قدرت متعالی در اندیشه حسینی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، معمولاً در منابع قدرت، از منبع سخت، نیمه سخت و نرم قدرت نام می‏‌برند. هدف هم تحمیل اراده الف است بر دیگری. در این مدل از قدرت تا جایی پیش می‏‌روند که علاوه بر جدایی دین از سیاست به جدایی اخلاق از قدرت هم حکم می‏‌کنند و در پایان هم اخلاق به خدمت قدرت درمی‏‌آید.

این در حالی است که در دعای عرفه حضرت سیدالشهدا با صریح‏‌ترین بیان از خداوند به عنوان منبع قدرت نام برده شده و رابطه قدرت خدا و قدرت انسان تبیین شده است. خداوند مرکز قدرت است و انسان هیچ قدرتی ندارد و یک پارچه ضعف و فقر و بی‏‌چیزی و نداری است.

این اولین درس سیاست حسینی است. قدرت فقط و فقط در دست خداست. تقریباً این معنا در سراسر دعا قابل مشاهده است. قدرتی که متعالی نامیده می‏‌شود و منابع جدیدی برای قدرت برمی‏‌شمرد. در ادامه به اختصار به برخی از منابع قدرت متعالی اشاره می‏‌شود.

۱. ترس از خدا؛ اللهم اجعلنی َخْشاکَ کَانّى‏ اَراکَ

ترس از خدا اولین منبع قدرتی است که حضرت سیدالشهدا ذکر می‏‎ کند. کسی یا کسانی و آن دولت و ملتی که از خدا بترسند، از هیچ قدرت دیگری هراس ندارند، احساس حقارت نمی‏‌کنند. چرا که کانون قدرت فقط خداست. وقتی نگاه خدا وارد معادله قدرت شد، سرقت، اختلاس، کم‌کاری، کم‌فروشی، بدفروشی و سرهم بندی همه رخت برمی‏‌بندد، چون خدا می‏‌بیند و به این ترتیب قوی‏‌ترین اهرم کنترل قدرت، پدید می‏‌آید که هیچ وقت از کار نمی‏‌افتد.

۲- رضایت از خدا؛ وَخِرْلى‏ فى‏ قَضآئِکَ، وَبارِکْ لى‏ فى‏ قَدَرِکَ، حَتّى‏ لا أُحِبَّ تَعْجیلَ ما اَخَّرْتَ وَلا تَاْخیرَ ما عَجَّلْتَ

باید از همه اسباب بهره گرفت و برنامه‏‌ریزی‏‌ها و پیش بینی‏‌ها را انجام داد، اما در عین حال تسلیم اراده معبود بود. او علم، قدرت، رحمت و عطوفت مطلق است و قدرت ما از قدرت اوست، همراه باید به او خوش‌ گمان بود و اگر کاری در زمانی که باید و چنانکه باید انجام نشد، ناامید نشد.

۳. بی نیازی درونی و باطنی؛ اَللَّهُمَّ اجْعَلْ غِناىَ فى‏ نَفْسى‏

از منظر سیاسی این فراز از دعا را می‏‌توان اینگونه تبیین نمود که جامعه و کشور اسلامی باید در همه زمینه‏‌ها خودکفا و قدرتمند باشد و تضعیف نشود. به لحاظ شخصی هم انسان مؤمن باید از حرص، آز و طمع مصون باشد. به قول معروف دستش در جیب خودش باشد و سربار کسی نباشد.

۴. یقین قلبی؛ وَالْیَقینَ فى‏ قَلْبى‏

یقین در مقابل شک قرار دارد. دولت و ملت حسینی باید در همه شرایط ایمان آگاهانه و عاشقانه خودش را، همچون ساحرانی که به موسی ایمان آوردند، حفظ کند و از خطر و تشر ابرقدرت‏ها نهراسد. یقین داشتن به آخرت و روز حساب و کتاب، باعث می‏‌شود، ابعاد و سطوح و گستره قدرت تغییر کند و اِعمال قدرت در مقیاس فردی، خانوادگی، ملی، منطقه‏‌ای و جهانی به گونه‏‌ای دیگر محاسبه شود و مکانیسم نظارت و مهار قدرت صرفاً بیرونی نباشد.

۵. اخلاص؛ وَالْإِخْلاصَ فى‏ عَمَلى

اخلاص یک منبع بسیار مهم قدرت متعالی است. وقتی اخلاص در جامعه‏ و دولتی نهادینه شد، همه کار‌ها به بهترین شکل ممکن به‏‌ سامان می‏‌رسد. اخلاص یعنی انجام دادن کار به نیت تقرب به خدا. یعنی خدا مرا و کار مرا می‏‌بیند، هر وقت و هرجا؛ بنابراین اگر کسی به خاطر خدمتش تشویق و تقدیر نشد، نشد. اگر جایزه نگرفت، نگرفت. اگر اصلاً کسی نفهمید که او خدمتی کرده، نفهمید.

۶. بصیرت در دین؛ وَالْبَصیرَةَ فى‏دینى‏

داشتن بصیرت با نگاه به قدرت متعالی به این معناست که نه جبر بر زندگی انسان حاکم است و نه تفویض. بلکه خدا انسان را ضرورتاً مختار آفریده است و ضمن آنکه خداوند متعال قدرت کامل دارد، به انسان قدرت ساختن سرنوشتش را داده است و او باید با به کارگیری عقل و علم و ایمان و تجربه زندگی سیاسی خود را بسازد.

بر این اساس استفاده از سایر ابزار‌هایی که عقل یا تجربه به آن‌ها می‏رسد، کاملاً دینی و الهی است، حتی اگر آن فناوری از چین به حجاز آمده باشد؛ بنابراین مثلاً استفاده نکردن از ابزار نظارتی به این دلیل که خدا می‏‌بیند یا تشویق نکردن کارکنانی که زحمت می‏‌کشند با این بهانه که باید برای خدا کار کنند و اخلاص داشته باشند، دینی نیست؛ چرا که قدرت متعالی، قدرتی جامع است که اصالت را به منابع نرم می‏‌دهد و در عین حال با استفاده از همه ابزار‌های دنیوی و مادی درصدد است انسان‏‌ها را به سعادت اخروی برساند.

۷. سلامتی بدنی؛ وَمَتِّعْنى‏ بِجَوارِحى‏، وَاجْعَلْ سَمْعى‏ وَبَصَرى‏ اَلْوارِثَیْنِ مِنّى

جامعه و کشوری که افرادی سالم و بانشاط داشته باشد، از منابع قدرت متعالی است. به دیگر سخن نیرو‌های انسانی متصف به تقوا، اخلاص و فضایل اخلاقی از یک سو و از طرف دیگر قوی و سالم از طرف دیگر جزء منابع اصلی و مهم قدرت متعالی هستند. این سلامتی باید طوری باشد که سمع و بصر وارث انسان باشند نه اینکه او وارث آن‌ها به این معنا که شهروند کشور حسینی نباید سلامت خودش را به گونه‏‌ای از دست بدهد و زمین‌گیر شود و محتاج دیگران در انجام کار‌های اولیه باشد تا او را کمک کنند.

۸. مقابله با ظلم؛ وَانْصُرْنى‏ عَلى‏ مَنْ ظَلَمَنى‏

پذیرش ظلم نکوهیده است همانطور که ظلم کردن معصیت است. دولت و ملت حسینی نه ظالم است و نه مظلوم. نه ظلم می‌‏کند و نه اجازه می‏‌دهد که در سطح ملی، منطقه‏‌ای و جهانی کسی یا کشوری به او ظلم کند و روشن است که برای تحقق این منظور به قدرت متعالی نیاز دارد. قدرتی که ظلم نمی‏‌کند بلکه با دشمن عادلانه هم رفتار می‏‌کند و لاجرم لازم است که در انواع قدرت‏‌ها سرآمد باشد؛ قدرت سیاسی، قدرت اقتصادی، قدرت فضای مجازی و رسانه‏‌ای، قدرت نظامی، قدرت انسانی و ...؛ و لله الحمد. /882/ 702/

رضا لک ‏زایی، پژوهشگر پژوهشگاه بین المللی جامعة المصطفی العالمیه