بررسی اعتماد عمومی در کنار گروه‌های جهادی

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، ورود جهادگرانه طلاب در حوادث طبیعی و مشکلات اجتماعی، سازمان و متولی مشخصی در بدنه مدیریت حوزه ندارد و نمونه‌ای از کار آتش به اختیار محسوب می‌شود. روحانیت دستور این حرکت را قرن‌هاست در منابع روایی دریافت کرده و برای دیگران نیز نقل کرده‌اند که «مَنْ أَصْبَحَ لاَ یَهْتَمُّ بِأُمُورِ اَلْمُسْلِمِینَ فَلَیْسَ مِنْهُمْ وَ مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ» [۱].

البته حوادث طبیعی چند سال گذشته، منجر به ایجاد «ستاد حوزوی مدیریت بحران» شده که تلاش‌ها و حمایت‌های مادی و رسانه‌ای قابل‌تقدیری را از خود نشان داده است. با این حال، تجربه نشان داده که سرعت حرکت‌های خودجوش طلاب از تصمیمات این ستاد بیشتر است و این مجموعه نتوانسته میدان‌داری و مدیریت طلاب جهادی را در لحظه وقوع مشکلات بر عهده گیرد. طبیعی است که با گذشت زمان و افزایش تجربه‌ها این امر در سال‌های آینده محقق خواهد شد.

طلاب جهادی در کنار مردم قدم برداشتند

روز‌های پایانی بهمن‌ماه ۱۳۹۸ بود که خبر مثبت بودن تست کرونای دو نفر در شهر قم منتشر شد. البته در کمتر از ۴۸ ساعت آمار دیگر استان‌ها اعلام و مشخص شد که تعدادی از افراد هم در شهر‌های دیگر مانند تهران و یا گیلان، به همین علت در بیمارستان بستری بوده‌اند!

 

 

خبر بسیار نگران‌کننده بود، اما تجربه و درک عمیقی از ابعاد خطرناک آن در بین مسئولان و مردم وجود نداشت. روز به روز آمار مبتلایان افزایش یافت و افرادی را هم به کام مرگ می‌کشید. به‌تدریج نظام سلامت کشور، طلاب جهادی، بسیج و نیرو‌های مسلح با توان واقعی و کامل خود، وارد میدان شدند و هرکدام با توجه به توان، تخصص و تجهیزاتی که در اختیار داشتند به مدیریت اوضاع پرداختند.

حالا این گوی و این میدان رقابت

در این بین، فعالیت طلاب کمی با سختی بیشتری مواجه بود؛ چرا که برای انجام رسالت حوزوی خود می‌بایست در نقش‌های اجتماعی که برایشان تعریف نشده بود، ظاهر شوند. حضور در بخش‌های ویژه نگه‌داری بیماران کرونایی با هدف روحیه‌بخشی و همکاری با کادر درمان و ایجاد نشاط معنوی در بین بیماران، شجاعتی مثال‌زدنی را می‌طلبید. همچنین بر عهده گرفتن تجهیز و دفن اموات این بیماری واگیردار نیز جلوه دیگری از جهاد طلاب در این هنگامه بود که در حافظه‌ها باقی خواهد ماند.

یکی از رسالت‌های طلاب جهادی، ایجاد آرامش روانی در جامعه بود. متأسفانه فضای رسانه‌ای و مجازی رهاشده کشور، جولان‌گاه قابل‌تأملی را در اختیار معاندان و دشمنان دین، مذهب، انقلاب، نظام و مردم قرار داده که آرامش روحی مردم را هدف گرفته و به‌سادگی و از نزدیک‌ترین فاصله ممکن، تیر‌های خود را شلیک می‌کنند.

 

 

بر این اساس، حضور نیرو‌های انقلاب و روحانیت در بین مردم و تلاش برای مدیریت و آرام کردن این فضای مسموم، در عرصه مجازی و حقیقی، ضرورت داشت. یکی از گرو‌های جهادی حوزوی در مناطق کم برخوردار شهر قم فعالیت‌های گسترده‌ای را برای مدیریت بحران کنونی سامان داده است.

آموزش نکات بهداشتی متناسب با بیماری کرونا، ایجاد روحیه و توزیع متون ادعیه برای آرامش معنوی خانواده، شناسایی افراد بیمار و نیازمند به خدمات پزشکی، رصد و شناسایی خانواده‌های آسیب‌دیده در این شرایط، توزیع پیک شادی برای ایام نوروز و برگزاری مسابقات برای کودکان، اجرای سرود‌های خیابانی، فعالیت در فضای رسانه‌ای و مجازی با تشکیل کارگروه‌های تخصصی با جذب نیرو‌های توانمند، ضدعفونی کردن معابر و خودروها، توزیع اقلام بهداشتی و غذایی در بین خانواده‌های شناسایی‌شده، گوشه از فعالیت این گروه جهادی بوده که همچنان ادامه دارد.

 

نگارنده نیز مدت کوتاهی را با این گروه همراه شده و نکاتی را به‌عنوان تجربه در اختیار قرار می‌دهد:

۱- حضور طلاب درب منازل و دلجویی از مردم برای آن‌ها جذاب و آرامش‌بخش بود.

۲- در راستای شناسایی خانواده‌های نیازمند، اطلاعات معیشتی و شغلی افراد مورد سوال قرار می‌گرفت که ارائه این اطلاعات به طلاب معمم برای مردم سخت نبود و مقاومتی به چشم نمی‌خورد.

 

 

۳- توصیه‌های معنوی و عرضه متون دعایی در قالب بروشور مورد استقبال مردم واقع می‌شد.

۴- در بررسی خانه به خانه محلات، به نیازمندانی که در خانه‌ای استیجاری در انتهای یک کوچه باریک به عرض یک متر و طول بیش از ۲۰ متر در قرنطینه به سر می‌بردند، حس خوب دیده شدن، دست می‌داد.

۵- حضور جهادگران غیرحوزوی در کنار طلاب، موجب هم‌افزایی بیشتر در این گروه جهادی شده بود.

 

۶- برای تهیه اقلام غذایی و بهداشتی از ظرفیت خیّرین نیز استفاده شده بود که از نظر فرهنگی و اجتماعی مشارکت عمومی بیشتر در حوادث مشابه و تنوع در خیرات را به دنبال خواهد داشت.

۷- برای نمونه در بررسی میدانی حدود ۲۰۰ خانواده در یک کوچه، تنها یک خانم باردار وجود داشت که در سال‌های آینده خطر بزرگی برای آینده جمعیتی کشور محسوب می‌شود. منطقه بررسی شده یکی از مناطق پیشتاز قم در بحث زادآوری بوده است.

 

۸- وجود تعداد قابل‌توجهی از دختران و پسران بالای ۳۰ سال که هنوز ازدواج نکرده بودند، آزاردهنده بود. البته عوامل فرهنگی و اقتصادی این معضل، سال‌هاست که شناسایی شده و در اختیار مسئولان کشور قرار دارد.

۹- جایگاه اعتماد عمومی به رسانه ملی در بحث اطلاع‌رسانی در حال ترمیم است و بسیاری از مردم این منطقه اخبار را فقط از تلویزیون دنبال می‌کردند.

۱۰- رسانه ملی اصلی‌ترین ابزار سرگرمی مردم در این ایام نیز بود که توجه بیشتر متولیان فرهنگی و به‌ویژه این رسانه را به محتوای ارائه شده می‌طلبد.

۱۱- بی‌سامانی اتباع دیگر کشور‌ها به‌خصوص اتباع افغانی حاضر در ایران نگران‌کننده است. در شرایط این‌چنینی این خانواده‌ها فشار بیشتری را تحمل می‌کنند که می‌تواند آسیب‌های اجتماعی دیگری به دنبال داشته باشد.

 

۱۲- فرهنگ انسجام و همزیستی خانوادگی در این منطقه، همچنان قوی و پررنگ بود. بسیاری از فرزندان در یک خانه و در طبقات بالا و یا پایین در کنار والدین خود زندگی می‌کردند. در این خانه‌ها سالمندان همچنان محور خانواده محسوب می‌شدند و از احترام خاصی برخوردار بودند. برای نمونه در یک کوچه که بیش از ۱۰۰ خانه وجود داشت، تنها دو خانواده مستأجر وجود داشت و بقیه در خانه والدین خود زندگی می‌کردند.

شاید بحران کرونا سخت و تلخی بود، اما در عین حال، برکاتی را نیز به دنبال داشت که ایجاد فضای مناسب برای جهاد خالصانه طلاب یکی از آن‌هاست. شکل‌گیری ارتباط و محبت بیشتر بین مردم و روحانیت نیز از برکات این جهاد است. درک بهتر و جزئی‌تر طلاب از شرایط زندگی مردم و مشکلات اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی موجود در بین خانواده‌ها یکی از نتایج این رابطه است که می‌تواند در اختیار مسئولان و متولیان قرار گیرد تا دوران پسا‌کرونا را به‌عنوان فرصتی برای خدمت بیشتر به مردم غنیمت بشمارند. /882/ 701/

 

[۱]. الکافی، ج ۲، ص ۱۶۴؛ (پیامبر صلّى اللّه علیه و آله فرمود: هرکس صبح کند و توجهى به کارهاى مسلمانان نداشته باشد مسلمان نیست، و هرکس فریاد کمک‌خواهى مسلمانى را بشنود و به او پاسخ نگوید و دادخواهیش نکند مسلمان نیست).