپایی نوشتند نظام سیاسی عراق، بر اساس معیارهای مذهبی و قومیتی است و هدف اصلی تظاهرات، تغییر چنین نظامی‌ است. اما روند اعتراضات در روزهای بعد، نشان از نوعی انحراف در مطالبات ملت عراق و موج‌سواری گروه‌های مخالف دولت این کشور داشت.

روزنامه‌ «الاخبار» لبنان در تحلیل وضعیت عراق اینگونه نوشت: «اعتراضات این روزهای عراق، با برنامه‌ریزی امارات، حمایت مالی عربستان و حمایت نظامی سفارت آمریکا انجام شده است که این فرضیه با توجه به درگیر شدن همزمان دیگر اعضای محور مقاومت در تنش‌های منطقه‌ای [حزب‌الله لبنان در مواجهه با تظاهرات داخلی، نیروهای مقاومت فلسطین در مواجهه با دور جدید حملات هوایی رژیم صهیونیستی و دولت سوریه در مواجهه با تحرکات نظامی در شمال این کشور] چندان دور از ذهن به نظر نمی‌رسد.

از دیگر مصادیق دست داشتن آمریکا و متحدان خاورمیانه‌ای‌اش در اعتراضات اخیر بغداد باید به حمله به کنسولگری ایران در کربلا اشاره کرد. این رویداد که با شعف «دونالد ترامپ» و همدلی رژیم صهیونیستی همراه بود، منحرف شدن مسیر تظاهرات را به وضوح ثابت کرد. رسانه‌های عربی با مانور دادن روی ضد ایرانی بودن اعتراضات، چنین وانمود می‌کردند که عامل وضعیت نابسامان اقتصادی عراق، نفوذ ایران در این کشور است و مردم عراق در موضع مخالفت با این مسأله به خیابان‌ها آمده‌اند اما واقعیت چندان با این ادعا مطابقت نداشت. تظاهر‌کنندگان به دفعات، از جمله در میدان تحریر و در روزهای بعد در کربلا پرچم آمریکا و رژیم صهیونیستی را به آتش کشیدند و این واقعه نشان داد مردم چه کسی را دشمن واقعی خود می‌دانند.

از دیگر تلاش‌های دست‌های پشت‌پرده‌ تظاهرات بویژه عربستان و امارات، متزلزل کردن دولت فدرال و ایجاد درگیری شیعی- شیعی میان احزاب سیاسی تاثیرگذار در دولت بود.

در این راستا تظاهر‌کنندگان خواستار استعفای «عادل عبدالمهدی» نخست‌وزیر این کشور شدند و وی را- در حالی که هنوز یک سال از ریاستش بر کابینه نگذشته است- مسؤول تمام بحران‌های اقتصادی عراق دانستند.

دلایل اصلی مخالفت با عبدالمهدی اما در واقع همسو نبودنش با آمریکا و رژیم صهیونیستی است.

عبدالمهدی [بر خلاف العبادی] در قبال تحریم‌های آمریکا علیه ایران در موضع همراهی با تهران ظاهر شد. به قدرت رسیدن وی در نتیجه‌ ائتلاف 2 حزب سائرون (به رهبری مقتدا صدر) و فتح (به رهبری هادی عامری) بود و با نخست‌وزیری او، فعالیت احزاب شیعی بویژه جریان تحت حمایت هادی عامری و نیز «حشدالشعبی» پررنگ‌تر از قبل شد.

مسأله‌ دیگری که به منزله‌ زنگ خطر برای متحدان خاورمیانه‌ای ایالات متحده محسوب می‌شد، بازگشایی گذرگاه مرزی قائم- بوکمال بین سوریه و عراق بود. آمریکا چنین استدلال می‌کرد که این واقعه‌ در حکم مشارکت در طرح ایران برای اتصال تهران- بغداد- دمشق- بیروت است.

به دنبال این اتفاقات بود که لزوم مشروعیت‌زدایی از دولت عراق احساس شد؛ عادل عبدالمهدی، مقصر بحران اقتصادی و شبه‌نظامیان حشدالشعبی، نیروی سرکوبگر معترضان معرفی شدند.

اهداف آمریکا و متحدانش اما آنگونه که انتظار می‌رفت تحقق نیافت؛ حشدالشعبی با بیان اینکه وظیفه‌اش مقابله با تروریسم و حفظ امنیت عراق است، اتهامات رسانه‌های کشورهای خلیج‌فارس علیه خود را تکذیب کرد. جریانات شیعی نیز پس از دیدار سردار سلیمانی و هادی عامری و با پیشنهاد وی برای جلوگیری از دامن زدن به آشوب، بر سر ابقای عبدالمهدی در سمت نخست‌وزیری توافق کردند.

احزاب کُرد نیز به دلیل مواضع مثبت عبدالمهدی نسبت به کردها بویژه در اختصاص بودجه سال ۲۰۱۹ و پرداخت حقوق کارمندان اقلیم، در موضع حمایت از نخست‌وزیر ظاهر شدند.

با این وجود، جریانات مخالف دولت با حمایت دولت‌های خارجی، به آشوب و سوءاستفاده از اعتراضات مسالمت‌آمیز مردمی ادامه می‌دهند و با به خشونت کشیدن تظاهرات سعی در تحقق خواسته‌های خود دارند. طبق آخرین آمار اعلام‌شده از سوی سازمان ملل متحد، ۲۶۰ کشته و ۱۰ هزار زخمی، تلفات جانی تظاهرات عراق است.  به نظر می‌رسد راه برون‌رفت از چنین فاجعه‌ای را باید در بیانات آیت‌الله‌العظمی سیستانی، مرجعیت شیعه‌ عراق جست‌وجو کرد: «مسؤولان صدای مردم را بشنوند و به اصلاحات و تحقق عدالت کمر ببندند. مردم مراقب نفوذ بیگانگان و سوءاستفاده‌های آنها باشند، تظاهر‌کنندگان و نیروهای مسلح، بر مسالمت‌آمیز بودن اعتراضات تاکید ورزند تا از این طریق بتوان مانع ریخته شدن خون تعداد بیشتری از مردم شد».

در نهایت آنچه ضروری به نظر می‌رسد آگاهی‌بخشی به مردم عراق بویژه تظاهرکنندگان است به گونه‌ای که ابزار اعمال نفوذ قدرت‌های بیگانه واقع نشوند و مطالبات خود را در بستر مسالمت‌آمیز پی بگیرند»./1360/د101/ب1