به همت پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی؛
شماره 10 فصلنامه «سیره پژوهی اهل بیت(ع)» منتشر شد
دهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «سیره پژوهی اهل بیت(ع) (با رویکرد تمدنی)» با 7 مقاله شد.
به گزارش خبرنگار سرویس کتاب و نشر خبرگزاری رسا، دهمین شماره فصلنامه علمی ـ پژوهشی «سیره پژوهی اهل بیت(ع) (با رویکرد تمدنی)» به صاحب امتیازی دفتر تبلیغات اسلامی (پژوهشکده اسلام تمدنی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی) با مدیر مسؤولی و سردبیری سید علیرضا واسعی منتشر شد.
این فصلنامه در 7 مقاله و در 103 صفحه منتشر شده است و عناوین، نام نویسندگان و چکیده مقالات به شرح زیر است:
آسیب شناسی مبانی و پیش‌انگاره‌ها در مطالعات تاریخ اهل بیت
علی غلامی دهقی
چکیده: شناخت تاریخ و سیره امامان شیعه بایستی با مبانی یا پیش‌انگاره‌های ویژه‌ای انجام شود. بی‌توجهی به این مبانی و پیش‌فرض‌ها، مطالعه سیره اهل بیت: را دچار آسیب‌های جدی خواهد کرد. مسئله اصلی این نوشتار بررسی مهمترین مبانی و پیش انگاره‌های سیره‌پژوهی است. مراد از سیره‌پژوهی دست‌یابی به اصول ثابت و واحد برای جلوگیری از هرج و مرج و تشتّت آراء است. از این‌رو لازم است پیش از سیره پژوهی مبانی و پیش فرض‌ها مشخص و تبیین شود تا رسیدن به اصول ثابت هموارتر شود. برخی پژوهشگران یا از این پیش‌فرض‌ها غافلند و یا با بی‌توجهی به میراث شیعه پیش‌فرض‌های نادرستی را لحاظ می‌کنند. این نوشتار با استفاده از تحلیل تاریخی و کلامی به معرفی مبانی و پیش انگاره‌های سیره‌پژوهی پرداخته است که از مهمترین آنها می‌توان به مقایسه نکردن اهل بیت: با سیاستمداران، پرهیز از غلوّ و تقصیر، بسنده نکردن به نقل مناقب، شناخت فلسفه امامت، توجه به شئون امامت و برابر ندانستن آن با رهبری سیاسی، مطالعه زندگی ائمه در یک خط پیوسته و نگاه ایجابی به سیره اهل بیت اشاره کرد.
آسیب‌شناسی عدم توجه به اسلوب بیانی امام (ع) در رفع اختلاف و تعارض روایات
راضیه تبریزی زاده
چکیده: حدیث از منابع مهم شیعیان برای استخراج و استنباط احکام شرعی است. برخی از احادیث با یکدیگر از نظر ظاهر اختلاف و تعارض دارند. از این رو بی‌توجهی به این تعارضات ظاهری یکی از آسیب‌های حدیث‌پژوهی است. اغلب اختلافات و تعارضات ظاهری احادیث با توجه به محتوا، فضای صدور و راوی مرتفع می‌شود. توجه به اسلوب بیانی معصوم(ع) نیز می‌تواند پاره‌ای از اختلافات و تعارضات روایات را رفع کند. سؤال اصلی پژوهش این است که اسلوب بیانی معصوم(ع) چه تأثیری بر رفع اختلافات ظاهری روایات دارد؟ در این نوشتار نشان داده شد که توجه به دو اسلوب «فتوا» و «تعلیم» در بیان امام(ع) در قالب صدور حکم و نوع مخاطب در رفع اختلاف ظاهری روایات مؤثر خواهد بود. اسلوب تعلیم مختص فقهاء و مفتی‌های صحابه است. توجه به تدریجی بودن تبیین حکم، تغییر حکم به واسطۀ نسخ و مخیر بودن در گزینش هر کدام از احکام بیان شده در اسلوب تعلیم موجب رفع تعارض خواهد شد. در اسلوب فتوایی، مخاطب امام(ع) افرادی هستند که برای طرح سؤال جزیی و شخصی به امام مراجعه می‌کنند. توجه به شرایط، ویژگی، زبان و لهجه سؤال کننده می‌تواند در رفع تعارضات ظاهری از روایات مؤثر باشد.
مناقب نگاری‌های اهل سنت درباره اهل بیت مطالعه موردی دُرر السّمط فی خبرالسِّبط
اعظم بهرامی؛ حسین نعیم آبادی
چکیده: گسترش تشیع در اندلس نسبت به دیگر مذاهب اسلامی بسیار کمرنگ بود. به‌رغم رشد اندیشه‌های گوناگون علمی و دینی، زمینه مناسبی برای توسعه اندیشه‌های علوی در اندلس فراهم نشد. با این همه چند تک نگاری درباره مناقب اهل بیت: توسط عالمان سنی در اندلس تألیف شده‌است.کتاب دُرر السّمط فی خبر السِّبط یکی از این مناقب‌نگاری‌هاست که با تأکید بر واقعه عاشورا به قلم ابن ابار اندلسی (متوفای ۶۵۸) نوشته شده‌است. بررسی چنین آثاری برای شناخت دیدگاه اهل سنت درباره اهل بیت: در اندلس مفید خواهد بود. پرسش اصلی پژوهش این است که کتاب درر السمط فی خبر السِّبط چه نقشی در معرفی اهل‌بیت: در اندلس داشته است؟ این اثر که در فضا و مکانی دور از محیط شیعی نگارش یافته گویای نفوذ و تأثیر تفکر اهل بیت: در میان مردمی است که تحت نفوذ حکومت‌های مخالف و متعصب می‌زیسته‌اند. همچنین این اثر در تلطیف و تعدیل دیدگاه معتصب سنیان نسبت به اهل بیت: مؤثر بوده‌است.
آسیب‌شناسی مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت
سید حسن قریشی کرین
چکیده: آسیب‌شناسی مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت: با توجه به جایگاه رفیع آنان در تاریخ تشیع، از اولویت‌های پژوهشی به شمار می‌رود. مراد از آسیب‌شناسی، عوامل یا فرآیندها و اقداماتی است که مانع تحقیق و رسیدن به حقیقت می‌شود. سؤال اصلی پژوهش این است که در بررسی تاریخ زندگانی اهل بیت: چه آسیب‌هایی وجود دارد؟ و برای رفع آن، چه باید کرد؟ این پژوهش با روش تحلیل محتوا و مستندسازی تجارب علمی به بررسی برخی آسیب‌های موجود در مطالعات تاریخی زندگانی اهل بیت: مانند منبع‌شناسی، عدم توجه به اسناد و مدارک، عوام‌گرایی، تقدس‌گرایی، احساس‌گرایی، حدیث‌گرایی، اخباری‌گری، تحجّر، جزم‌گرایی، جمود و عصمت‌گرایی پرداخته و نشان داده است که در مطالعه زندگی اهل بیت: علاوه بر تبیین حقانیت دین اسلام و تشیع، باید با شناسایی و رفع آسیب‌های بالا، رویدادهای این دوره را با عقلانیت و روش علمی بررسی کرد تا به مطالعه جامع و عالمانه از زندگانی اهل بیت: دست یافت.
راه‌کارهای آسیب زدایی از محدودیت دامنۀ مطالعات تاریخی درباره اهل بیت: رویکرد، زمان، مکان، موضوع و روش
محمدحسین دانشکیا
چکیده: شیعیان همواره به‌دنبال آگاهی از تاریخ و سبک زندگی اهل بیت: بوده‌اند. با این همه آنان اغلب با تکرار داده‌های تاریخی مواجه شده‌اند. این نوشتار با روش توصیفی و تحلیلی بر آن است تا راه‌کارهای آسیب‌زدایی از محدودیت دامنۀ مطالعات تاریخی درباره زندگانی اهل بیت: را بررسی کند. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد گسترش رویکردهای فرهنگی، تمدنی و عبرت پژوهانه، توسعه زمانی و مکانیِ بررسیِ تأثیر و نقشِ اهل بیت:فراتر از دوره حضور، بررسی تاریخ اندیشه، مباحث نظری و تمدنی ایشان و در نظر گرفتن رویکرد سبک نگارانه در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی می‌تواند دامنه مطالعات درباره سیره اهل بیت: را توسعه دهد و به این ترتیب آسیب‌های ناشی از محدودیت مطالعات تاریخی اهل‌بیت: را رفع کند.
دیدگاه کارل بروکلمان درباره سیره پیامبر در کتاب تاریخ ملل و دول اسلامی
علی اصغر رجبی؛ سمیه مومنه
چکیده: زندگی پیامبر مانند دیگر موضوعات تاریخ اسلام همواره مورد توجه مستشرقان بوده‌است. مستشرقان با انگیزه‌های استعماری، سیاسی و تبشیری و اغلب با پیش‌فرض‌های منفی و نادرست درباره اسلام، قرآن، حدیث و سیره به بررسی تاریخ پیامبر پرداخته‌اند. سؤال اصلی پژهش این است که بروکلمان در کتاب تاریخ ملل و دول اسلامی با چه انگیزه و پیش‌فرض‌هایی به بررسی سیره پیامبر پرداخته است. بروکلمان آلمانی‌تبار در نیمه اول قرن بیستم کتاب تاریخ ملل و دول اسلامی را نوشته است. در این نوشتار با تحلیل محتوای این کتاب نشان داده شد که رویکردهای منفی و شبهه افکنی مستشرقان با گذشت زمان پیچیده و تلویحی شده‌است. بروکلمان با نگاه ضد ارزشی، جایگاه و اقدامات پیامبر را کوچک شمرده است. لذا شناخت دیدگاه مستشرقان برای مورخان مسلمان ضروری است تا با دقت بیشتری از این منابع استفاده کنند و در رفع چنین آسیب‌هایی اقدام کنند./822/
ارسال نظرات