بخش نخست گفت‌وگو با حجت الاسلام کهوند؛
حرمت استفاده از فضای مجازی خارجی با وجود جایگزین داخلی
کارشناس فضای مجازی گفت: حکم اولیه ورود به سرویسی که جایگزین داخلی دارد، حرام است. شما می‌توانید عین فتوای رهبر معظم انقلاب را در پایگاه اطلاع رسانی ایشان ببینید.
اشاره: بنابر فرموده رهبر معظم انقلاب مبنی بر اینکه امروز قوت در فضای مجازی حیاتی است، باید چگونگی قدرتمند شدن در این فضا مورد بررسی قرار گیرد. در عصر حاضر، فناوری اطلاعات و ارتباطات بخش بزرگی از زندگی بشر را تحت تأثیر خود قرار داده است.
از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، برای بررسی چگونگی قدرتمند شدن در فضای مجازی به گفت‌وگو با حجت الاسلام کهوند، کارشناس رسانه و فضای مجازی پرداخت که بخش اول این مصاحبه تقدیم حضورتان می‌شود.
رسا ـ جایگاه پیام‌رسان را در فرهنگ جامعه چگونه ارزیابی می‌کنید؟
جایگاه پیام‌رسان‌ها یا شبکه‌های اجتماعی در ذائقه‌سازی، ذائقه‌سنجی، فرهنگ‌سازی و سمت و سو دادن به افکار عمومی است. شبکه اجتماعی سبک زندگی می‌سازد یا با یک نوع سبک زندگی مقابله می‌کند و از این جهت که می‌تواند افکار عمومی را بسیج کند و به سمت خاصی سوق دهد، جایگاه پیام‌رسان در سرویس‌های مبتنی بر فناوری اطلاعات جایگاه ویژه‌ای دارد.
رسا ـ ما با رعایت چه نکاتی می توانیم به قوت در فضای مجازی دست‌یابیم؟
اول؛ اگر این پیام‌رسان یا شبکه اجتماعی متعلق به خودتان باشد، شما بخشی از قدرت را در اختیار گرفتید. این قدرت‌ها شامل: قدرت بسیج عمومی و قدرت مقابله با جنگ نرم دشمن در همان زمینه؛ یعنی جنگ نرمی که صرفا در پیام‌رسان‌ها نیست. این جنگ نرم در بازی‌های ویدئویی نیز هست، در ایمیل‌ها، در ماهواره، در مجلات، روزنامه‌ها و سایت‌ها هم وجود دارد. ما همه چیز را به پیام‌رسان محدود نمی‌کنیم. آن بخشی که مربوط به پیام‌رسان می‌شود، اگر مال خود شما باشد، بخش قابل توجهی از مؤلفه قدرت را در اختیار خواهی گرفت.
دوم؛ پیام‌رسان و شبکه اجتماعی زمانی مؤلفه قدرت را در فضای مجازی برای شما به دست می‌آورد که علاوه بر مدیریت آن، ساختارش را نیز متناسب با فرهنگ و نیازمندی‌های کشور طراحی کرده باشید. فعلا متأسفانه صرفا مدیریت این پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی که جایگزین خارجی‌ها آمده در اختیارمان است. تقریبا هیچکدام از این‌ها نیامده‌اند تا متناسب با نیاز و مؤلفه‌های فرهنگی و اسلامی‌مان ساختارهای‌شان را تنظیم کنند.
مثالی عرض می‌کنم؛ فرض بفرمایید کفار، تراکتوری برای کار کشاورزی طراحی کردند؛ با توجه به شرایط اقلیمی کفار، این دستگاه مفید است و به دردشان می‌خورد. فرض بفرمایید ویژگی اقلیمی ما تماماً شبیه شمال کشورمان است. با توجه به این، آیا تراکتور بهترین ابزاری است که می‌تواند با توجه به اقلیم شمال برای کشاورزی به کار بیاید؟ آیا نباید دستگاه کشاورزی با توجه به شرایط اقلیمی ما طراحی شود؟
فعلا ساختار پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی، چه فیلم محور مثل آپارات و چه عکس محور مثل روبیکا، هورسا، نزیکا و امثالهم، چه جایگزینی که با راه اندازی کلوب برای فیسبوک درست کردیم، چه به جای تلگرام و امثالهم که ما ایتا، بله، گپ و سروش را درست کردیم؛ این‌ها همان ساختار است. مشکل این است که این، همان ساختار است ولی چون مدیریت‌اش برای خودمان است، یک قدم بسیار مهمی برداشته شده است.
سوم؛ باید پیوست‌های فرهنگی، امنیتی و اقتصادی برای آن در نظر گرفته شود. یعنی ما کاری کنیم که از نظر فرهنگی، اقتصادی و امنیتی بیشترین نفع و کمترین ضرر را داشته باشیم. باید این پیوست‌ها نوشته شود و این‌ها از الزامات است. باید مطرح شود که چگونه ما می‌توانیم آسیب‌های امنیتی، فرهنگی و اقتصادی را به شدت کاهش دهیم و چگونه می‌توانیم برای افزایش این قدرت‌ها از این بستر استفاده کنیم.
اگر این سه نکته درباره پیام‌رسان‌ها مطرح شود، پیام‌رسان قطعا جایگاه ویژه خودش را در افکار عمومی پیدا می کند و ذائقه‌سازی و هدایت و جهت‌دهی به سمت سبک زندگی اسلامی ـ ایرانی را خواهد داشت.
رسا ـ حضور افراد را در پیام‌رسان‌های ساخت خارج امثال تلگرام، اینستاگرام و توئیتر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
تا تحقق منویات رهبر انقلاب در بحث فناوری اطلاعات که گام نخست و مهمش راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات است، یکسری از مخاطبان باید در سرویس‌های خارجی فعال در داخل کشور مثل تلگرام و یکسری سرویس‌هایی که ظاهرا بُعد جهانی دارد مثل توئیتر و اینستاگرام فعال باشند.
اما حکم اولیه ورود به سرویسی که جایگزین داخلی دارد، حرام است. شما می توانید عین فتوای حضرت آقا را از سایت Khamenei.ir پیدا کنید.
رسا ـ آیا این حکم استثنا بردار نیست؟
بله؛ استثنا هم دارد. از باب ضرورت می‌شود وارد شد. مثل کتب ضالّه می‌ماند که خرید و فروش و نگه‌داری‌اش حرام است. اما یکسری از افراد مثل عالمان دینی استثنا می‌شوند؛ یعنی می‌توانند بخرند، می‌توانند نگهداری کنند و بخوانند. البته برای اینکه ردّیه‌ای بر آن بنویسند.
از باب اضطرار، یک عده‌ای استثنا می‌شوند و می‌توانند ورود کنند. بنابراین، یک کار بسیار مهم این است که ما با زبان علمی و اقناعی که مخاطب بپسندد، بپذیرد و قبول کند باید مردم را از ورود به سرویس‌های غیربومی نهی کنیم. یعنی متوجه باشند که این منکر است و ضرر دارد.
رسا ـ کسانی که از باب اضطرار به عنوان افسران جوان جنگ نرم باید در سرویس خارجی فعال باشند چه ملزوماتی را باید رعایت کنند؟
فعالیت در سرویس خارجی دو معرفت و دو مهارت لازم دارد. معرفت اول، شناخت فناوری اطلاعات است. یعنی خود فضای مجازی را شما باید بشناسید. شما باید بدانید کجا می‌جنگید. این کار اقتضائات و شرایطی دارد. مثلا کار کردن در توییتر با نوع کار کردن در یوتیوب متفاوت است. اقتضائات اینستاگرام با تلگرام متفاوت است؛ مخاطب‌شناسی در هر کدام متفاوت است؛ جریان‌سازی در هر کدام متفاوت است.
معرفت دوم، شناخت اسلام و معارف اسلامی است. شما می‌خواهید بروید چه کاری انجام بدهید؟ چه چیزی را می‌خواهید بگویید؟ افسر جنگ نرمی که از سرچشمه اسلام ارتزاق نکند، از قرآن، روایت، از علمای اسلام، اندیشه‌های امام و حضرت آقا، اندیشه‌های شهید مطهری و سایر بزرگوران عرصه علم و معرفت بهره نبرده باشد، در اکثر موارد قطعاً از نظر محتوایی خطا خواهد کرد. او یا اسلام سکولار را معرفی می‌کند و یا اسلام آمریکایی را به نمایش می‌گذارد و در ذهن مخاطب ایجاد شبهه می‌کند.
مهارت اول، مهارت تولید محتوا است. اگر کسی خواست در توییتر بنویسد، باید کوتاه‌نویسی بلد باشد. مثلا در توییتر شما چند کاراکتر محدود در یک پیام می‌توانید بنویسید. باید بلد باشید چگونه مطلب را در این کاراکترهای محدود بنویسید. آن کسی که مهارت کوتاه نویسی در توییتر ندارد، عمدتاً حضور او بی فایده و بلکه پر ضرر است. کسی که می‌خواهد وارد اینستاگرام بشود، باید بلد باشد عکس نوشته تولید کند. اگر کسی خواست در یوتیوب وارد شود، باید تدوین بلد باشد. کسی که می‌خواهد بجنگد، باید جنگیدن را بلد باشد. اگر شمشیرزنی بلد نیستی، در میدان جنگ چه کار می‌کنی؟
مهارت دوم، مهارت توزیع محتوا است. ما در اینجا خیلی لنگ می‌زنیم. آقایان اگر در تولید محتوا هم حرفه‌ای هستند، در توزیع محتوا غالباً نشان داده‌اند که ناکارآمدند. حضرت آقا گله می‌کنند از نهادهای تبلیغی کشور و جلسه می‌گذارند با مسؤولان عالی نهادهای تبلیغی کشور و این جمله را می‌فرمایند: دستگاه‌های مختلفی در فضای مجازی حضور دارند اما حضور در این فضا باید یک حضور جریان‌ساز باشد. چرا طرف مقابل ما جریان‌ساز است و ما جریان‌ساز نیستیم؟
یک قسمت بر می‌گردد به اینکه ما توزیع محتوا را در زمین دشمن بلد نیستیم. ممکن است این افسر جنگ نرم ما بیاید در ایتا با همان مهارت‌هایی که دارد، در توزیع محتوا خیلی موفق باشد، اما وقتی وارد در تلگرام می‌شود، ناگهان می‌بینیم که فلج می‌شود. علت این است که اساساً شیوه جنگیدن و توزیع محتوا در سرویس خارجی با داخلی متفاوت است./882/گ404/ف
خبرنگار: مهدی شهیدی
ارسال نظرات
نظرات بینندگان
در پایگاه اطلاع رسانی ایشون هست ( حجت الاسلام فلاح زاده پاسخگوی سوال هستند ) :
۱. آیا سخنان حضرت آقا درباره‌ی خرید کالای داخلی به معنای فتوای حرمت خرید جنس خارجی در صورت وجود مشابه داخلی است؟ یا اینکه صرفاً یک توصیه است؟ یا اینکه حکم حکومتی است؟ در هر صورت چه نسبتی با نظرات دیگر مراجع تقلید دارد؟
اگرچه اینجا نمی‌توانیم بگوییم که این فتوای شرعی است و اگر کسی یک مورد کالای خارجی خریده و بخواهد استفاده کند، او مرتکب کار حرام و گناه شده است، اما از طرف دیگر هم نمی‌توانیم این سخنان را یک توصیه‌ی ساده تلقی کنیم. ایشان در بیاناتشان تعبیر «باید» داشتند اما «باید» به معنای حرمت فقهی نیست ...