مقابله امام رضا با تفکر جدایی دین از سیاست

طاهره سیرجانی، استاد حوزه علمیه مکتب نرجس در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری رسا در مشهد، به ولایت شرط توحید از دیدگاه امام رضا(ع) و با توجه به حدیث سلسلة الذهب اشاره و اظهار کرد: امام رضا(ع) در حدیث سلسله الذهب نه تنها جهان‌بینی و ایدئولوژی تشیع را به تصویر کشیده‌اند بلکه در پیوندی ناگسستنی دین از سیاست و حوزه عمل از حوزه علم و معرفت تأکید کردند، آن حضرت جایگاه امامت را همان جایگاه نبوت خواندند و خلافت را حق مسلم خود بر شمردند.

وی اظهار کرد: حدیثی از امام رضا(ع) به نام حدیث سلسله الذهب نقل شده است که می فرماید:«کَلِمَةُ لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی فَمَن دَخَلَ حِصنی اَمِنَ مِن عَذابی بِشُروطِها وَ أنَا مِن شُروطِها.» و در حدیثی دیگر می فرماید:« وَلَایَةُ عَلِیِّ بْنِ أَبِی طَالِبٍ حِصْنِی فَمَنْ دَخَلَ حِصْنِی أَمِنَ مِنْ عَذَابِی»حال این دو روایت با هم چه نسبتی دارند آیا کلمه توحید حصن خداست یا ولایت علی علیه‌السلام حصن او است یا این‌ که خدا دو حصن توحید و ولایت دارد یا به گونه دیگری است؟

سیرجانی افزود: حضرت رضا(ع) فرمودند:«کلمه توحید که حصن خداست یک شروطی دارد و من یکی از آن شروط هستم خود من که امام رضا هستم یکی از شروط این حدیثم. یعنی وقتی شما وارد حصن خدا می شوید که ولایت من را بپذیرید.»، واضح است که این کلام منحصر به ولایت شخص امام رضا(ع) نیست بلکه مقصود ولایت همه ائمه اثناعشر(ع) بوده است که اول آن ولایت علی(ع) است بنابراین آن‌جا که فرمود:«لا إلهَ إلّا اللّهُ حِصنی» یعنی این حصار و دژ وقتی مستحکم هست که شامل ولایت باشد.

استاد حوزه علمیه با بیان این که حدیث سلسلة الذهب بر دو مفهوم بنیادین توحید و ولایت استوار است، گفت: «لا إلهَ إلّا اللّهُ» کلمه توحید است و «أنَا مِن شُروطِها» مفاد ولایت است؛ توحید بر دو مرتبه نظری یا تکوینی و توحید عملی یا تشریعی است، توحید نظری یعنی اعتقاد به یگانگی و یکتایی خداوند در خلق و تکوّن موجودات و این که هیچ وجودی غیر الله خالق جهان نیست. الله در مرتبه خالقیت یکتا و بی همتا است. وقتی چنین است، طبعاً هیچ موجودی بیرون از عالم خلق و تکوین الهی قرار ندارد، خداوند در آیه  ۱۲۶ سوره النساء می فرماید: «وَلِلَّهِ مَافِی السَّمَاوَاتِ وَمَافِی الْأَرْضِ وَکَانَ اللَّهُ بِکُلِّ شَیْءٍ مُحِیطًا»؛ توحید عملی یا تشریعی، اعتقاد به یکتایی و یگانگی خدا در عالم تشریع و نظام سازی است.                                                                                                                                                        

مقابله امام رضا با تفکر جدایی دین از سیاست

وی به مقابله ثامن الحجج(ع) در برابر تفکر جدایی دین از سیاست اشاره و بیان داشت: امام رضا(ع) به مقابله تفکر جدایی دین از سیاست برآمدند، تفکری که استعمارگران نیز از آن استقبال کردند و بر آن شدند تا حوزه تبلیغ فقیه در عصر غیبت را تنها ترسیم‌کننده جهان‌بینی توحیدی و تبلیغ ایدئولوژی برخوانند که در آن فقیه تنها موظف به حرکت در احکام فردی و عبادی بود.

سیرجانی بیان داشت: امام راحل با تأسی به اسلام ناب محمدی(ص) و حرکت اصیل تشیع و بیان این نکته که حوزه اختیار ولی‌فقیه همان حوزه اختیارات پیامبر(ص) هست فرمود:«روش پیامبر اسلام(ص) نسبت به امور داخلی مسلمین و امور خارجی آن‌ها نشان می‌دهد که یکی از مسئولیت‌های بزرگ شخص رسول اکرم(ص) مبارزات سیاسی آن حضرت است.»(جلد چهار صفحه 33 صحیفه نور)

استاد حوزه علمیه افزود: امام راحل با این بیان ضمن تبیین فلسفه بعثت و اهداف رسالت با طرح مسئله ولایت فقیه در حقیقت به تفسیر شرط‌ها و شروط‌ها های امام رضا(ع) پرداخته‌اند، شرطی که در آن توحیدی، توحید است که همراه ولایت باشد آن هم ولایتی که خلافت حق مسلم اوست، ولایتی که در عصر غیبت شخص ولی فقیه تمام اختیارات معصوم را در همه عرصه‌ها و حوزه‌ها برعهده دارند؛ امام راحل با نقد آنانی که حوزه اختیارات ولی‌فقیه و به تبع آن روحانیت را فقط حرکت در حوزه فردی و عبادی دعوت می‌کردند، فرمود: «وقتی شعار جدایی دین از سیاست جا افتاد و فقاهت در منطق ناآگاهان غرق شدن در احکام فردی و عبادی شد، قهراً فقیه هم مجاز نبود که از این دایره و حصار بیرون رود و در سیاست و حکومت دخالت کند.»

در امان بودن با ورود به دژ الله با توجه به کلام امام رضا

وی به چرایی در امان بودن با ورود به دژ الله باتوجه به کلام امام رضا(ع) اشاره و بیان داشت: خداوند در قرآن می فرماید:«وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ». با توجه به این آیه از قرآن هدف خلقت بشر رسیدن به بندگی خدا است و اگر ما به این هدف رسیده‌ایم پس دیگر مصونیت پیدا می کنیم، با رسیدن به این هدف انسان در یک حصن حصینی قرار می گیرد.

سیرجانی بیان داشت: کلمه توحید توجه به این نکته هست که جز الله کسی قابل پرستش نیست یعنی فقط باید او را پرستش کرد دراین‌صورت دیگر هیچ خطری در کار نیست، کلمه لااله‌الاالله یک حصن و دژ مستحکمی است که هیچ خطری آن را تهدید نمی‌کند، کسی که وارد این دژ شود امنیت دارد و دیگر شیاطین نمی‌توانند خطری را متوجه او کنند.

پیامبر و ائمه اطهار مبین و مجری قانون؛ براساس ربوبیت تشریعی خدا/پذیرش ولایت امام رضا و ائمه معصومین از لوازم توحید است

استاد مکتب نرجس خاطرنشان کرد: باید بدانیم که اراده خدا بر این تعلق گرفته است که مبین قوانین و مجری قوانین در عالم اسلام اول پیغمبر اکرم(ص) و بعد امیرالمؤمنین(ع) باشد، ربوبیت تشریعی خدا اقتضا می‌کند که دستورات پیغمبر اکرم(ص) و ائمه اطهار(ع) را بپذیریم چون خداوند فرموده است:«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ»، اگر دستورات ایشان را قبول نکنیم حکم خدا را قبول نکرده‌ایم یعنی ربوبیت تشریعی خدا را نپذیرفته‌ایم پس کلمه لااله‌الاالله شامل ولایت علی(ع) هم می شود.

وی بیان داشت: این فرمایش امام رضا(ع) که می فرماید:«أنَا مِن شُروطِها» یک شرط خارجی نیست که یک‌بار بگویند لااله‌الاالله حصن خداست و بعد بگویند یک چیز دیگر هم باید با آن ضمیمه کرد بلکه آن شرط باید از درون خود همین کلمه درآید.

سیرجانی پذیرش ولایت امام رضا و ائمه معصومین را از لوازم توحید بیان و ابراز کرد: پذیرفتن ولایت علی(ع)، امام رضا(ع) و سایر ائمه اطهار(ع) از لوازم خود توحید است چون خدا گفته است اگر آن‌ها را قبول نکنیم از جهت توحید در ربوبیت نقص داریم یعنی توحید ما از این جهت که خدا نسبت به بندگانش ربوبیت تشریعی دارد و هر قانونی او جعل می کند باید بپذیریم و اطاعت کنیم، در این صورت نقص ندارد.

ولی فقیه جامع‌الشرایط حصن الهی است

استاد حوزه علمیه بیان داشت: ولایت فقیه جامع‌الشرایط هم حصن الهی است، همان گونه که حضرت صادق(ع) در جواب این سوال که وقتی ما به شما در امور حکومتی دسترسی نداریم چه کار کنیم؟ و اگر اختلافی در مورد یا مسئله ارث پیش آمد و به چه کسی رجوع کنیم، فرمود:«به فقهای جامع‌الشرایط مراجعه کنید.» خود این سخن به‌معنای این است که رد کردن حکم فقیه جامع‌الشرایط حکم شرک را دارد.

وی افزود: به همان دلیل که لااله‌الاالله حصن الله است، به همان دلیل که ولایت علی‌بن‌ابیطالب(ع) حصن الله است و به همان طریقی که ولایت امام رضا(ع) از شروط توحید است، به همان دلیل هم ولایت ولی فقیهی که مرضی امام زمان(عج) است جزء حصن الهی است./846/ت302/ب1