نقش تبلیغ در ایجاد تمدن اسلامی

به گزارش خبرگزاری رسا، به همت اداره کل تبلیغ تخصصی معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی، نشست علمی و کرسی آزاد اندیشی «نقش تبلیغ در ایجاد تمدن نوین اسلامی» در راستای اهداف تمدنی «قطب نظام سیاسی و اجتماعی اسلام و ایران» برگزار شد.

حجت الاسلام علی عباس زاده، رئیس اداره تبلیغ نخبگان معاونت فرهنگی و تبلیغی دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ضمن عرض خیر مقدم به حاضران در این نشست گفت: تبلیغ و ارتباط مستقیم آن با مردم، نقش عمده و اساسی در شکل گیری تمدن نوین اسلامی داشته است. این نقش را در صدر اسلام و در تلاش و مجاهدت های رسول خدا(ص) و به دنبال آن ائمه اطهار(ع) به وضوح می توان مشاهده کرد. در حال حاضر نیز وظیفه مبلغان توانمند و اندیشمند این است که ضمن حراست و سنگربانی از این میراث گرانسنگ، تلاش خود را با استفاده از مبانی فکری واعتقادی مکتب نورانی اهل بیت(ع) در ایجاد تمدن نوین اسلامی بکار گیرند.

در بخش دیگری از این نشست، حجت‌ الاسلام  محمدعلی میرزایی، عضو میز تمدن، با بیان اینکه برخی وحدت را صرفاً زندگی مسالمت‌آمیز در کنار یکدیگر تفسیر می‌کنند، گفت: مسلمانان، کتاب مشترکی به نام قرآن دارند. مفسران شیعه هم از اقوال اهل سنت در کتب تفسیری خود، بسیار استفاده کرده‌اند. لذا هدف زندگی مسالمت‌آمیز در بحث وحدت، هدف اندکی است و می‌توانیم لایه‌ای از فقه مشترک داشته باشیم.۸۰ درصد نماز همه مسلمانان یکسان است؛ عبادات دیگر هم تا حدود زیادی مشترک هستند. وقتی همه به یک کتاب، خدا و پیامبر معتقدیم باید وحدتی بیش از همزیستی معمولی داشته باشیم.

وی ادامه داد: برخی هدف اصلی از وحدت را همزیستی می‌دانند. بنده معتقد نیستم که همزیستی مسالمت‌آمیز هدف غایی وحدت است؛ باید با مسلمین، به صورت تعاملی و تکاملی به وحدت برسیم و سطح وحدت با مسلمین همانند وحدت با کفار و غرب و اروپا نباشد. آیت‌الله بروجردی در تقریب موفق بودند ولی بعید است نگاه تمدنی داشتند، ولی امام خمینی(ره) نگاه تمدنی داشتند که با بحث درست کردن تقریب مذاهب و برگزاری چند همایش و میزگرد متفاوت است. البته این به معنای تنقیص در کار آیت الله بروجردی نیست.

استاد جامعه المصطفی العالمیه(ص) با بیان اینکه وحدت و همزیستی در هر سطحی مطلوب است، گفت: امام خمینی(ره) وقتی وحدت تمدنی را هدف قرار می‌دهد ارکان و مؤلفه‌های آن متفاوت از وحدت صرفاً تقریبی است؛ یعنی اتحاد جهان اسلام و نزدیکی مدارس دینی را دنبال می‌کنند. امروز در جهان، سخنگو و مبلغ اسلام به زبان‌های مختلف دنیا کم داریم؛ در داخل کشور مبلغان زیادی داریم، گرچه آنطور که باید و شاید همت به سمت تبلیغ نبوده است. ما با فقر و نقص در ادبیات تبلیغ جهانی مواجهیم؛ کانال‌های تلویزیونی به عربی و انگلیسی و.. داریم ولی اکثر آن‌ها در راستای خطوط انقلاب و وحدت و تمدن اسلامی نیست. اگر می‌خواهیم تبلیغ رویکرد تمدنی داشته باشد باید از مبلغان زبان‌دان و توانمند استفاده کنیم. در کنار آن به آموزش‌های ویژه برای تبلیغ بین‌المللی نیازمندیم. تبلیغ تمدنی بدون فهم تمدنی اصلاً ممکن نیست. اینطور نیست که ما همانطور که در یک شهر داخل ایران تبلیغ می‌کنیم در سطح بین‌الملل هم بتوانیم تبلیغ کنیم.

حجت الاسلام میرزایی اضافه کرد: منطق ساختن جامعه از لحاظ معنوی با منطق ساختن یک فرد تفاوت دارد، لذا هر قدر مصلی مقام سیاسی و اجتماعی بالاتری داشته باشد باید صلاة او هم از سطح بالاتری برخوردار باشد بنابراین در عبادات هم سطح فهم اجتماعی متفاوت است. این عصر، عصر تحیر است اما اگر به عبادات از جمله نماز جمعه را با هدف اجتماعی و تمدنی بنگریم بحث تحیر از میان خواهد رفت. با این نگاه حرمت نماز جمعه که در دیدگاه برخی مراجع وجود دارد سرسوزنی جایگاه ندارد و در شیعه هم در ذیل مفهوم امامت تعریف می‌شود.

وی با ذکر اینکه مشکل جهان اسلام غالباً استنباط و اجتهاد نیست بلکه مشکل تبلیغ است، تصریح کرد: افرادی که از غرب که به ایران می‌آیند هنوز درک درستی از اسلام ندارند و همه مسلمانان را برابر با داعش می‌دانند؛ شبهه طرح کرده و می‌گویند مهم‌ترین گروه سیاسی اسلامی، اخوان المسلمین بود که امروز برای شیعه قابل تحمل نیست و خود مسلمانان در کشورهای مختلف اسلامی به جان هم افتاده‌اند. ما باید به این مسائل پاسخ دهیم.

عضو هیئت علمی گروه قرآن وحدیث جامعه المصطفی(ص) بیان کرد: برخی متفکران اسلامی از جمله ابن خلدون تفکر سکولاری به دولت و حکومت دارند که ما آن را قبول نداریم؛ به همین دلیل در تبیین قیام امام حسین(ع)، آن را شکستن هیبت دولت اسلامی(اموی) می‌داند که داعشی‌های امروزی هم از این نظریه برای توجیه کارهایشان استفاده می‌کنند. باید داده‌های عملی در عرصه تبلیغ تمدنی داشته باشیم، لذا هم به منظر فهم و هم بیان نیاز داریم؛ اکنون حرف از ساختن نظامات اجتماعی از قرآن زیاد است؛ به طور مثال در عرصه اقتصادی ما چه نظام عملی قرار است به دنیا نشان دهیم؟ به تعبیر شهید صدر بانک غیرربوی، بانکی نیست که تنها ربا در آن نباشد بلکه باید کارآمدی هم داشته باشد.

وی با پرداختن به اینکه در مباحث بانک‌داری و اقتصادی مجتهد نداریم، اظهار کرد: در حوزه علمیه موضوعی به نام «اجتهاد نظام‌ساز و تمدن‌ساز» نداریم. حتی در بحث خانواده که اجتماعی‌ترین موضوع است اخیراً دو سه نفر در حوزه علمیه بحث می‌کنند و تاکنون منابع غنی فقاهتی تمدن‌محور و سازنده در این عرصه نوشته نشده است. ما نباید صرفاً فقه احکامی داشته باشیم بلکه باید فقه نظریه‌پردازانه هم داشته باشیم تا اسلام در سطح جهانی معرفی شود. صداوسیما روزانه علیه سکولاریسم سخن می‌گوید ولی چند نفر در کارآمدی دین در عمل و ابطال سکولاریسم با کارآمدی عمل اسلامی مبادرت می‌کنند؟ باید گفت این میزان بسیار کم است.

حجت الاسلام میرزایی تصریح کرد: علی فیاض (از اندیشمندان لبنانی) معتقد بود که از خوبی‌های بیداری اسلامی این است که رهبر ندارد؛ بنده به او گفتم شما چرا نظریه امامت را به عنوان قیادت مسلمین طرح نمی‌کنید؟ ما در علم کلام ضرورت امام را اثبات می‌کنیم که اگر معصوم بود فبها و اگر نبود در سطح پایین‌تر به مطلوب دست می یابیم؛ بنابراین شما نباید مهر تأیید بر این کار بزنید که خوبی بیداری اسلامی نداشتن رهبر است.

وی با بیان اینکه امام حکومت اسلامی را از اوجب واجبات می‌داند افزود: علی فیاض معتقد بود که منطقه محل برخورد دو نگاه ترکی و ایرانی است. در این دو نگاه، ترکیه رویکرد سکولاریسم در نظام‌سازی دارد و ایرانی‌ها هم نظام‌سازی ندارند که بنده حرف او را رد کردم و گفتم ما به صورت نظری معتقدیم که اسلام، حکومت دارد و نمونه عملی آن را هم ایجاد کرده‌ایم. ادبیات عرضه اسلام و شیعه با رویکرد تمدنی واقعاً در دوره معاصر با رعایت اقتضائاتش لازم است؛ لذا باید کارآمدی علم کلام را در عمل هم به جهان نشان دهیم.

عضو هیئت علمی گروه قرآن وحدیث جامعه المصطفی(ص) با اشاره به اینکه باید نظام خانواده اسلامی را در عمل به دنیا نشان دهیم، افزود: اگر آمار طلاق، بزه و... در جامعه اسلامی بالاتر از کشورهای غیراسلامی بود، این یک چالش جدی و مهم برای ما است و باید برای آن چاره‌اندیشی شود زیرا سکولاریسم به واقعیت کار دارد. در سکولاریسم اصلا بحث دین برایش اعم از مسیحی و اسلام مطرح نیست؛ ما باید با نمونه عملی به مقابله با سکولاریسم برویم. آن‌ها به قدرت تمدن‌سازی و دولت‌سازی کار دارند و مدعی‌ هستند که شما در طول هزار و چهارصد سال نتوانسته‌اید دولت اسلامی کارآمد عادل را نشان دهید.

وی در پایان اضافه کرد: امروز در کشور مبلغ به اندازه کافی نداریم و باید مبلغ تمدنی با پشتوانه آثار علمی و خوانش تمدنی تربیت کنیم؛ زبان گرچه مهم است ولی فهم تمدنی از آن مهم‌تر است و بیان اهداف شریعت باید مطرح شود. گفت‌وگو در اطراف جهان اسلام به صورت تمدنی برای خروج از ظلمت کنونی به نور در وضع کنونی نداریم./1324/د102/ب1