مشاغل خانگی ـ خانوادگی محرک جهش تولید!

به گزارش خبرگزاري رسا، نام بجا و شایان امسال «جهش تولید» است که رخدادش «تمهیدات» و «لوازم»ی دارد! از آن میان، «بیداری همگانی» و «انگیزه همگانی» برای «کار» آشکار است. بی‌گمان، جهش آن‌گاه رخ می‌دهد که همگان به کار بپردازند و هیچ «ظرفیت»ی در کشور بیکار نباشد. تاریخ نشان داده که جهش تولید در برخی کشورها که بدان «انقلاب صنعتی» گویند، با «آزادسازی» و «به‌کارگیری» نیروی کار «زنان»، نیمی از مردمان، همراه بوده است. ایران نیز اگر بخواهد در تولید جهش کند، باید از همه نیروی‌های کارش بهره ببرد. بسیاری از نیروهای کار در کشور، بیرون از «سن متعارف» کارند؛ زیرا یا کودک و نوجوان‌اند یا سال‌ور و پیر (بازنشسته)؛ ولی آنان نیز توانا برای کار و زمینه‌ساز جهش تولیدند. برخی نیز که دچار ناتوانی‌های جسمی یا ذهنی‌اند، نیروی کار به‌شمار نمی‌آیند؛ ولی توان کار دارند و باید برای جهش تولید به‌کار آیند.

اکنون پرسش این‌جاست که چگونه می‌توان از این نیروهای بالقوه کار تا آن‌جا که شدنی ا‌ست و پیامد ناسزاوار ندارد، در کشور برای جهش تولید بهره برد؟ اکنون که جهان و ایران گرفتار بلای کروناست و مردم «درخانه‌مانی» (قرنطینه خودخواسته در خانه) دارند و بیکارند، آدمی بیش از هر چیزی، بیاد «مشاغل/ کسب‌ و کارهای خانگی» می‌افتد که همه نمونه‌هایی از آن را در ذهن دارند و از قضا، این دست کسب و کارها درپیوند و سازگاری آن چند دسته نیروی کاری ا‌ست که برشمردیم. در کنار «مشاغل خانگی»، می‌توان از «کسب و کارهای خانوادگی» نیز نام برد؛ یعنی آن گروه کارهایی که محورش یک خانواده و شاید بزرگ‌تر، یک خاندان است. در این دست کارها «واحد اقتصادی» متناظر «واحد اجتماعی» خانواده است و گفتنی‌ است که سبکی سنتی ـ تاریخی در تمدن ماست و شکل‌دهنده بسیاری از «اصناف» بوده که محسنات و مزایایی درخور دارد.

آمیزش/ ترکیب این دو را می‌توان مشاغل/ کسب و کارهای خانگی ـ خانوادگی نامید که هم واحد اقتصادی خانواده است و هم در محیط خانه انجام می‌شود. من می‌پندارم که این گونه از کسب و کار اگر «فراگیر» شود، می‌تواند در جهش تولید بسیار یاری رساند؛ بلکه رانه آن باشد. این کارهای خانگی ـ خانوادگی دو صورت دارد:

۱. آن‌که هر خانواده‌ای مستقلانه و جداگانه بدان بپردازد.

۲. این‌که «شبکه»ای از این کارها (هر یک به عنوان جزیی از یک کل) در پیوند هم «خط تولید»ی را به وجود آورند.

اگر چه هر یک از این دو گونه را مصالح و نقاط قوت/ مثبتی‌ است؛ اما به‌طور ویژه دومی می‌تواند نقشی سترگی در تولید بازی کند.

در پایان باید پرسید: چه نهادهایی در کشور می‌توانند در فراگیری این دست مشاغل زمینه‌سازی کنند؟ شاید بتوان گفت که نهادهای ۱. عمومی ـ حکومتی غیردولتی و ۲. عمومی ـ مردمی/ مردم‌نهاد در این مهم بیش از دیگران بتوانند کاری از پیش ببرند؛ چنان‌چه تاکنون نیز در گسترش مشاغل خانگی بسیار تأثیرگذار بوده‌اند./1360/