یادداشت؛
آیت الله درچه ای؛ فقیه جریان ساز و زمان شناس
اصفهان ـ آیت الله سید محمدباقر درچه‌ای از جمله علمای صاحب نظر و جریان ساز حوزه علمیه اصفهان است که سرآمد دوران خود در عرصه فقاهت به ویژه فقه سیاسی محسوب می شود.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، آیت الله سید محمدباقر درچه‌ای را باید از چهره‌های اثرگذار و ماندگار حوزه علمیه اصفهان و مکتب فقهی اصفهان دانست که در شرایط گوناگون و حوادث مختلف زمانه با آگاهی از شرایط جامعه و دشمن شناسی دقیق و مبنایی توانسته است نقشی محوری و جریان‌ساز در خنثی سازی توطئه‌های دشمنان ایفا کند و اگرچه گاهی مجبور شده است برخلاف جریان‌ها مرسوم حوزه علمیه و جامعه پیرامونی خود حرکت کند اما دیری نپاییده است که حقانیت رویکرد و راهبردهای این فقیه بزرگ به خوبی مشخص و مبین شده است.
آیت الله درچه‌ای مشروعه خواه بوده است
در زمانی که جریان مشروطه‌خواهی در کشور شکل گرفته و به نوعی اندیشه غالب در میان قاطبه عوام و شخصیت‌های سیاسی اجتماعی و حتی علما تفکر مشروطه خواهی بوده است آیت الله درچه‌ای با آگاهی از مبانی شکل گیری اندیشه مشروطه خواهی که برخاسته از نفوذ برخی افراد نزدیک به جریانات نواندیش غربی با رویکردهایی نظیر حقوق بشر و مساوات بوده است، با مشروطه خواهان همراه نمی‌شود و در بهترین حالت تنها طرفدار مشروطه مشروعه بوده است و هرگز علیرغم تخریب‌ها و تهدیدها با مشروطه‌خواهان همراهی نمی‌کند و ترجیح می‌دهد مشروعه خواه باشد.
اگرچه مشروطه خواهی را باید از سرمایه های فکری و اجتماعی نهضت انقلاب اسلامی دانست اما خروجی و برون‌داد اولیه نهضت مشروطه و عواقبی که به دنبال داشت خیلی زود افق دید بلند و عمیق آیت الله درچه‌ای و شناخت دقیق این فقیه وارسته و آگاه به امور را مشخص کرد و البته عدم سازش و مبارزه توأمان ایشان با ظلم و استبداد و استکبار و رویکرد جامعه ساز و عالم پرور آیت الله درچه‌ای موجب دشمنی‌های بیشتر عوامل و مزدوران استکبار به ویژه حامیان رضاخان پهلوی با آیت الله درچه‌ای شد تا جایی که نشانه‌هایی از شهادت ایشان به دست عوامل رضاخانی وجود دارد.
مرحوم آیت الله درچه ای از شاگردان برجسته بزرگانی نظیر سید محمدباقر خوانساری صاحب روضات الجنات، میرزای شیرازی و میرزا حبیب الله رشتی بوده است و تلمذ مجدانه نزد اساتید و بزرگ موجب شده تا ایشان 40 سال استاد بلامنازع حوزه علمیه اصفهان باشد؛ حوزه علمیه اصفهان که از عهد صفویه تأسیس شده بوده تا پیش از تأسیس حوزه علمیه قم محور حوزه‌های علمیه بوده است.
سرآمد دوران در عرصه فقه سیاسی
در آن دوران حوزه اصفهان محل رشد و پرورش و شکوفایی علمای بزرگی بوده است و هرکدام از این بزرگان ویژگی‌هایی داشته‌اند که به جای خود قابل بررسی و تقدیر است اما در حوزه فقه سیاسی و مکتب سیاسی حوزه علمیه اصفهان باید آیت الله درچه‌ای را سرآمد دوران دانست و اقبال ویژه جامعه، علما و نخبگان زمان از ایشان و جریان سازی که آیت الله درچه‌ای به همراه تربیت شاگردان برجسته نظیر آیت الله ابوالحسن اصفهانی، آیت الله بروجردی، آیت الله مدرس، آیت الله سید جمال الدین گلپایگانی، آیت الله رحیم ارباب و جلال الدین همایی که همگی از سرآمدان دوران و عرصه خود بودند نشان دهنده نقش محوری و اثرگذار ایشان در حوزه علمیه مولد و مؤلف اصفهان آن دوران است.
آینده نگری و افق دید بلند را باید از ویژگی‌های آیت الله درچه‌ای دانست، مصداق آن پرداختن به مسأله ولایت فقیه در موسوعه فقه سیاسی در قالب بیش از 200 صفحه است، به عقیده بسیاری از صاحب نظران آنچه آیت الله درچه‌ای در فقه سیاسی خود پیرامون ولایت فقیه مطرح کرده است در عین تفصیل از عمق و مبنای مستحکم و سازنده‌ای نیز برخوردار است و باید از متون فقه سیاسی کشور در تبار فقه سیاسی امام خمینی محسوب بشود.
فقه سیاسی مبتنی بر ولایت فقیه، میراث ماندگار آیت الله درچه‌ای
در حقیقت آیت الله درچه‌ای نه تنها مکتبی عالم پرور داشته که چندین مجتهد مسلم در پای درس ایشان تلمذ و تربیت شده‌اند، در سده پیشین شاخص مکتب فقه سیاسی دوران بوده است و تراث ایشان تا به امروز برای ما جاری و قابل استفاده است و حتی بدون اغراق می‌توان گفت بسیاری از بسترهای اندیشه فقه سیاسی عصر ما مرتبط و یا برخاسته از اندیشه و فقه سیاسی آیت الله درچه‌ای است.
آیت الله سید محمد باقر درچه‌ای در سال 1264 هجری قمری در خانواده‌ای عالم و روحانی و از تبار مجتهد بزرگی به نام سید محمد موسوی حسینی اصفهانی مشهور به میرلوحی که از علمای معاصر با علامه مجلسی بوده است، در روستای درچه اصفهان چشم به جهان گشوده و 28 ربیع الثانی سال 1342 هجری قمری در اصفهان در حادثه‌ای مشکوک و مظنون به توطئه برای شهادت این عالم بزرگ از سوی مزدوران رضاخان پهلوی دارفانی را وداع گفته و در تخت فولاد اصفهان مدفون می‌شود.
حجت الاسلام سید محمدعلی موسوی امام جمعه شهر درچه که شهر شاهد نمونه کشور است مدرسه‌ای به نام جد خود آیت الله سید محمدباقر درچه‌ای در شهر درچه تأسیس کرده که محل و محفلی برای تربیت و پرورش طلاب علوم دینی در حوزه علمیه اصفهان است و امروزه هنوز در میان طلاب و فضلا و اساتید حوزه علمیه اصفهان یاد و خاطره و البته دیدگاه‌ها و نظریات علمی آیت الله درچه‌ای زنده و درحال نقد و بررسی و استفاده در محافل علمی و فکری است./1304/ی703/
ارسال نظرات