فعالیت‌های امور استان‌های مرکز خدمات حوزه‌های علمیه

اشاره: مرکز خدمات حوزه‌های علمیه نهادی است که در سال ۱۳۷۰ برای کاهش مشکلات طلاب در بخش‌های مسکن، بیمه، وام قرض‌الحسنه و مواردی از این قبیل به فرمان رهبر معظم انقلاب ایجاد شد.

این مرکز با هدف رفع مشکلات مختلف طلاب در زمینه های معیشتی، بیمه، درمان و یا حتی تأمین برخی کالاهای ضروری زندگی تأسیس شد و هم اکنون قریب به سه دهه از تأسیس آن می گذرد.

مرکز خدمات حوزه های علمیه از بخش های مختلفی تشکیل شده که یکی از این بخش ها، اداره کل امور استان ها است؛ این بخش پیش از شیوع ویروس منحوس کرونا، طرحی را مبنی بر سفرهای استانی کلید زده بود و برای بازدید از مراکز استانی مرکز خدمات حوزه های علمیه و جویا شدن احوال طلاب و در جریان مشکلات آنها قرار گرفتن به استان های مختلف سفر می کرد.

با توجه به شیوع کرونا و محدودیت های حضور فیزیکی افراد در دیدارهای حضوری و شرکت در نشست ها و جلسات از یک سو و عدیده شدن مشکلات معیشتی و درمانی طلاب در سراسر کشور از سوی دیگر، معاونت استان های مرکز خدمات حوزه های علمیه طرحی را با ابتکار حجت الاسلام والمسلمین سید حسن ربانی ریاست مرکز خدمات حوزه های علمیه مبنی بر برگزاری جلسات آنلاین با مراکز استانی با حضور طلابی که دارای مشکل هستند، تدوین کرده و تا کنون نزدیک به هفت جلسه از آن را به اجرا در آورده است.

از این رو خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، برای روشن شدن گوشه هایی از این نوع خدمت رسانی های مرکز خدمات حوزه های علمیه با حامد نیکزادیان مدیرکل امور استان های مرکز خدمات حوزه های علمیه به گفت‌وگو می پردازد.

متن کامل این گفت‌وگو در زیر تقدیم خوانندگان گرامی می شود.

رسا ـ در ابتدا درباره ساز و کار امور صورت گرفته از سوی اداره کل امور استان های مرکز خدمات حوزه های علمیه قدری توضیح دهید.

بسم الله الرحمن الرحیم

خداوند متعال را شاکریم که این فرصت برایمان پیش آمد تا بتوانیم گوشه‌ای از فعالیت های مرکز خدمات حوزه های علمیه به ویژه برنامه جدید رییس محترم این مرکز در استان‌ها مبنی بر بررسی مستقیم مشکلات طلاب در شهرستان ها به صورت ویدئو کنفرانسی را تبیین و تشریح کنیم.

ما در حال حاضر در سی‌امین سال فعالیت مرکز خدمات حوزه‌های علمیه هستیم. گفتنی است، 47 مرکز خدمت‌رسانی در سراسر کشور شامل 31 مرکز استانی، یک مرکز مستقل در کاشان و 15 نمایندگی، امر خدمت‌رسانی به حوزه‌های علمیه را برعهده دارند.

وجود نمایندگی در برخی شهرستان‌ها دو علت دارد؛ یکی وسعت جغرافیایی برخی استان‌ها و دیگری جمعیت زیاد و پراکندگی جامعه هدفمان است؛ به عنوان مثال ما در استان بزرگ اصفهان، غیر از یک مرکز بزرگ، 3 نمایندگی نیز داریم، گذشته از این که کاشان مستقل بوده و زیر نظر قم فعالیت می‌کند.

مرکز خدمات در استان اصفهان 3 نمایندگی در خوانسار، گلپایگان و شهرضا دارد یا در استان خوزستان غیر از اداره‌کل مرکز خدماتی که در اهواز هست، در جنوب استان در شهرستان آبادان یک نمایندگی و در شمال استان در شهرستان دزفول یک نمایندگی وجود دارد؛ این نمایندگی‌ها بنابر اولویت به صورت مستقیم تحت نظر اداره‌کل هر استان قرار دارند.

در حال حاضر در سی‌امین سال فعالیت مرکز خدمات حوزه های علمیه قرار داریم؛ در سال 1370 بود که این مرکز بنابر دستور رهبر معظم انقلاب تأسیس شد و کار خود را در استان قم آغاز کرد. همچنین فعالیت‌های استانی این مرکز از سال 1375 آغاز شد.

در حال حاضر بیش از 200 هزار طلبه در سراسر کشور تحت پوشش مرکز خدمات قرار دارند که به تناسب شرایط  و فعالیت‌هایی که دارند، از خدمات مرکز خدمات حوزه های علمیه بهره‌مند می‌شوند؛ جامعه هدف ما به چند دسته و گروه تقسیم شده و برادران و خواهران طلبه، طلاب ایرانی و غیر ایرانی، طلاب شیعه و اهل سنت اعم از متأهل و مجرد و خانواده طلاب بی‌سرپرست (که سرپرستش در قید حیات نیست) را شامل می شود.

طلاب در سراسر کشور با اداره کل استان یا نمایندگی که در منطقه زندگیشان وجود دارد ارتباط می‌گیرند و اگر مشکلاتی داشته باشند که نتوان آن را از مراکز استانی حل کرد، آن را از ستاد مرکزی قم پیگیری می‌کنیم.

رسا ـ جریان سفرهای استانی شما برای رسیدگی به مشکلات طلاب از چه سالی آغاز شد؟

ما در سال 1393 برنامه سفرهای استانی را بنابر دستور ریاست محترم مرکز خدمات حوزه‌های علمیه آغاز کردیم و در مجموع تاکنون با حضور رییس مرکز خدمات حوزه‌های علمیه و معاونان ستادی به 23 استان سفر داشته‌ایم.

رسا ـ اهدافتان از راه اندازی این طرح چه بوده است و تا کنون چه دستاوردهایی داشته اید؟

هدف از این سفرها سرکشی از مدارس علمیه، بررسی اوضاع حوزوی هر استان و ارتباط مستقیم با طلاب و اساتید بود که الحمدلله دستاوردهای بسیار خوبی هم داشته است؛ ما پس از هر سفر استانی با بررسی‌های مختلف و بازخوردهایی که می‌گرفتیم، مشاهده می‌کردیم که خود طلاب و حوزویان اقرار می کردند که این سفرها تاکنون وجود نداشته و برای اولین بار بوده است و این طرح را بسیار مورد استقبال قرار می‌دادند.

متأسفانه بعد از سفرهای انجام شده مشکلاتی پیش آمد که یکی از آنها بیماری کرونا بود و ما نتوانستیم این روند را ادامه دهیم؛ آخرین سفر استانی ما اسفند سال 97 در خراسان رضوی بوده است و جالب است بدانیم پیش از اقدام به سفر استانی برنامه‌ریزی‌های لازم صورت می‌گرفت تا پس از جمع‌آوری آمار طلاب و اساتید استان، چند گروه و هیئت متشکل از همکاران و معاونان مرکز خدمات حوزه های علمیه به آن بخش ها سفر داشته و هر گروه از بخش‌های مختلف حوزوی بازدید داشته باشند.

بررسی مدارس علمیه، دیدار با مدیران مدارس، اساتید و طلاب و برقراری ارتباط نزدیک از جمله برنامه‌های ما در سفرهای استانی بود؛ هیئت‌های اعزامی از نزدیک با اساتید و طلاب ارتباط برقرار می‌کردند، درد دل‌های آنان را می‌شنیدند و در نهایت هدایایی به گروه‌های مختلف در هر شهر و استان اهدا می‌کردند.

رسا ـ با توجه به شیوع ویروس کرونا مدتی است طرحی را مبنی بر برگزاری جلسات آنلاین با مراکز استانی با حضور طلاب در دست اجرا دارید؛ در این باره بیشتر توضیح دهید.

مدتی است که این سفرها به علت وجود بیماری کرونا و سایر مشکلات تعطیل شده و ارتباطات فیزیکی و حضوری به حداقل رسیده یا می‌توان گفت قطع شده است، لذا رییس محترم مرکز خدمات حوزه‌های علمیه تدبیری داشتند تا ما به صورت غیر حضوری و مجازی با طلاب در استان‌ها ارتباط برقرار کنیم.

در این راستا، طرحی با عنوان ملاقات مجازی روحانیون و طلاب سراسر کشور و با حضور رییس مرکز خدمات حوزه های علمیه و معاونان ایشان آماده شد تا طی آن بتوان ارتباط مستقیمی با طلاب سراسر کشور به صورت گروه گروه در هر استان و شهرستان برقرار کرد. تاکنون 7 جلسه از این طرح اجرایی شده و بازخوردهای بسیار خوبی نیز در بر داشته است.

ما این طرح را به مدیران مراکز خدمات استانی سراسر کشور ابلاغ کردیم و در حال حاضر درخواست‌های خود را برای ما ارسال می‌کنند تا وقتی برایشان اختصاص داده شده و جلسه مجازی برقرار شود؛ جلسات ما به طور ثابت روزهای یکشنبه برقرار می‌شود و از قبل نیز برنامه‌ریزی‌های لازم برای مفیدتر بودن آن صورت می‌گیرد؛ ما لیست افراد شرکت کننده در جلسه را از قبل دریافت کرده و ساعت مقرر را به آن‌ها اعلام می کنیم تا طلابی که در آن استان با مشکلاتی مواجه هستند و مشکلشان به آسانی حل نمی‌شود در جلسه حاضر شده و به طور مستقیم مشکل خود را با رییس مرکز خدمات حوزه‌های علمیه در میان بگذارند.

رسا ـ اهداف شما از این طرح چه بوده است و تا کنون چه بازخوردهایی از آن دریافت کرده اید؟

اهداف اصلی ما از این طرح‌ها این است که مشکلات طلاب لاینحل نمانده، فضای جدیدی ایجاد شود تا طلاب به صورت مستقیم و راحت با رییس مرکز خدمات ارتباط داشته باشند و مشکلاتشان بدون واسطه و سریع حل شود.

در این طرح، جامعۀ هدف طلابی هستند که مشکلی دارند که در اداره کل استان و ستاد مرکزی قم حل نشده، از این رو در این جلسه مشکل خود را به صورت مستقیم با رییس مرکز خدمات حوزه های علمیه در میان می‌گذارند تا ایشان در جریان قرار گرفته و برای حل آن مشکل تدبیری بیاندیشند و دستور خاص بدهند.

طلابی که مشکل دارند طبق تاریخ و ساعت اعلام شده در اداره کل مرکز خدمات استان حضور یافته و به همراه مدیر و معاونان استانی با رییس مرکز خدمات حوزه های علمیه و معاونان ایشان ارتباط مجازی تصویری برقرار می‌کنند؛ هر کدام از طلاب به صورت منظم و نوبتی مشکل خود را با رییس محترم مرکز خدمات حوزه‌های علمیه مطرح می‌کنند و اگر نیاز باشد مدیران استانی نیز توضیحات لازم را ارائه می‌دهند.

سپس از سوی ستاد مرکزی برای حل مشکلات طلاب تصمیماتی گرفته شده و برای حل آن مسأله دستوراتی صادر می‌شود؛ تاکنون 7 مرکز استانی ما در سراسر کشور این جلسه را برگزار کرده اند و بلافاصله روز بعد از برگزاری جلسه، مصوبات آن جلسه به مدیران و معاونان مراکز استانی ابلاغ می‌شود و در نهایت آن مصوبات بین یک تا دو هفته اجرایی شده و مشکل طلاب حل خواهد شد؛ این موضوع از سوی جامعه هدف و مراکز استانی با استقبال بسیار زیادی مواجه شد.

با توجه به اینکه امروز ارتباطات حضوری قطع شده و بنای کار نیز بر دورکاری گذاشته شده است، این اقدام که مشکلات طلاب را حل می کند و بسیار کاربردی و مؤثر است سبب خرسندی طلاب شده و مورد استقبال بسیاری قرار گرفته است؛ امروز باید دانست که وظیفه مرکز خدمات، خدمت‌رسانی است و ما در این روزگاری که همه از یکدیگر فاصله می گیرند و دورکاری می کنند، اعتقاد داریم که کار این مرکز همچون اورژانس، هلال احمر، بهزیستی و کمیته امداد، فوریتی است و باید دائماً آماده خدمت‌رسانی باشد.

این طرح در همین راستا پایه ریزی شد و بحمدالله آن را به مراکز استانی ابلاغ کرده ایم و آنها نیز به طلاب اعلام داشته اند و هم اکنون در نوبت قرار دارند تا با آنها جلسه گذاشته شود؛ این جلسات قریب به دو ماه است که آغاز شده و تاکنون یک مورد هم تعطیلی نداشته‌ایم.

این طرح تاکنون سابقه ای نداشته است و فرصت بسیار مغتنمی برای طلاب محسوب می شود، زیرا دیگر نیاز نیست با صرف هزینه به قم سفر کنند تا مشکلشان حل شود، بلکه از مرکز استان با ما ارتباط می گیرند و مشکلشان را در میان می گذارند و در حداقل زمان ممکن به مشکلاتشان رسیدگی می شود و پاسخ دریافت می کنند.

با این طرح بخشی از خلأ سفرهای استانی ما و رسیدگی حضوری به مشکلات طلاب جبران شده است و دیگر نیاز نیست طلاب علی‌رغم وجود مشکلاتی همچون بیماری، هزینه های بالا، خطرات جاده و مواردی از این قبیل به قم سفر کنند، بلکه مشکلاتشان به آسانی حل خواهد شد.

البته باید گفت شاید وقت برای تمامی طلاب در این طرح وجود نداشته باشد، اما باید دانست این طرح مستمر بوده و تأثیر آن به مرور بیشتر خواهد شد؛ ما هم اکنون نخستین دوره را آغاز کرده‌ایم و اگر پس از پایان طرح باز هم نیاز باشد با مراکز ارتباط برقرار می کنیم تا به مشکلات طلاب رسیدگی کنیم؛ اگر پس از پایان دوره نخست، مراکز استانی درخواست دیگری داشته باشند در قالب دوره دوم، ارتباطمان را با آنها ادامه خواهیم داد.

رسا ـ عمده مشکلاتی که طلاب در این جلسات آنلاین مطرح می کنند، چیست؟

عمده مشکلات طلاب در دو بخش است؛ یکی از آنها درمان خود یا خانواده‌شان و دیگری مشکلات معیشتی است؛ امروزه بیماری‌ها زیاد و هزینه درمان آنها نیز بالا بوده و سقف تعهدات بیمه نیز مشخص است و محدودیت دارد، از این رو طلاب گاهاً با مشکلات بسیاری مواجه می‌شوند؛ طلاب در این جلسات این مشکل را مطرح می‌کنند و راه‌هایی نیز برای جبران آن تا حد امکان پیش‌بینی شده است.

همچنین با توجه به اینکه امروزه اموری همچون تبلیغ، تدریس و اقامه نماز جماعت به دلیل شرایط کرونایی تعطیل شده است، طلاب با مشکلات معیشتی مواجه هستند و ما در این جلسات به این مشکلات نیز رسیدگی می کنیم؛ مسائلی همچون مسکن و وام قرض‌الحسنه از مواردی است که طلاب در این جلسات به آن اشاره کرده و کمک درخواست می‌کنند.

مراکز استانی طبق ابلاغیه ما، نسبت به شناسایی طلابی که با مشکل مواجه هستند اقدام و به ما اعلام می‌کنند؛ ما نیز برنامه‌ریزی‌های لازم را انجام داده و جلسه ای مقرر می‌کنیم؛ مراکز استانی طلاب را به جلسه فرا می‌خوانند تا مسئولان مرکز خدمات در جریان قرار گرفته و برای حل آن مشکلات اقدام‌های لازم را داشته باشیم.

طلاب به صورت حضوری، تلفنی و یا از طریق فضای مجازی می‌توانند با ما ارتباط برقرار کرده و مشکل خود را ثبت کنند؛ اخیراً به دلیل بیماری کرونا، برنامه ارتباط مستقیم با طلبه را داشته‌ایم که بسیار مثمر ثمر بوده است.

 گفتنی است، یکی دیگر از برنامه‌های استانی این است که مدیران استانی هفته‌ای دو روز را به ملاقات مستقیم با طلاب اختصاص می‌دهند و اگر طلبه ای مشکل داشت می‌تواند به وی مراجعه کرده و اگر باز هم حل نشد،  به جلسه مجازی ارتباط با رییس مرکز خدمات حوزه‌های علمیه می‌آید و از این طریق مسأله خود را پیگیری می‌کند؛ سعی ما این است که از هر طریقی مشکلات طلاب را حل کنیم.

رسا ـ در پایان اگر نکته ای یا توصیه ای مد نظرتان هست، بفرمایید.

امروز رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌های حوزوی باید به ما کمک کنند تا خدمات مرکز به خوبی برای طلاب تبیین شود و همچنین نظرات، انتقادات و پیشنهادات طلاب را به ما منعکس کنند تا نواقص کار خود را جبران و بهتر به آنها خدمت کنیم./841/