تأثیر فرهنگ بسیجی در منطقه و جهان اسلام

بسیج، زاییده گفتمان و تفکر چند ساله یک طلبه در بدنه حوزه علمیه بود. طلبه‌‌ای که امام لقب داشت و انقلاب اسلامی را رهبری می‌کرد. بنابراین اولین جهت گیری بسیج، نسبت به طلاب شکل می‌گیرد و حوزه علمیه باید نقش پدری دلسوز و مهربان را برای بسیج ایفا کند. پدری دلسوز و مهربان که خود متخلق به اخلاق بسیج است و بسیج را به سمت سعادت، هدایت می‌کند. 

 

از این رو خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام والمسلمین حسن غفاری فر، عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به مناسب هفته بسیج، به تحلیل و بررسی ویژگی‌های شاخص تفکر و فرهنگ بسیجی در میان بدنه طلاب حوزه علمیه پرداخت.

 

 

یکی از جمله‌های کلیدی رهبر انقلاب در تعریف بسیجی این بود که فرمودند: «علی‌بن‌ابیطالب مصداق کامل یک بسیجیِ فداکار انقلاب است.» امیر المومنین علیه السلام، بسیجی حقیقی بود؛ چرا که همیشه در وسط میدان جهاد و مبارزه قرار داشت. من نمی‌خواهم بسیجیان عصر حاضر را در طراز عصمت قرار دهم. همان‌طور که خود ائمه علیهم السلام فرموده‌اند هیچ‌کس با ما (ائمه) قابل مقایسه نیست.

اما همان‌طور که ما نور را از یک شمع تا خورشید می‌بینیم؛ یک شمع را نور می‌دانیم و خورشید را هم نور می‌دانیم. مردم نیز فرق میان نور یک شمع و نور یک لامپ تا نور خورشید را متوجه می‌شوند. یکی از ویژگی‌های امیرالمؤمنین جامعیت بود؛ یعنی در تربیت خود، فقط سیاسی نبود، بلکه اهل تلاش اقتصادی، اهل تلاش رزمی، اهل معرفت و اهل عبادت نیز بود.

 

یکی از چیز‌هایی که ما باید رعایت کنیم این است که باید بتوانیم در این طراز قرار بگیریم، البته در حد خودمان، بعد از حضرت آقا و حضرت امام ره؛ یادی هم از یک نمونه بسیجی ارشد انقلاب داشته باشیم مانند شهید سلیمانی، شهید سلیمانی نظامی بود، اما در کنارنظامی گری، یک نظامی دانشمند بود. سردار سلیمانی یک نظامی بی‌سواد یا کم دانش و بی‌منطق نبود. به‌سخنرانی‌های ایشان دقت کنید، این موضوع را متوجه می‌شوید. او یک عارف بود و تنها یک نظامی که تنها قدرت بدنی داشته باشد، نبود. فردی که اهل رخوت باشد نبود. شما صحنه‌هایی از تصویر حضور شهید سلیمانی که با شجاعت وسط تیر و ترکش‌ها در معرکه‌های نظامی می‌ایستاد و یا راه می‌رفت، آن را نگاه کنید، متوجه این مسأله می‌شوید.

حال تأثیر این فرهنگ بسیجی، را شما در منطقه و جهان اسلام شاهد هستنید که حداقل دو اتفاق مبارک را ایجاد کرد. اول این است که به خودی‌ها تحرک و امید نسبت به آینده داد و دومین اتفاق اینکه پشت دشمن را لرزاند. دشمن می‌بیند در مقابل خود یک موجود زنده تمام عیار است. وقتی به سال ۱۳۵۰ برگردید منطقه و جهانی می‌بنید که در آن آمریکا، شوروی سابق و اسرائیل یکه تاز جهان بودند. اسرائیل تا کجا را اشغال کرده بود؟ امروز نخست وزیر اسرائیل برای مظلوم نمایی اعلام می‌کند که ما در خانه‌مان، در حال زندگی آرام مان هستیم؛ اما این ایران است ما را اذیت می‌کند.

همان اسرائیلی که به تعبیر شهید مطهری یک روزی قرار بود به بهانه قالیچه سلیمان در شیراز، هوس اشغال شیراز را کند؛ اما امروز همین اسرائیل می‌گوید من در گوشه حیفا و تل آویوب آرامیده‌ام، ولی ایران ما را اذیت می‌کند. این قضیه به دلیل همان روحیه بسیجی امامین انقلاب و سپس افسران ارشد دانشگاه، حوزه، سپاه، ارتش، همه کشاورزان، کارگران، معلمان و در یک کلمه تمام اقشار جامعه است، که ایران را مقتدر و سپس موفق ساخته‌اند. این حرکت نیز به سوی نور است.

 

ما نمی‌گوییم دشمنان در کل جهان از ایران می‌ترسند؛ اما اینکه دشمن از این تفکر و فرهنگ ترسیده است. این ترس را در کل منطقه می‌بینیم؛ چرا که دشمنان گام به گام در حال عقب نشینی هستند. روزی شوروی برای ما تهدید بود؛ اما امروز روسیه در کنار ما در حال مبارزه با اصحاب اسرائیل است.


رسا ـ ویژگی‌های تفکر و فرهنگ بسیجی چگونه در طلاب تبلور می‌یابد؟

 

بیشتر اساتید شایسته امروز در حوزه علمیه از رزمندگان دوران دفاع مقدس هستند. یک طلبه باهوش در آن روز دل خوش نمی‌کرد که برود در سنگر بنشیند و با بقیه سرگرم آنچه که در جبهه جنگ رقم می‌خورد باشد یا فقط به وظیفه نظامی خود یا تنها امام جماعت باشد. آن طلبه در همان جا هم به محیط و منطقه از نظر سیاسی، امنیتی و فرهنگی حساس بود و هم به خودسازی معنوی مشغول بود و هم خودسازی بدنی داشت و هم درس می‌خواند.

شما برادر بسیجی جناب استاد رحیم پور ازغدی را ببینید. ایشان در زمان جنگ رزمنده بود. بپرسید آن‌ها در کنار جنگ، چطور درس می‌خواندند؟ الآن در دوره کرونا، همه دانش آموزان، دانشجویان و طلاب متوجه می‌شوند آموزش مجازی یعنی چه، در ایام جنگ شبه مجازی بود که همان استماع درس ضبط شده در نوارضبط صوت بود. آن‌ها نوار درسی را می‌گرفتند و با شنیدن صوت استاد، درس می‌خواندند.

 

حال طلبه بسیجی، طلبه‌ای است که هم پیگیر تهذیب، هم سلامتی جسمی، هم بصیرت سیاسی و هم تلاش دارد در راه علم کوشش کند. یکی از بزرگان عرفان، فلسفه و تفسیر معاصر می‌فرمود: «یا تولید کننده دانش بالبداهه باشید، یا پاسخ دهنده به شبهه و یا شبهه را بفهمید و آن را نزد اهل آن ببرید و پاسخ را در جامعه منتشر کنید». درآن زمان می‌توانیم ادعای بسیجی‌گری و طلبه بسیجی بودن داشته باشیم پس قطعاً یک طلبه بسیجی زمانی می‌تواند موفق باشد که درس خود را جدی بگیرد. طلبه‌ای بسیجی هنگامی موفق است که در یکی از گرایش‌ها، تخصصی، دانش داشته باشد. بازبان مردم آشنا باشد؛ بنابراین باید همچون رزمندگان زمان دفاع مقدس چند وجهی کار کنیم تا بتوانیم به عنوان یک بسیجی در عرصه جهاد فرهنگی، سیاسی، خودکفایی و تعلیم و تربیت موفق باشیم.

رسا ـ به‌نظر شما بارزترین ویژگی‌های امامین انقلاب به‌عنوان الگوی بسیجی برای طلاب و سپس سایر اقشار چیست؟

از بارزترین ویژگی‌های آن‌ها به‌عنوان الگو می‌توانیم به ساده زیستی، صداقت، صراحت، اولویت بندی و دشمن شناسی اشاره کنیم. می‌خواهم اولویت بندی و دشمن شناسی را توضیح بدهم. وقتی مرض قند بگیریم و جان ما در خطر باشد، اگر از کف پا در حال رشد باشد، آن را قطع می‌کنند. تا بقیه بدن زنده بماند و این قطع بخشی از پای انسان مبتلابه مرض قند، تا آنجائی که بدن بتواند زنده بماند پیشروی می‌کند و بقیه پا را قطع می‌کنیم تا دستگاه رئیسه بدن باقی بماند.

زمانه شناسی و اولویت بندی، یکی از شاخصه‌های امامین انقلاب است. من نمی‌خواهم وارد بحث کرونا بشوم؛ اما یک مثال می‌زنم که خواننده و شنونده این بحث را متوجه کند، در بحث مک فارلین، یکی از شفاف‌ترین سخن امام این بود که مک فارلین حق ندارد از هواپیما پیاده شود. امام با این کار توپ را به زمین آمریکا انداخت به رسوایی آمریکا در این ماجرا ختم شد.

بعضی از دوستان آن روز می‌گفتند انقلابی‌گری این است که برای تنبیه مسؤولین وقت، آن‌ها را استیضاح کنند که چرا مک فارلین را دعوت کردید؟ دشمن داشت همین مسأله را به نفع خود تبدیل می‌کرد و زمین باخته را به دست می‌آورد. امام در این باره موضع گیری شدیدی انجام دادند.

امام به آن‌هایی که می‌خواستند مسؤولین خطاکار-بر روی خطاکار بودن آن‌ها تأکید می‌کنم- را استیضاح کنند، با جدیت برخورد کرد. در آن زمان نمی‌توانستیم اشتباه یک بازیکن خودی در داستان مک فارلین را نگه داریم و در زمین خودی سرگرم شویم، در آن زمان مهم این بود که توپ در زمین دشمن بماند.

 

یکی از خصلت‌های ویژه امام و آقا در اولویت بندی‌ها، باید بررسی شود. ما ده‌ها مشکل، دشمن و نفوذ داریم، بایستی ببینیم که باید بر روی کدام مسأله تمرکز کنیم؟ اگر ما سرگرم خودمان شویم، ولو اینکه کار ما در جای خودش فی نفسه کاری درست است، ولی اولویت ندارد و وقتی اولویت ندارد، همه را سرگرم خود می‌کند و نیرو هدر می‌رود. به همین دلیل امام چنین موضعی را گرفتند.

وقتی امام(ره) قطعنامه را پذیرفت، بعد از مدتی بخاطر حضور پر رنگ آمریکا در منطقه؛ ارشد میدان نظامی که مورد احترام امام و آقا بود، یک مصاحبه کرد و گفت آمریکا تهدید کرده است که می‌خواهد از تنگه هرمز عبور کند، اگر آمریکا از این تنگه عبور کند، آن را مورد حمله قرار می‌دهیم؛ و این زمینه سوءاستفاده دشمنان قرار گرفت. امام در اولین موضع گیری فرمودند که مسائل نظامی مربوط به فرماندهی و مسائل سیاسی نیز مربوط به وزارت خارجه است. یعنی این جا همان وزیر خارجه شد مسئول پیگیری قطعنامه.

چند صدایی در مسائل کلان، جواب نمی‌دهد. امام امروز ما، علناً واکسن زد، علناً دولت را تشویق کرد. اگر قرار است روشنگری اتفاق بیافتد، بایستی با هوشمندی رقم بخورد؛ نباید نارنجکی را که دشمن به نام کرونا و بعد ندادن واکسن در زمین ایران انداخت و امام جامعه هر دو نارنجک را به سمت دشمن برگرداندند، کاری کنیم که دشمن دوباره همان نارنجک را به زمین ما برگرداند.

کار‌های عمیق بصیرت افزایی را باید با کار‌های هوشمندانه انجام داد؛ بنابراین در میان ویژگی‌های اخلاقی، عبادی، سیاسی، علمی، ساده زیستی، کم مؤونه بودن را مهمترین ویژگی مورد نیاز از امامین انقلاب را اولویت بندی کرد. همان جمله‌ای که رهبر انقلاب در فتنه ۸۸ فرمودند انحراف و فتنه را درجه ۱ و ۲ کنید.

رهبر انقلاب در آن زمان فرمودند انحراف درجه ۱ فتنه است. وقتی دوستان ساده لوح درگیر آن فرد برنده‌ی در انتخابات ۸۸ شدند، رهبر انقلاب اشاره فرمودند که انحراف را درجه ۱ و ۲ کنید. امروز باید ببینیم امام ما اولویت اول را چه می‌داند، ایشان فرمودند که کرونا باید جمع شود؛ چه با اقناع، چه با فرهنگ سازی هر طور که هست باید کرونا جمع شود.

رهبر انقلاب چهار دستور دادند، رعایت بهداشت، زدن واکسن، زدن ماسک و شستشوی دست. سپس، چون واکسن کار دولت بود، به دولت امر فرمودند واکسیناسیون عمومی را جدی بگیرید. امروز اولویت نظام برای برون رفت از خِرفتی، تنبلی و خانه نشینی بیش از ۸۰ میلیون جمعیت این است که بایستی برگردند و همه نیروی موفق در کف جامعه شوند که اولویت امروز ماست و امام بصیر این اولویت را علنی به ما یاد داده است.