معرفی ساختارهای فسادزا / دولت از جسد برجام هم دست نمی‌کشد

رهبر معظم انقلاب چند سال قبل در بخشی از پیام هشت ماده‌ای در مبارزه با فساد خطاب به روسای قوا فرمودند: از روز اولی که آقای رییسی آمدند و مجموع اقداماتی که تا به امروز انجام دادند، الحق و الانصاف امیدواری بزرگی را در دل مردم و دلسوزان این کشور ایجاد کردند، این را آمارهای رسمی هم تایید می کند.

از این رو با آغاز مبارزه جدّی قوه قضائیه با فساد اقتصادی و مالی، زمزمه‌ها و به تدریج نعره‌هایی و در ادامه اقداماتی در جهت اعتمادزدایی و ناامید کردن مردم انجام شده است و رسانه های دشمن تلاش دارند دروغی به نام فساد سیستمی را القا کنند که با توجه به عملکرد قاطع و عدالت خواهانه قوه قضائیه در این زمینه نیز ناکام خواهند شد، در همین راستا خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، گفت‌وگوی تفصیلی با دکتر محمد حسن قدیری ابیانه، فعال سیاسی و سفیر اسبق ایران در مکزیک و استرالیا داشته است که متن آن تقدیم خوانندگان محترم می‌شود.

رسا ـ عملکرد قوه قضائیه در برخورد با مفسدان را چطور ارزیابی می‌کنید و چه پیشنهادی دارید؟

آقای رئیسی در این مدت کوتاه نشان داد که اگر شخص سالم و در عین حال مسلط به امور در رأس هر دستگاهی قرار بگیرد می تواند تحولات زیادی را به سرانجام برساند.

ایشان که از جوانی در قوه قضائیه حضور داشته حتی تا قائم مقامی قوه قضائیه پیشرفته بود به امور قضائی و مشکلات مربوط به دستگاه قضا کاملا واقف هستند و متوجه این مهم بود که مبارزه با فساد در کشور را باید با مبارزه با خود فساد در قوه قضاییه آغاز نماید و در این مدت هم امید و اعتماد مبارزه با فساد را تقویت شده است.

عملکرد او‌ در محاکمه دانه درشت ها مانند طبری و امثالهم از یک طرف امید و اعتماد و سرمایه اجتماعی را به خوبی ترمیم نموده و از سوی دیگر وحشت را در صفوف مفسدین حاکم کرده است و مردم طعم شیرین مبارزه با فساد به خصوص با دانه درشت ها را در این مدت چشیدند.

از جهت دیگر رییس قوه قضاییه به بازرسی سرزده به دستگاه های مختلف و صحبت با مردم از نزدیک و سفرهای استانی مبادرت ورزیده و بخشنامه هایی که تاکنون صادر کرده است از جمله در زمینه زندان زدایی با استقبال مردم مواجه شده است.

از ویژگی های آقای رئیسی قانون گرایی و عمل به قانون و پیگیری صدور احکام قضائی بر اساس قوانین موجود است، ایشان معتقد است اگر قانون اشکال داشته باشد باید برای اصلاح قانون حرکت کرد نه دور زدن قانون.

همچنین در این مدت کوتاه مسؤولیت خویش به عنوان رییس قوه قضائیه با افکار عمومی از طریق رسانه های گروهی ارتباط خوبی با رسانه های عمومی برقرار کرد و گزارش عملکرد دستگاه قضا و سیاست های اتخاذ شده را به اطلاع عموم رسانده است؛ به شکلی که به وضوح در جامعه مشاهده می شود کسانی که حتی در انتخابات سال ۱۳۹۶ به آقای رییسی رای ندادند نیز از عملکرد ایشان رضایت دارند.

رسا ـ درباره عوامل شکل گیری فساد اداری و اقتصادی در کشور توضیح دهید، راهکار مقابله و پیشگیری چیست؟

هر یک از دستگاه ها وظایفی را در زمینه مبارزه با فساد طی می‌کنند، قوه قضائیه مسؤول محاکمه مفسدین است، اما ریشه های بروز فساد عمدتا در قوه مجریه است و مجلس و دولت هستند که می‌توانند با اتخاذ تصمیماتی ریشه های فسادخیز را بخشکانند.

ریشه های متعددی هست که می تواند زمینه را برای فساد را به وجود آورد؛ این ریشه ها موجبات پدید آمدن امضاهای طلایی شده و این خود منشا فساد، رانت و رشوه و دیگر مسائل است. مثلا وقتی ارز آزاد، شناور و تک نرخی نیست و دولت ارز را به قیمت های نیمایی و ۴۲۰۰ تومانی عرضه می کند زمینه رانتی فراهم می شود، ما به التفاوت قیمت ارزهای ترجیحی نسبت به ارز آزاد زمینه رانتی را فراهم می کند که گاه از بودجه عمومی کشور بیشتر است و لذا افراد برای دسترسی به این رانت ها و ارزهای ترجیحی به فساد رو می آورند.

مثلا در محاکمه یکی از آنها گفته شده بود که هشتصد سکه طلا به یکی از مدیران بانک مرکزی داده شده بود. تا زمانی که ارز شناور، تک نرخی و آزاد نشود این زمینه فساد وجود دارد و چون مبلغ این رانت زیاد است رشوه دهندگان حاضرند مبالغ بالایی را ارائه کنند و مبالغ بالا برای رشوه پای عده ای را سست می نماید و زمینه بروز فساد را ایجاد می نماید تصمیم برای خشکاندن ریشه های فساد با مجلس و دولت است.

رسا ـ طرح شفافیت مالی و آراء مسؤولان چقدر می‌تواند در جلوگیری از فساد تاثیر گذار باشد؟

عدم شفافیت بودجه یکی از عوامل بی عدالتی است مثلا گفته می شود بیش از هزار هزار میلیارد تومان یارانه پنهان وجود دارد که این مقدار یارانه تقریبا دو برابر کل بودجه عمومی کشور است و در زمینه یارانه پنهان بنزین ۱۰ درصد جمعیت که وضع مالی بهتری نسبت به بقیه دارند بیست و سه برابر ده درصد از فقیرترین های این جامعه از این یارانه پنهان سود می برند و این عین بی عدالتی است.

این بی عدالتی در زمینه کل مصرف انواع سوخت اعم از بنزین و نفت سفید و گازوئیل و برق و گاز وجود دارد و عوارض منفی بسیاری دارد؛ متأسفانه ما در ایران نفت سفید را بشکه ای حدود ۲ دلار عرضه می نماییم و گازوئیل را پنج دلار که همین امر موجب شده که مردم قدر این مواد سوختی را ندانند و اسراف کنند و ما جزو مسرف ترین کشورهای جهان هستیم که خود نوعی فساد است.

مفت فروشی سوخت موجب شده قاچاق مواد سوختی از قاچاق مواد مخدر سودآورتر باشد بنابراین گفته می شود روزانه حدود سی میلیون لیتر از مرزهای مختلف ایران به خارج قاچاق می شود، حتی به امارات و عربستان و قطر و کویت یعنی به کشورهای نفت خیز منطقه نیز قاچاق می‌شود.

ما از موقعیت استراتژیکی ترانزیتی کشور زیان می کنیم؛ زیرا یارانه پنهانی که برای سوخت مصرفی خودروهای عبوری می پردازیم از حق ترانزیتی که دریافت می‌کنیم بیشتر است، با وجود اینکه وسعت ایران از مجموع وسعت کشورهائی چون انگلستان، آلمان، فرانسه، ایتالیا و اسپانیا بیشتر است و ایران کشوری آفتاب خیز است، اما استفاده از انرژی خورشیدی در کشور ما رونق ندارد. هر چند هزینه انرژی خورشیدی از قیمت واقعی سوخت کمتر است اما هزینه تمام شده آن از نفت سفید بشکه‌ای دو دلار و گازوئیل بشکه پنج دلار و گاز که به قیمت کمتر از یک دهم نرخ بین المللی عرضه می شود، بیشتر است و لذا انرژی خورشیدی رونق ندارد؛ بنابراین یارانه ای بودن فرآورده های نفتی و هر محصول دیگری زمینه را برای فساد فراهم می کند.

رسا ـ نمی‌توان از یک طرف به مردم فشار آورد و از طرفی دولتمردان، اقدامی برای معیشت مردم انجام ندهند؟

راهکار این است که سوخت به قیمت واقعی آن عرضه شود، اما مردم به این نکته توجه ندارند که اصلاح قیمت سوخت یک روی سکه است و روی دوم سکه این است که این ما به التفاوت در جای بهتری به نفع عموم مردم و از جمله محرومیت زدایی و بهبود وضعیت اقتصادی هزینه شود.

ممکن است بگویند به مسؤولان نمی توان اعتماد کرد که این مبالغ اگر از یارانه سوخت حذف شود در جای بهتری خرج شود این درحالی است که برنامه بودجه را دولت می نویسد و مجلس باید بررسی و تصویب نماید.

رییس دولت را مردم انتخاب می کنند و نمایندگان مجلس را مردم انتخاب می کنند و وزرا را اینها برمی گزینند؛ حق تحقیق و تفحص و سؤال و عزل وزرا را دارند پس اگر نسبت به مسؤولان بی اعتماد هستند یعنی رای خودشان فاسد است و باید گفت چرا کسانی را انتخاب می کنید که نمی توانید به آنها اعتماد کنید.

نرخ سود بانکی اگر کمتر از میزان تورم باشد خود منشا فساد است و یکی از دلایل اختلاس های کلان، دریافت وام های کلان با نرخ سود کمتر از تورم است هرچه تفاوت نرخ سود بانکی با نرخ تورم بیشتر باشد زمینه بروز فساد گسترده تر است.

رسا ـ بستگی به نوع مدیریت نیز دارد، مدیریت اسلامی و جهادی در مقابل مدیریت لیبرالی و غربگرا که معیشت مردم و اقتصاد کشور را به بیگانگان گره زده است.

مدیریت جهادی نیاز جامعه امروز ما است، اما مقدمه مدیریت صحیح درک درست از فهم صورت مسأله و دانستن راه حل است؛ این در حالی است که بسیاری از افراد که در مصادر امور هستند صورت مسأله را نمی شناسند و اگر صورت مسأله درست شناخته نشود راه حل ها هم به بیراهه می رود و به نتیجه نمی رسد مانند اینکه پزشکی بدون تشخیص درد و بیماری بخواهد نسخه درمان برای کسی بپیچد.

اما فساد به اینجا ختم نمی شود کمکاری توسط حقوق بگیران حکومتی خود یک نوع فساد بزرگ است که وقتی به تعداد کارمندان ضریب پیدا می کند رقم آن از اختلاس های بزرگ هم نجومی تر می شود. گفته می شود ساعت کاری مفید در ادارات دولتی ۲۲ دقیقه در روز است که این مسأله یک نوع فساد است معتقدم کسی که پنجاه هزار تومان رشوه می گیرد بدتر از کسی است که پنجاه میلیارد تومان بدون هیچ زحمتی می گیرد زیرا این شخص خود را به پنجاه هزار تومان فروخته است در حالی که آن یکی به پنجاه میلیارد تومان. شخص اول اگر به او پیشنهاد میلیاردی داده شود قطعا می پذیرد.

رأی دادن در انتخابات کشور بر اساس قومیت گرایی خود یک نوع فساد است. اسلام بر قوم دوستی تاکید دارد، اما نه بر قوم گرایی؛ قوم دوستی نشانه ایمان است، «حب الوطن من الایمان»، اما قوم گرایی مظهر جاهلیت است که متاسفانه در انتخابات ها نمود گسترده ای دارد. موارد دیگری هم به عنوان زمینه بروز فساد وجود دارد که نیازمند مباحث مفصل تر است.

تا این موارد و موارد مشابه اصلاح نشود پرونده های فساد بیشتری شکل خواهد گرفت. شفاف سازی در ابعاد مختلف یکی از موانع فساد است، از شفافیت دارایی ها و حقوق و پاداش و وام ها و تسهیلات مسؤولان و حقوق بگیران حکومت گرفته تا شفافیت بودجه و و شفافیت قیمت ها یعنی واقعی شدن قیمت ها و شفافیت آرای نمایندگان در مجلس شورای اسلامی همگی اینها در جلوگیری از بروز فساد موثر است.

به طور مثال اگر قیمت سوخت واقعی شود احتیاجی به هیچ ناظر برای جلوگیری از قاچاق سوخت نخواهد بود چون اگر کسی بخواهد فرآورده ها را به کشور دیگری قاچاق نماید یا کشور دیگری بخواهد فرآورده از کشور ما بخرد دیگر صرف نمی کند که قاچاقچیان با موتور و شتر بار ببرند بلکه کشتی می فرستند و کشتی ها محموله ها را صادر می کنند مانند پنج محموله کشتی که به ونزوئلا ارسال شد و وجه آن به تمامی و به نرخ جهانی از آن کشور دریافت گردید.

در همین ایام کرونا میزان مصرف بنزین از صد میلیون لیتر در روز به چهل میلیون لیتر رسید و زمینه را برای صادرات بنزین به ونزوئلا آماده کرد؛ اما کسانی که می خواهند با فساد مبارزه کنند نباید خود و بستگان درجه یک ایشان اهل فساد باشند، اصطلاحی است که می گوید با دستمال کثیف نمی‌شود شیشه را تمیز کرد. خبرهایی از متهم بودن برادران رییس جمهور و معاون اول به فساد همواره به گوش می‌رسد و این دو به عنوان مسؤول هیچ موضعی علیه برادران خود اتخاذ نکردند.

عدم برخورد با فساد بستگان، خود فساد است. آقای روحانی و آقای جهانگیری باید به مردم گزارش دهند که برای جلوگیری از مفاسد نزدیکان خویش چه اقدامی انجام داده اند.

رسا ـ همان گونه که بیان کردید، یکی از راهکارهای مبارزه با فساد، شکوفایی اقتصاد کشور است، اما جای تأمل است که چرا دولت به دنبال مذاکره با بیگانگان است، علی‌رغم هشدارها و خط قرمزهای رهبری به ویژه پس از شهادت سردار سلیمانی که باز شاهد چنین نظریاتی هستیم؟

متاسفانه دولت با این باور سکان امور را در دست گرفت که ملت ما ضعیف و ناتوان است و آموزگار کدخداست و برای پیشرفت باید تعامل با کدخدا داشت و برای حل مشکلات باید به تعامل با آمریکا دست یافت؛ همچنین برای دست یافتن به تعامل آمریکا حاضر شدند امتیازات یک جانبه و گسترده ای بدهند و در مقابل آن تعهد، امتیازات بی سر و ته و بدون ضمانت دریافت کنند و نتیجه آن برجام نافرجام است.

امروز برجام جسد متعفنی بیش نیست، اما دولت نمی خواهد از این جسد متعفن نیز بگذرد و حتی تلاش می کند آن را دستاورد جلوه دهد. نتیجه این سیاست چیزی جز تشدید تحریم ها علیه ایران نبود و هیچ‌یک از وعده های دولت محقق نشد.

امروز اعتبار و آبرویی برای دولت در این زمینه ها وجود ندارد و این در حالی است که کمتر از یک سال دیگر به پایان دوره ریاست جمهوری آقای روحانی باقی نمانده است و دولت بنا ندارد از تجربیات خود درس عبرت بگیرد./۹۰۸/گ404/ف