اخلاق در حوزه به حاشیه رفته!

به گزارش خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، سال جدید تحصیلی حوزه آغاز شده است و کم کم طلاب با وجود وضعیت کرونایی موجود خود را برای تحصیل علوم دینی آماده می کنند.

از موضوعاتی که امروز در حوزه های علمیه با چالشی جدی روبرو می باشد بحث اخلاق است. اخلاق موضوع فراموش شده ای است که ضرورت آن بیش از پیش در دنیای امروز برای اساتید و طلاب وجود دارد. خبرنگار خبرگزاری رسا  به دنبال بررسی وضعیت اخلاق و تهذیب در حوزه های علمیه با تعدادی از اساتید و طلاب حوزه های علمیه کشور به گفت و گو پرداخته است.

در این گزارش سعی شده از طلاب مختلف با شرایط سنی و تحصیلی متفاوت در خصوص اخلاق در مدارس علمیه گفت و گو صورت بگیرد؛ از طلاب خواسته شده برداشت خود را از وضعیت اخلاقی حوزه بگویند و اگر آن را کمرنگ می بینند علت های مسأله را بیان کنند.

اخلاق در حاشیه است

در ابتدا با یکی از طلاب سطح سه حوزه علمیه قم به گفت و گو نشستیم که همزمان در دانشگاه باقرالعلوم نیز مشغول به تحصیل است؛ صحبت های این طلبه 34 ساله را در ادامه می خوانید:

اخلاق در میان طلاب و روحانیون کمرنگ شده و گاه در مراکز اداری حوزوی که کارمندان آن ها طلبه و روحانی هستند برخوردهای بدی می بینیم که گاه در ادارات دیگر دیده نمی شود؛ گاهی اوقات کار طلبه را به حدی معطل می کنند که انگار خدمت به مؤمنین اهمیتی ندارد.

در روند تحصیلی طلاب به طور سیستمی مباحث اخلاقی و مطالعات روایی در حاشیه است و دروسی مثل فقه و اصول  و ادبیات عرب برای طلاب ورودی بر اخلاق مقدم میشوند؛ وقتی در نظام آموزشی حوزه های علمیه روایات اهل بیت به خصوص روایات اخلاقی جایگاهی ندارد به مرور گرایش به اخلاق نیز کاهش پیدا می کند. 

روایات اهل بیت و قرآن در حوزه بسیار کمرنگ و درس جنبی است و همین امر توجه طلاب را به تدریج نسبت به این امر کم می کند و هر چه قدر در تریبون ها و محافل به طلاب توصیه شود که روایات اخلاقی را مطالعه کنند فایده ندارد چون سیستم طوری چیده شده که مطالعات اخلاقی در حاشیه فقه و اصول باشد.

کلام اهل بیت و تفاسیر قرآن نور هستند و می توانند تأثیر بالایی در فرد ایجاد کنند و جدای از آن طلبه با درگیر شدن در روایات اخلاقی و غور در آن ها نسبت به رعایت اخلاق حساس می شود اما بیگانگی از این روایات واعظ درونی انسان را ساکت می کند.

دروس اخلاق هم در فضای قم چهارشنبه شب ها برگزار می شود که بسیاری از طلاب در تکاپوی سفر به شهرستان و دیدن خانواده هستند و عملا درس اخلاق در حاشیه دروس قرار گرفته است؛ این بی توجهی سیستم به مرور بی توجهی طلاب را به همراه خواهد داشت.

ارتباطات طلاب سطح یک با جامعه کم است

خبرنگار رسا با یکی دیگر از طلاب قم که برای شرکت در امتحان شفاهی پایه 10 به قم آمده بود هم در دارالشفا به گفت و گو نشست؛ این طلبه پس از اتمام سطح دو و با پیشامد شرایط کرونا به شهرستان هجرت کرده و به تبلیغ در مساجد مشغول شده بود؛ وی همچنین ارتباط خود را با طلاب سطح یک قم و کرمان حفظ کرده و با آن ها جلسات مباحثه برگزار می کند و در پاسخ به سؤالات خبرنگار از مشاهدات خود می گوید:

ارتباطات طلاب نوجوان با مردم ضعیف است و همین امر آستانه تحمل طلاب را که یکی از مهم ترین ویژگی های اخلاقی است کم کرده است؛ طلاب سطح یک همیشه از کار فرهنگی در مساجد منع شده اند در حالی فرصت کار تشکیلاتی و گروهی در مساجد و مراکز فرهنگی می تواند طلبه را عملیاتی تربیت کند و عیوب اخلاقی را به او نشان دهد؛ بیماری کرونا هم ارتباطات را کم کرده که خود معضل است.

در نگاه اساتید سطح یک درس بر همه چیز مقدم است و همین امر طلاب نوجوان را از تجربه کردن در اجتماع منع می کند و این روند اخلاق را در فردگرایی خلاصه می کند در حالی که عیار اخلاقی یک طلبه در اجتماع به محک گذاشته می شود؛ رفاقتی که قبلا در میان طلاب بود نیست و علت این امر فضای مجازی و شرایط تدریس غیر حضوری است.

رفتار و کردار اساتید بسیار مؤثر است و بداخلاقی اساتید و مدیران هم می تواند تأثیر فراوان بگذارد؛ گاهی پای درد و دل طلاب می نشینم یکی از اصلی ترین شکایت هایشان از بی اخلاقی اساتید است.

طلاب در اخلاق اجتماعی پیشرفت داشتند

خبرنگار رسا در گفتگوی تلفنی با یکی از طلاب سطح سه قم وضعیت اخلاقی در حوزه را از نگاه وی جویا شد؛ این طلبه 27 ساله که در ایام تبلیغی به امر تبلیغ مشغول بود در این خصوص گفت:

اگر اخلاق را به عنوان آداب سیر و سلوک بدانیم و زهد و دیگر صفات حسنه را در نظر بگیریم نه تنها در حوزه علمیه بلکه در تمام دنیا کمرنگ شده است؛ طلاب هم در همین دنیا زندگی می کنند و از دل همین جامعه به حوزه علمیه وارد می شوند متأسفانه گرایش به اخلاق در جامعه رو به افول است.

اگر اخلاق را به معنای دغدغه های اجتماعی و دلسوزی برای جامعه مؤمنین در نظر بگیریم پیشرفت هایی را می بینیم چرا که در حوادث چند سال اخیر مثل سیل و کرونا طلاب زیادی بدون چشمداشت کار کردند که همین امر یک صفت اخلاقی بسیار پسندیده است و نمی توان گفت این مسأله در حوزه افول داشته است.