مقایسه روان‌شناسی غربی و اسلامی در کتاب پرورش فرزند
مؤلفان سعی کرده‌اند که علاوه بر بیان دیدگاه‌ها و نظریات متخصصان روان‌شناسی جدید به «روان‌شناسی تحولی در اسلام» بپردازند که با «رشد کودک، نوجوان و جوان» ارتباط دارد.
به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، مؤسسه انتشارات جمکران کتاب «پرورش فرزند؛ مقایسه روان‌شناسی غربی و اسلامی» به کوشش سید محمد شفیعی مازندرانی و حسین کریمیان روانه بازار نشر شده است.
روان‌شناسی رشد که با نام‌های «روان‌شناسی تحولی» و «روان‌شناسی ژنتیک» هم شناخته می‌شود، شاخه‌ای از علم روان‌شناسی است که تغییر و تحولات فرد را در طول زندگی بررسی می‌کند. این شاخه از روان‌شناسی از رشته‌هایی همچون جامعه‌شناسی، زیست‌شناسی، تعلیم‌وتربیت و پزشکی بهره می‌گیرد. روان‌شناسی رشد بر کودکی و نوجوانی تأکید بیشتری دارد.
بنابر آنچه در مقدمه آمده است، مؤلفان سعی کرده‌اند که علاوه بر بیان دیدگاه‌ها و نظریات متخصصان روان‌شناسی جدید به «روان‌شناسی تحولی در اسلام» بپردازند که با «رشد کودک، نوجوان و جوان» ارتباط دارد.
شفیعی مازندرانی و کریمیان معتقدند: «روان‌شناسی اسلامی افزون بر استفاده از تحقیقات تجربی دانشمندان دراین‌باره از منابع معرفتی متصل به منبع وحی و دیدگاه بزرگان دینی استفاده کرده و در راستای رشد و تعالی انسان به سمت تکامل در جهت حق‌تعالی گام برمی‌دارد.» بر همین اساس با نگاهی به روان‌شناسی مرسوم غرب و شاخه‌های آن و بر اساس آیات و روایات معصومین (علیهم‌اسلام) سعی کرده‌اند متنی به دست بدهند که راهنمای پروراندن فرزندانی سالم و صالح باشد.
ساختار کتاب
این کتاب در پنج فصل تنظیم شده و نویسنده در فصل اول به کلیات روان‌شناسی تحولی، تعریف روان‌شناسی رشد (تحولی)، دوره‌های رشد و توضیحاتی درباره رشد و مفاهیم مربوط به آن و در فصل دوم به ابعاد رشد دوره کودکی، انواع رشد اعم از جسمانی، عاطفی، اجتماعی، شناختی و عقلی در دوره کودکی می‌پردازد.
سومین فصل شامل مباحث روان‌شناسی رشد دوره نوجوانیو اهمیت، چالش‌ها، دگرگونی‌ها و ویژگی‌های بلوغ و نوجوانی است و در فصل چهارم با عنوان سلامت روانی در دوران رشد؛ نقش خانواده در سلامت روانی فرزندان و چالش‌ها و راه‌های تربیت نوجوان را بررسی شده است. در فصل پایانی هم به بحث اولویت‌های مراحل رشد طبق روایات و اولویت‌های تربیت و رشد در دوره‌های زندگی تا زمان ازدواج اشاره شده است.
برشی از کتاب
روان‌شناسی رشد:
روان‌شناسی رشد، شاخه‌ای از روان‌شناسی است که چگونگی رشد و تغییر افراد را در طول زندگی‌شان بررسی می‌کند. این دسته از روان شناسان، افزون بر تغییرات جسمی و فیزیکی در فرایند رشد افراد درباره رشد اجتماعی، هیجانی و شناختی آنها در طول زندگی‌شان نیز تحقیق می‌کنند.
یک موضوع کلاسیک در پژوهش‌های رشد، طبیعت در برابر وراثت است. کدام یک از دو عامل وراثت یا محیط نقش مهم‌تری در رشد دارد؟ امروزه بیشتر روان شناسان تشخیص داده‌اند که هردو عنصر به طور اساسی در رشد مؤثر هستند.
در روان‌شناسی ژنتیک یا تحولی، «سازش» مفهوم بسیار مهمی است که روان‌شناسی رشد به دنبال تبیین آن است و در علوم و پدیده‌های زیستی مطرح می‌شود؛ اما موضوع مهم در اینجا، بیشتر سازش روانی است. سازش در زمینه زیستی به این معنا است که ارگانیزم موجودات کوچک با فعالیت‌های خود، با محیط بیرونی سازش می‌کند. البته برای موجود تک سلولی، محیط اجتماعی مطرح نیست و سازش اجتماعی در موجودات پیچیده‌تر مطرح می‌شود. در روان‌شناسی رشد، کودک موجودی فعال در نظر گرفته می‌شود. موجود منفعل، موجودی است که با محیط هیچ تعاملی ندارد و یک جا نشسته تا همه چیز برای أو فراهم شود، در حالی که در روان‌شناسی تحول به ویژه، در روان‌شناسی پیاژه، کودک، موجود فعالی است که فعالانه درون سازی و برون سازی می‌کند.
او در مسیر تحولی خود با محیط تعامل برقرار می‌کند و بهتر است که در امور مربوط به خود مشارکت داشته باشد؛ زیرا این امر باعث می‌شود تا کودک دنیای خود را بسازد.
این همان فرایند تعادل جویی است. با ایجاد مسئله، کودک می‌خواهد خود را از حالت بی تعادلی به تعادل بکشاند و مسئله موجود را حل کند. برای تقویت تعادل جویی کودک باید شرایطی را برای او فراهم کرد تا فعال شود و به طور مداوم، درون سازی و برون سازی کند.
رشد چیست؟
این واژه، رشد انسان از شکل گیری نطفه تا مرگ را توصیف می‌کند. مطالعه علمی رشد انسان، به دنبال درک و تشریح چگونگی و چرایی تغییرات افراد در طول زندگی است. این مطالعه، تمام جنبه‌های رشد انسان، از جمله رشد جسمی، هیجانی، ذهنی، اجتماعی، ادراکی و شخصیتی (مادی و معنوی و بدنی و روحی) را در بر می‌گیرد.
واژه «رشد»، به فرایند تغییر در نضج و استعداد پیشرفت فرد به عنوان یک کارکرد در زمینه بالندگی و واکنشی نسبت به محیط اطلاق می‌شود.
مطالعه علمی رشد افزون بر روان‌شناسی، برای مقوله‌های دیگری همچون جامعه شناسی، آموزش و بهداشت، زیست شناسی، انسان شناسی، آموزش و تاریخ نیز اهمیت دارد. منظور از «رشد»، فقط جنبه‌های جسمی و فیزیولوژیکی آن نیست؛ بلکه به جنبه‌های شناختی و اجتماعی مرتبط با آن نیز توجه می‌شود. البته از همه مهم‌تر، کاربردهای عملی مطالعه رشد انسان است. با درک بهتر چرایی و چگونگی رشد و تغییر انسان‌ها، می‌توان این دانش را برای کمک به آنها در زمینه به کارگیری تمام توانایی‌های بالقوه‌شان در زندگی به کار گرفت.
واژه‌های دیگری نیز هستند که با وجود مترادف بودن با اصطلاح «رشد»، هر یک معنای ویژه‌ای دارد. برای مثال، واژه «نمو» برای اندازه گیری فیزیکی، مانند افزایش قد و وزن استفاده می‌شود. واژه «نضج» نیز به این معناست که فرد به اندازهای توانایی عملی یافته است که بتواند الگویی رفتاری را انجام دهد.
در پشت جلد کتاب چنین می‌خوانیم:
انسان موجودیتی برتر و آسمانی به نام روح دارد و، چون ذات روح یک امر مادی نیست؛ بلکه یک حقیقت ماورایی و فوق تجربی بوده که از مدار حس و تجربه خارج است.
پس باید به کلام خالق روح درباره کشف از حقایق مربوط به روح چشم بدوزیم؛ بنابراین، روان‌شناسی اسلامی افزون بر استفاده از تحقیقات تجربی دانشمندان دراین‌باره از منابع معرفتی متصل به منبع وحی و دیدگاه بزرگان دینی استفاده کرده و در راستای رشد و تعالی انسان به سمت تکامل در جهت حق‌تعالی گام برمی‌دارد.
مؤسسه انتشارات جمکران وابسته به مسجد مقدس جمکران کتاب «پرورش فرزند؛ مقایسه روان‌شناسی غربی و اسلامی» نوشته سید محمد شفیعی مازندرانی و حسین کریمیان را در 298 صفحه با شمارگان 1000 نسخه به قیمت 36000 تومان روانه بازار نشر کرده است.
علاقه‌مندان می‌توانند جهت تهیه این کتاب به آدرس قم – خ معلم – پاساژ ناشران و یا بلوار پیامبر اعظم، مسجد مقدس جمکران، انتشارات کتاب جمکران مراجعه و یا با شماره ۳۷۸۴۲۱۳۱-۰۲۵ تماس حاصل نمایند. /۹۹۸/ن ۶۰۱/ش
ارسال نظرات