از همکاری‌ دکتر فرج نژاد با خبرگزاری رسا تا تربیت نسلی از شاگردان تلاش‌گر

اشاره: شاید هیچگاه دکتر محمدحسین فرج نژاد و خانواده‌اش گمان نمی‌کردند که بعد از دعای عرفه و پس از هفته‌ای کار سخت وقتی که فرزندان خود را برای تفریح به پارک می‌برد، ناگهان در یک تصادف سهمگین به دیدار حق بشتابند، هرچند که ایشان حق را به‌خوبی دریافته بودند و در زندگی خود با آن مأنوس بودند. دکتر فرج نژاد روزگاری همکاری گسترده‌ای با خبرگزاری رسا در زمینه صهیونیسم پژوهی و تحقیقات رسانه شناسی داشت و آثار و خروجی‌های متعددی در این زمینه از او به یادگار ماند.

از همین رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام محمدمهدی محققی، مدیرمسؤول خبرگزاری رسا به بررسی ابعاد زندگی علمی، فعالیت های رسانه ای و اخلاقی مرحوم فرج نژاد پرداخت.

رسا ـ چگونه با آقای فرج نژاد آشنا شدید و ایشان را از چه زمانی می‌شناختید؟

درگذشت فاضل حوزوی جناب دکتر فرج نژاد و خانواده‌شان را خدمت رهبر معظم انقلاب، بستگان و فعالان جبهه انقلاب تسلیت عرض می‌کنم. خبرگزاری رسا در دهه هشتاد مباحث تاریخ تطبیقی با تأکید بر شناخت مبانی اندیشه صهیونیسم جهانی را در قالب جلسات آموزشی و پژوهشی راه اندازی کرد. بنده در این مقطع با جناب دکتر فرج نژاد آشنا شدم. ایشان در کارگاه‌ها و دوره‌ها شرکت می‌کرد و در ادامه به‌عنوان پژوهش‌گر مقالاتی را از همین مباحث ارائه کرد. دروس این دوره توسط حجت‌الاسلام والمسلمین حاج مهدی طائب و برخی از اعلام تاریخ معاصر برگزار می‌شد که این فعالیت‌ها به صورت متمرکز در مجموعه پژوهشی مؤسسه علمی فرهنگی لوح و قلم ادامه یافت.

از آن سال‌ها دو جلد کتاب تحت عنوان تبار انحراف و مهار انحراف حاصل تاملات و تحقیقات پژوهشگران موسسه لوح و قلم به یادگار ماند. تمرکز این دو کتاب بر خوانش حوادث صدر اسلام و هدف آن بررسی حوادث تاریخ صدر اسلام تا معاصر با تأکید بر نقش آفرینی یهود بین الملل و تفکری که منجر به شکل‌گیری رژیم صهیونیسم شد، بود. این ایدۀ اصلی آن کارگاه‌ها و مباحث پژوهشی بود که جناب آقای فرج نژاد نیز در آن دوره‌ها حضور پیدا کردند و در آنجا با ایشان آشنا شدم.

رسا ـ درباره شخصیت اخلاقی مرحوم فرج نژاد در ارتباطات کاری و سبک زندگی فردی ایشان می‌فرمایید؟

در سال‌هایی که با ایشان از نزدیک در ارتباط بودم سراسر نجابت، تواضع و روحیه علمی در ایشان موج می زد. هیچ‌گاه به دنبال تحمیل نظر خود نبود. ممکن بود به یک تشخیصی می‌رسید؛ اما هیچ‌گاه تشخیص خود را به نیروهایی که در سلسله مراتب کاری با او در ارتباط بودند تحمیل نمی‌کرد، بلکه همیشه به‌دنبال اقناع افراد بود و می‌گفت باید زاویه نگاه، مبانی فکری و قوت تحلیل افراد را درست کنیم تا در کار فرهنگی موفق شویم.

مرحوم فرج نژاد بر مبانی اندیشه‌ای تأکید داشت و از کارهای سطحی و غیرعاقلانه پرهیز می‌کرد. ایشان دور اندیش بود و سعی می‌کرد کارهای هیجانی را به سوی مبانی اندیشه‌ای، جریانی و فکری هدایت کند. نجابت مرحوم فرج نژاد در رفتارشان بارز بود، اگر کسی حتی یک جلسه با ایشان نشست و برخاست می‌کرد متوجه این موضوع می‌شد. همیشه اخلاق حسنه را در ارتباطات رعایت می‌کرد. او نسبت به رهبر معظم انقلاب تعبد و تبعیت داشت و سخنرانی‌ها و پیام‌های ایشان را دنبال می کرد تا مسیر درست را در کار فرهنگی تشخیص دهد. مرحوم فرج نژاد یک منظومه فکری برای رهبر انقلاب قائل بود و اعتقاد داشت که باید مبانی اندیشه‌ای خودمان را با امامین انقلاب تطبیق دهیم.

تصویری که از مرحوم فرج نژاد در ذهن حقیر شکل گرفته یک طلبۀ فاضل، کنشگر فرهنگی، انقلابی و بسیجی که کار عاقلانه و عمیق علمی را دنبال می‌کرد و در کنار آن مخلصانه و جهادی  با کمبود امکانات در میدان ایستاده بود.

رسا ـ شخصیت علمی و همکاری‌های ایشان با خبرگزاری رسا به چه شکل بود؟

علاوه بر مباحث دهه هشتاد در صهیونیسم پژوهی، تاریخ تطبیقی و شناخت رسانه، مطالعاتی را درباره آثار شهید آوینی شروع کردند. زیرا رهبر معظم انقلاب آقا سید مرتضی را سید شهیدان اهل قلم خواندند، مرحوم فرج نژاد یک گروه مطالعاتی از طلاب جوان را تشکیل دادند و آثار شهید آوینی را مطالعه، بحث و فیش برداری می‌کردند و در ادامه وارد نقد فیلم و نقد ادبیات داستانی شدند و آرام آرام سریال‌ها و فیلم‌هایی را که در تلویزیون و سینمای ایران اکران می‌شد در حلقه نقد وارد می‌ساخت و سپس این نقد فیلم به آثار سینمای جهان تسری پیدا کرد.

دکتر فرج نژاد وقتی مباحث صهیونیسم جهانی را به یک سرانجامی رساند، از نگاه تلفیقی در دو حوزه رسانه شناخت و صهیونیسم شناخت، مقوله فرهنگ را دنبال کرد. ایشان فیلم‌های تولید هالیوود و محصولات فرهنگی پرفروش درجهان را با محوریت کنش‌گری صهیونیسم جهانی و ردپای این تفکر در این آثار مورد نقد قرار می‌داد.

این فاضل حوزوی درباره نابسامانی و وضع آشفته‌ای که در جبهه فرهنگی انقلاب وجود داشت ابراز نگرانی و از بی‌توجهی مسؤولان نسبت به رسانه‌های خودی ابراز ناراحتی می‌کرد تا اینکه فرمان آتش به اختیار از سوی مقام معظم رهبری صادر شد. در آن هنگام ابراز خوشحالی و رضایت می‌کرد و می‌گفت اگر یک نفر در میان مسؤولان فهم فرهنگی درستی داشته باشد تنها رهبر معظم انقلاب است.

ایشان مسؤول برگزاری دوره‌های زیادی در حوزه‌های علمیه بود که با شناسایی مسائل حوزه علمیه و جمع آوری اساتید و طلاب برادر و حتی خواهران طلبه و طلاب غیرایرانی دوره‌‎هایی را برگزار کرد. دکتر فرج نژاد نقش مهمی در شکل گیری فرایند سواد رسانه در حوزه علمیه داشت و از نسل اول و جزو پایه گذاران دانش سواد رسانه در حوزه علمیه بود و به‌صورت علمی، به‌دور از شتاب‌زدگی وارد این حوزه دانشی شد و سعی کرد آن را بومی سازی کند.

از کارهای مهمی که جزو سیره فرهنگی ایشان است، برگزاری دوره‌های تحلیل سیاسی برای طلاب و حتی دانشجویان در محیط‌های فرهنگی بود. مرحوم فرج نژاد معتقد بود که اگر بتوانیم تحلیل سیاسی طلاب و جوانان را درست کنیم، خیلی از مسائل و مشکلاتی که در جامعه وجود دارد، حل خواهد شد. بنابراین در جریان فتنه 88 که مباحث بصیرتی فعال شد، دوره‌هایی را پایه گذاری و به‌عنوان استاد در این دوره‌ها شرکت می‌کرد.

درباره مبانی اندیشه‌ای مرحوم فرج نژاد باید بگویم که ایشان در چند زمینه مطالعات عمیق داشت و اگر وارد یک حوزه مطالعاتی می‌شد تا قله آن را ادامه می‌داد. ایشان در چند سرفصل تبحر داشت که یکی از آن سرفصل‌ها جریان شناسی بود. ایشان از اولین کسانی بود که در بحث جریان شناسی ورود کرد و ورود ایشان در این حوزه‌ها به‌تنهایی نبود، بلکه یک جمعی را نیز با خودش می‌آورد و در این زمینه صاحب نظر می‌کرد. نسلی از جریان شناسان حوزوی محصول همین فعالیت‌های دکتر فرج نژاد است.

خبرگزاری رسا از سال 1386 پایه‌گذار مباحث درس خارج فقه رسانه و فقه خبر بود. از اوائل دهه نود یکی از افرادی که بحث فقه رسانه را با رویکرد عمیق حوزی دنبال می‌کرد، مرحوم آقای فرج نژاد بود که با گروهی که تشکیل داد، در مسأله شناسی ورود قوی و مبتکرانه داشتند. برخی از این آثار چاپ شد و برای برخی دیگر به‌دنبال پشتیبان بود تا محصول زحمات این گروه را بازخوانی و منتشر کنند. امیدوارم با حمایت متولیان امر این محصولات منتشر شود.

سرفصل دیگری که مرحوم فرج نژاد دنبال می‌کرد موضوع صهیونیسم پژوهی بود که به صورت کامل و جامع آن دنبال می‌کرد. خبرگزاری رسا در دهه نود همکاری را با دکتر فرج نژاد در تأسیس باشگاه صهیونیسم پژوهی و پایگاه صهیونیسم شناسی با عنوان تیه به‌صورت مشترک دنبال کرد. انگیزه این همکاری بدین صورت بود که دکتر فرج نژاد در اوائل دهه 1390 صد‌ها مقاله و محتوای علمی را در زمینه شناخت صهیونیسم بین الملل، توطئه های باشگاه جهانی صهیونیسم در کشورهای اسلامی، نفوذ تفکر جهانی یهودیت در مسیحیت و مباحث آخرالزمانی جمع آوری کرده بود و در برخی وبلاگ‌ها آن‌ها را منتشر می‌کرد.

وقتی خبرگزاری رسا از این موضوع مطلع شد، این فعالیت ایشان را تحت حمایت قرار داد؛ با تصویب هیئت امنای محترم، یک پایگاه اطلاع رسانی با عنوان تیه به صورت مشترک راه اندازی شد و نیز یک مجموعه علمی تحت عنوان باشگاه صهیونیسم پژوهی راه اندازی شد و تا سال‌ها این کار ادامه داشت. چشم انداز این همکاری، تاسیس یک اندیشکده مطالعات صهیونیسم پژوهی در حوزه بود؛ هم چنین این سایت‌ توانست مسیر استقلال خود را پیدا کند.

این باشگاه در ذیل صهیونیسم پژوهی به دنبال این بود که ردپای صهیونیسم را در تاریخ معاصر ایران دنبال کند که به موضوع فرقه‌های انحرافی رسید. فرضیه این بود که فرقه‌های به‌وجود آمده در دو سدۀ اخیر در تاریخ معاصر ایران، محصول دخالت‌های مستقیم یا غیر مستقیم صهیونیسم جهانی است. طبق طرح مصوب، برای اثبات این ایده یک کتاب تحت عنوان «فرقه‌ها، عرفان‌واره‌ها و مکاتب صهیونیستی» محصول تحقیقات فاضل حوزوی حاج آقای مهدی دهنوی با نظارت و ویراستاری علمی مرحوم فرج نژاد تدوین و توسط خبرگزاری رسا منتشر شد. ایده اصلی این کار توسط دکتر فرج نژاد داده شد و جناب آقای دهنوی این کار را نوشت.

رسانه شناسی آقای فرج نژاد به‌عنوان محور دیگری از بعد علمی ایشان است که از مطالعه آثار شهید آوینی آغاز شد. آقای فرج نژاد می‌گفت مجموعه‌هایی از طلاب در حوزه علمیه به مطالعه آثار شهید آوینی پرداخته‌اند؛ اما خروجی نداشته است. آقای فرج نژاد برای گرفتن خروجی و محصول از مطالعه آثار شهید آوینی، از نقد محصولات فرهنگی و رسانه‌ای از جمله محصولات ادبی و نقد فیلم و سریال شروع کرد. خروجی این تلاش‌های آقای فرج نژاد این بود که امروز شمار زیادی از طلاب وارد عرصه نقد فیلم و آثار ادبی شده اند. گفتنی است تعدادی از نویسندگان و منتقدان سینمایی که در دوره‌های آموزشی برگزار شده توسط آقای فرج نژاد تربیت شدند، در جشنواره‌های مختلف سینمایی به‌خصوص جشنوارۀ فیلم فجر حضور فعالانه‌ای پیدا می‌کردند، حتی آثار فاخر سینمایی جهان را دنبال و نقد می‌کردند.

رسا ـ به‌نظر شما فرج‌نژادهای حوزه علمیه چقدر امروز نیاز به جذب و حمایت دارند و چقدر این امر دنبال شده است؟

چند سرمایه برای حمایت از چنین استعدادهایی داریم که انسان را نسبت به آینده امیدوار می‌کند. ابتدا سرمایه وجود مبارک رهبر معظم انقلاب است که همواره نسبت به فعالان حوزوی و کنش‌گران رسانه‌ای توجه داشتند؛ از صدور فرمان آتش به اختیار تا حمایت‌‌های موردی که از افراد با یک دقت خاصی دنبال می‌شود. رئیس جمهور منتخب، آیت الله رئیسی نیز دارای یک نگاه دقیق و حامیانه نسبت به چنین استعدادهائی هستند و به ظرفیت های رسانه ای اعتقاد راسخ دارند و با استقرار دولت سیزدهم، مسئولان و متولیان رسمی فرهنگ، وضعیت بهتری را برای جبهه انقلاب رقم خواهند زد.

تربیت یافتگان جناب آقای فرج نژاد و اساتید و فعالان جبهه رسانه ای انقلاب یکی دیگر از رمایه هائی هستند است که انسان را نسبت به آینده امیدوار می‌کند. دوستان باید مقداری صبر و تحمل کنند تا مشکلات، کمبودها، بی‌توجهی‌ها و بی‌مهری‌ها کاهش یابد و از بین برود. هرجا که فعالان حزب الله جمع شد و برنامه و اقدام داشت، موانع قابل حل بود و مخصوصاً در دولت آینده مقوله فرهنگ تقویت می‌شود و ان شاءلله از فعالان خودجوش، مخلص و انقلابی مانند مرحوم آقای فرج نژاد حمایت بیشتری انجام خواهد شد.

رسا ـ ممنون از اینکه فرصتی را در اختیار ما قرار دادید.

خبرنگار: محمدحسین کتابی