سرگذشت ۱۸۰ شهید و جانباز در یک کتاب

سید عباس فروتن، این کتاب را بر اساس مشاهدات عینی خودش از مجروحان جنگی، جانبازان و شهدای دفاع مقدس نوشته است. او از برخی آنان در همان وضعیت مجروحیت عکس گرفته، وصیت نامه برخی را نوشته و حتی بعد از پایان جنگ، برای نوشتن زندگی نامه برخی شهدا و جانبازان رهسپار محل اقامت آنان در سراسر کشور شده است.

نویسنده کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، دارای مدرک دکترای تخصصی فیزیولوژی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و دکترای پزشکی از دانشگاه علوم پزشکی و در حال حاضر دانشیار دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و عضو گروه پزشکی فرهنگستان زبان و ادب فارسی است.

به بهانه انتشار کتاب دو جلدی «تاریخ پزشکی دفاع مقدس» که تمام شخصیت ها، رویداد ها، عکس‌ها، یادداشت‌ها و وصیت‌نامه‌ها مستند است، گفت وگویی با نویسنده کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، داریم که در ادامه می‌خوانید.

شما کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس» را در دو جلد چاپ کردید این کتاب‌ها چه تفاوت‌هایی با هم دارند؟

هر جلد این کتاب مستقل است، جلد اول از شروع انقلاب تا بهار ۱۳۶۵ یعنی خاتمه عملیات فاو نوشته شده و وصیت‌نامه شهدا از جمله موضوعاتی است که در آن پیوست شده است. جلد دوم از آزاد سازی مهران و عملیات کربلای ۴ و ۵، جراحی در بیمارستان‌های صحرایی، ماجرای بهبهان، ماجرای حمله شیمیایی به سازمان آب خرمشهر، حمله شیمیایی سردشت و حلبچه، تا خاتمه جنگ و جانبازان شیمیایی و موارد پس از جنگ (ادعای حوادث شیمیایی منطقه طوما سوریه که تکذیب شد و مسمومیت شهری زاهدان) بررسی شده است.

سرگذشت ۱۸۰ شهید و جانباز در یک کتاب دو جلدی

جلد اول این کتاب ۵۰ فصل و جلد دوم ۳۵ فصل دارد. هنگام نگارش جلد اول با یک سری مشکلات برخورد داشتم که آن زمان فکر می‌کردم امکان چاپ جلد دوم کتاب فراهم نیست، بنابراین جلد اول را به گونه‌ای نوشتم که داستان در یک جلد به پایان برسد. پایان جلد اول کتاب با دعای مادر شهید به پایان می‌رسد.

جلد اول، اسامی و سرگذشت ۱۲۰ شهید و جانباز و جلد دوم، داستان ۶۰ شهید و جانباز که به صورت داستان کوتاه یا داستان بلند چاپ شده است. داستان جانبازان و شهدا نیز به دو صورت بوده است که یا در زمان وقوع حادثه در هنگام مجروحیت یا در زمان بهبودی در بیمارستان با آنان آشنا شدم. پس از پایان جنگ نیز برای نوشتن شرح حال آنان راهی سراسر کشور شدم. در ضمن مسائل پزشکی آنان را در کتاب ذکر کردم که برای دانشجویان پزشکی به جهت آشنایی با پزشکی جنگ مفید است.

آیا ما باید منتظر جلد سوم این کتاب هم باشیم؟

این کتاب‌ها به صورت تاریخی (روایت خطی) نوشته شده است. به دلیل اینکه جلد اول و دوم به صورت مفصل و همراه با جزئیاتِ دقیق، کل جنگ را روایت کرده است، دیگر داستان تمام می‌شود و جلد سومی در کار نخواهد بود. انتهای هر دو کتاب، تصاویر و یادداشت‌های پزشکی و یادداشت‌های آنان آمده است.

شما در جلد دوم از عکس شهید داوود عامری استفاده کردید چه شد که تصمیم گرفتید این طرح را انتخاب کنید؟

تصویر جلد دوم ماجرای عجیبی دارد. من برای دیدن جانبازی راهی شهر گرگان شدم. این جانباز به نام «داوود عامری» که داستان زندگی‌اش به عنوان آخرین فرد در کتاب آمده، سرگذشت عجیبی دارد. عامری پای چپش را در منطقه از دست داد و هنگام ورود او به بیمارستان من مسئول اورژانس بودم، بدنش از ترکش‌های فراوان پُر بود. حتی دو بار ایست قلبی کرد با معجزۀ الهی و درایت دکتر کلانتر زنده ماند. عکس روی جلد دوم، داوود عامری است که به همراه فرزندش در جنگل جنوب گلستان و قبل از صعود به قله درازنو گرفته شده است. داوود عامری نمادی برای امید و خود باوری است. او با اینکه در جنگ تحمیلی پایش را از دست داد، با بدن پر از ترکش، کوهنورد شد و رهبری تیم جانبازان را برای فتح بسیاری از قله‌های کشور برعهده داشت. عکاسی را ادامه داد و هنوز سرشار از امید است. داوود عامری الگوی خوبی برای افرادی است که به دنبال بهانه جویی برای لذت نبردن از زندگی هستند.

توصیه فرهنگستان زبان و ادب فارسی به چاپ کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»

دلیل شما برای نوشتن این کتاب چه بود؟

من ابتدا ۱۲ مقاله پزشکی دفاع مقدس در یکی از مجلات منتشر کردم که همین مقالات، پایه نوشتن این کتاب شد. چند سال بعد، کتابی با نام جنگ شیمیایی عراق نوشتم که به تجارب پزشکی جنگ شیمیایی پرداخته شده است. بعد از ورود به فرهنگستان و توصیه فرهنگستان، این کتاب را نوشتم. چون بعد از جنگ جهانی دوم، بر اساس پروتکل‌های به امضا رسیده قرار بر این شد که دیگر از مواد شیمیایی در هیچ جنگی استفاده نشود. یکی از مشکلات ما پزشکان درجنگ تحمیلی، نحوه درمان جانبازان شیمیایی بود. زیرا در آن زمان نه کتابی و نه استادی بود که سابقه درمان مجروحان شیمیایی را داشته باشد. این یکی از دلایلی بود که تصمیم گرفتم که دستورالعمل‌های پزشکی دوران جنگ، جراحی در بیمارستان‌های صحرایی و نحوه درمان مجروحان شیمیایی را بنویسم.

شما گفتید این کتاب دستورالعمل پزشکی دارد، پس یعنی مخاطبان این کتاب فقط جامعه پزشکی است؟

خیر، این کتاب‌ها دو بخش دارند. یک بخش روایی مستند که به بررسی زندگی‌نامه شهدا و جانبازان پرداخته و بخش دوم، مشکلات پزشکی و شرح جراحات وارده و درمان آن، برای فارغ التحصیلان و دانشجویان پزشکی است.

میزان استقبال از این کتاب چه قدر بوده است؟

کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، برای امروز نوشته نشده است. اهمیت مطالب این کتاب در طول زمان مثلاً حدود بیست سال آینده مشخص می‌شود. مخاطب آن هم کسانی هستند که به مسائل تاریخی و جنگی علاقه‌مند باشند. در حال حاضر، به علت وجود دستور العمل‌های پزشکی، در بین دانشجویان و فارغ‌التحصیلان پزشکی استقبال خوبی شده است. کتاب «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، میراث خوبی برای دانشجویان پزشکی است.

کدام یک از این شخصیت‌های این دو کتاب را بیشتر دوست دارید؟

به طور دقیق، نمی‌توانم بگویم کدام یک از شخصیت‌ها را بیشتر دوست دارم، چون هر یک از این شخصیت‌ها جذابیت خاص خود را دارند. یکی از خود گذشته بود، دیگری شجاع، دیگری سرشار از امید و عشق به وطن بود. در فیلم‌ها وقتی مخاطب شخصیتی را می‌بیند برایش باورپذیر نیست که این شخصیت، آنقدر خوب و فداکار باشد. در صورتی که من از نزدیک با این شخصیت‌ها آشنا بودم.
یونس عطاری، همکلاسی دبیرستانم که دانش آموخته مهندسی دانشگاه علم و صنعت بود. بسیار از خود گذشته بود که بعد از انقلاب از بچه‌های جهاد سازندگی غرب ایران شد. روز‌های اول جنگ که کسی نمی‌دانست چه کند، او مشغول دفاع از مرز‌ها بود. بعد از انقلاب، نیرو‌های مرزی دچار ارعاب شده بودند و برخی حتی پاسگاه‌ها را تخلیه کرده بودند، ولی شهید عطاری مشغول دفاع از مرز و حفظ جان مردم شده بود؛ که سرگذشت کاملش در جلد اول کتاب آمده است.

شهید ۱۷ ساله‌ای که ۱۱ بار ایست قلبی کرد

اگر بخواهم برایتان بگویم باز هم شهید هست که شخصیت جذابی داشته باشد. مثلاً جانباز شیمیایی که راهی وین برای درمان شده بود و در مصاحبه با خبرنگار NRC، باز هم از شهادت طلبی و وطن دوستی سخن گفته بود. شخص دیگری که الان اسمش در خاطرم نیست، شهید ۱۷ ساله‌ای بود که ۱۱ بار ایست قلبی کرده بود و تا آخرین لحظه پای دفاع از این مملکت ایستاد.

شهید اسدی هم جانباز شیمیایی بود با وجود اینکه ریه و چشمش را در حمله شیمیایی از دست داده بود، باز هم به عملیات می‌رود و این بار برای دفاع از ایران در مقابل رژیم بعث، سرش را از تنش جدا می‌کنند. «تاریخ پزشکی دفاع مقدس»، کتاب ارزشمندی است و مهم‌ترین ویژگی‌اش همان مستند بودن وقایع، برخورد جانبازان و شهدا با مقوله جنگ بوده است.د102/ق

منبع: منانشر