چند خبر کوتاه از سازمان کتابخانه‌ها و موزه آستان قدس رضوی
نمایش قندیل های طلا و ظروف قدیمی حرم در موزه رضوی و کتابخانه گویای رضوی؛ خدمتی برای نابینایان و کم بینایان، از اخبار موزه و کتابخانه رضوی هستند.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، قندیل‌های طلای مرصّع که قدمت آن به دوره قاجار برمی‌گردد و زمانی در حرم مطهر رضوی استفاده می‌شده است، در موزه رضوی در معرض نمایش قرار دارد. رئیس گروه مطالعات و معرفی آثار موزه آستان قدس رضوی با بیان این‌که اشیای فراوانی در موزه رضوی موجود است که جنس اولیه و آلیاژ غالب آن را طلای با عیار بالا تشکیل می‌دهد، به دو قندیل طلای مرصّع در این موزه اشاره کرد.
حشمت کفیلی ساخت این اشیای نفیس را نشان عشق ارادت‌مندان به ساحت قدسی حضرت رضا(ع) دانست و توضیح داد: این قندیل‌ها ضمن این‌که جنبه تزیینی داشته، در گذشته برای روشنایی حرم مطهر رضوی استفاده می‌شده است و در حال حاضر در گنجینه «تاریخ حرم» موزه مرکزی آستان قدس در معرض نمایش است.
وی به معرفی این قندیل‌ها پرداخت و گفت: این آثار هنری، از نمونه‌های ارزنده زرگری دوره قاجار است که قدمت یکی از آنها به سال 1267 هجری قمری برمی‌گردد و به دست مهدی‌قلی قاجار (پسر فتحعلی‌شاه) به حرم رضوی اهدا شده است.
کفیلی افزود: پوشانده شدن همه سطح این قندیل از گل‌و برگ‌های ظریف و موزون، بر زیبایی آن افزوده است. وی تصریح کرد: اسامی چهارده معصوم علیهم‌السلام به خط نستعلیق خوش درون کتیبه‌های بازوبندی اطراف، به این قندیل جلوه‌ای خاص بخشیده است و برای استحکام بیشتر، داخل قندیل با ورقه‌ای از نقره پوشانده شده است.
وی اضافه کرد: قندیل طلای مرصّع دیگری نیز در موزه نگهداری می‌شود که در سال 1271 هجری قمری در ارتفاع 65 سانتیمتر و قطر پایه و قطر دهانه 17 سانتیمتری ساخته شده است.
کفیلی تصریح کرد: این قندیل طلای گوهرنشان، کتیبه‌دار، قلم‌زنی‌شده و گلدانی‌شکل، شامل بدنه‌ای کروی و از جنس فولاد است که از یادگارهای سالیان دور حرم رضوی به شمار می‌رود و سطح آن با ورقه‌ای از طلا پوشانده شده و با سنگ‌های قیمتی همچون لعل، دُر، برلیان و یاقوت تزیین شده است.
وی ادامه داد: در قسمت سَر قندیل، سه بند جواهرنشان به همراه سه زنجیر فلزی دیده می‌شود که برای آویختن قندیل به کار می‌رفته است و با نگین‌های درشت‌تر و جالب‌تر آراسته شده و منگوله‌های آویخته از قسمت زیرین آن نیز بر زیبایی‌اش افزوده است.
گفتنی است که گنجینه تاریخ حرم رضوی موزه مرکزی آستان قدس رضوی، آثار تاریخی و نفیس بسیاری را که با تاریخ پرفرازونشیب اماکن متبرکه حرم مطهر رضوی ارتباط دارند، به نمایش درآورده است.
ظروف تاریخی حرم رضوی، در موزه رضوی
قدح، ابریق و گلابدان‌های نفیس تاریخی حرم مطهر حضرت رضا(ع) که قدمت آن به عهد تیموریان، قاجار و صفوی می‌رسد، در موزه آستان قدس رضوی در معرض نمایش است که از مهم‌ترین آنها قدح مسی مزین به صلوات خاصه حضرت رضا(ع) است.
معاون موزه‌ها و ترویج میراث فرهنگی سازمان کتابخانه‌ها،موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی به معرفی ظروف قدیمی مسی و برنجی قلم‌زنی‌شده حرم مطهر به قدمت دوره تیموریان، قاجاریه و صفویه که اکنون در موزه در معرض نمایش قرار دارد، پرداخت و گفت: قدح مسی قلم‌زنی‌شده و منقوش مزیّن به کتیبه صلوات خاصه حضرت رضا(ع) یکی از این ظروف است که از ارزش تاریخی بالایی برخوردار است. وی تصریح کرد: در قسمت بالای بدنه این قدح، یک نوار کتیبه صلوات خاصه به پهنای هشت سانتیمتر قرار دارد و به دست حاج علی کتابعلی در سال 1172 خورشیدی به حرم رضوی اهدا شده است.
مهدی قیصری‌نیک به گلابدان فولادی به قدمت قرن نهم هجری اشاره کرد که هنر فولادکاری ایران در دوره تیموریان را به رخ می‌کشد و افزود: این ظرف نفیس، به شکل گنبد اماکن متبرکه به‌صورت یکپارچه ساخته شده و سازنده آن، برای حفظ بوی خوش مایع درون آن و زیبایی بدنه، از تعبیه‌کردن در بر روی ظرف خودداری کرده و آن را بر روی دسته کار گذاشته است.
وی در این باره اضافه کرد: ابتدای لوله این گلابدان، به سر حیوانی شبیه است که دهان خود را گشوده تا مایع معطر از آن بیرون بریزد. وی افزود: غیر از نوارهای برجسته‌ای که در دو طرف دسته و انتهای لوله وجود دارد، زینت دیگری بر روی آن دیده نمی‌شود و رمز زیبایی آن در سادگی است.
قیصری‌نیک به ابریق فولادی که در سال 1127 هجری قمری در اصفهان ساخته شده است و اوج هنر فولادکاری ایران را در عصر صفویه نشان می‌دهد، اشاره کرد و گفت: این ظرف شلجمی با گل‌وبرگ‌های برجسته و ظریف و تزیینات گل‌های نیلوفر و محمدی، خطوط خوش روی بدنه، ظرافت ساخت و دقت در کنده‌کاری‌ها اعجاب‌انگیز است و تراش زیبای گردن ظرف، شبکه‌های ظریف روی دسته و ظرافت نقش‌و‌نگارهای کنده‌کاری‌شده، از امتیازات خاص آن است.
وی ادامه داد: بر روی لوله آن، تزیینی شبیه به فلس‌های مضاعف ماهی به چشم می‌خورد و درون ترنجی در زیر لوله نام سازنده آن، «فیض‌الله شوشتری» به خط ثلث زیبا و به‌صورت برجسته درج شده است و در زیر دسته با خط نستعلیق خوش، نام «اسماعیل جبادار» و در اطراف گل‌وبرگ‌ها به خط نسخ خوش نام واقف (سلطان‌حسین) و محل استفاده آن مشاهده می‌شود.
قیصری‌نیک در پایان از برخی ظروف دیگر به‌نمایش‌درآمده در موزه یاد کرد و یادآور شد: ابریق و لگن برنجی قلم‌زنی‌شده فیروزه‌نشان دوره قاجار اهدایی جمعی از خدّام آستانه رضوی در سال 1272 خورشیدی، لگن برنجی کنده‌کاری‌شده مشبّک با مجسمه پرنده، گلابدان نقره‌ای با تزیینات برجسته، گلابدان مسی قلم‌زنی‌شده و کتیبه‌دار دوره قاجار، و قدح بزرگ مسی نقره‌کاری و قلم‌زنی‌شده پایه‌دار دوره معاصر دارای کتیبه به خط نسخ از دیگر آثار ارزشمند موزه رضوی است.
گفتنی است که این آثار در گنجینه ظروف موزه مرکزی آستان قدس رضوی واقع در صحن کوثر حرم مطهر رضوی، در معرض دید علاقه‌مندان به آثار تاریخی قرار دارد.
کتابخانه گویای رضوی؛ خدمتی برای نابینایان و کم‌بینایان
کتابخانه گویا وابسته به آستان قدس رضوی، با بیش از 13هزار عنوان کتاب صوتی، خدمات ویژه‌ای را به‌صورت رایگان به نابینایان و کم‌بینایان ارائه می‌دهد.
مسئول کتابخانه گویای رضوی این کتابخانه را کتابخانه‌ای با خدمات ویژه برای نابینایان و کم‌بینایان خواند و گفت: این مرکز با بیش از 13هزار عنوان کتاب صوتی در قالب‌های سی.دی، دی.وی.دی، وی.سی.دی، ام.پی.تری وکتاب چاپ بریل در موضوعات کمک‌آموزشی، علمی، فرهنگی، تاریخی، ادبی، سیاسی، اجتماعی و دیگر موضوعات و مجموعه‌ای از نرم‌افزارهای ویژه روشن‌دلان خدمات ارائه می‌کند.
علی وظیفه‌دان تصریح کرد: در این کتابخانه، امکان بهره‌مندی مستقیم از 102هزار جلد کتاب چاپی، 15هزار حلقه منبع دیداری-شنیداری کتابخانه آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی(ره) و منابع کتابخانه سیار و تلفنی آستان قدس رضوی، و بهره‌مندی از منابع سایر کتابخانه‌ها و بخش‌های سازمان کتابخانه‌ها، موزه‌ها و مرکز اسناد آستان قدس رضوی از طریق امانت بین کتابخانه‌ای و خدمات تحویل مدرک برای نابینایان و کم‌بینایان فراهم شده است.
وی افزود: گروه‌های مختلف دانش‌آموزان، دانشجویان، کارمندان و مشاغل آزاد از مقطع دانش‌آموزی تا دکترا می‌توانند به عضویت این کتابخانه درآیند.
وظیفه‌دان خاطرنشان کرد: این کتابخانه برای بهره‌مندی نابینایان و کم‌بینایان از خدمات آموزشی، فرهنگی و کتابخانه‌ای سازمان کتابخانه‌های آستان قدس در مشهد و سراسر کشور، تسهیلات ویژه‌ای را به این قشر ارائه می‌دهد.
وی ادامه داد: از مهم‌ترین این تسهیلات و خدمات، عضویت رایگان کتابخانه، استفاده از تجهیزات در محل کتابخانه، تهیه کپی از منابع اطلاعاتی موجود در کتابخانه بر روی سی.دی، دی.وی.دی یا هر نوع حافظه جانبی دیگر، خدمات تحویل مدرک و امانت منابع، استفاده از خدمات کتابخانه سیار و تحویل رایگان منابع درخواستی در مکان اعلام‌شده از سوی اعضای کتابخانه، ارسال منابع درخواستی اعضا به سراسر ایران از طریق پست، اهدا و مبادله کتب صوتی برای کمک به مجموعه‌سازی و تکمیل منابع کتابخانه‌ها و مراکزی که به روشن‌دلان در سراسر ایران خدمات ارائه می‌دهند، مشاوره در تجهیز و راه‌اندازی کتابخانه‌های گویا و... را می‌توان ذکر کرد.
وظیفه‌دان بیان کرد: کتابخانه‌ها و مراکزی که به نابینایان و کم‌بینایان خدمت می‌کنند نیز از خدمات کتابخانه گویای رضوی مانند اهدا و مبادله منابع، امانت بین کتابخانه‌ای، خدمات مشاوره‌ای، اطلاع‌رسانی و... بهره‌مند می‌شوند.
وی در پایان ضمن اشاره به این‌که فهرست منابع کتابخانه گویا در قالب نرم‌افزار اکسل و ورد، بر روی پایگاه این کتابخانه به نشانی https://library.razavi.ir/gooya قرار دارد، یادآور شد: استفاده از خدمات کتابخانه گویای رضوی، کتابخانه مرکزی رضوی و سایر کتابخانه‌های وابسته به آستان قدس رضوی برای نابینایان و کم‌بینایان به‌صورت رایگان است.
گفتنی است، کتابخانه گویای رضوی در محل کتابخانه آیت‌الله حاج شیخ مجتبی قزوینی(ره) وابسته به آستان قدس رضوی به نشانی چهارراه مجلسی، خیابان مجلسی غربی1 واقع شده است./864/ت303/ق
ارسال نظرات