عدالت انتخاباتی در ایران یا آمریکا؟

اشاره: انتخابات در کشور ما، از همان آغاز شکل گیری نهضت انقلاب اسلامی، جزو یکی از مهم‌ترین و حساس‌ترین ارکان نظام تلقی شد. سیزده دوره انتخابات ریاست جمهوری که دوره اول آن در تاریخ پنجم بهمن‌ماه سال ۱۳۵۸ شکل گرفت، تا دوره سیزدهم آن موجب انتخاب چهره‌های مختلفی برای عرصه سیاست و مدیریت کشور شد. انتخاباتی که گاهی با انتخاب‌هایی درست و غلط همراه بوده است.

از این رو خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا به سراغ دکتر کامران غضنفری نویسنده و پژوهشگر تاریخ معاصر رفت و درباره ویژگی‌های انتخابات ریاست جمهوری ایران و تفاوت آن با انتخابات ریاست جمهوری در آمریکا پرداخت.

رسا ـ سیزده دوره انتخابات ریاست جمهوری در جمهوری اسلامی ایران را چگونه ارزیابی می‌کنید؟

انتخابات ریاست جمهوری ایران از زمان بنی‌صدر در دوره اول که بعد از آن شهید رجایی و سپس رهبر معظم انقلاب انتخاب شدند تا بعد از ایشان، هاشمی رفسنجانی، سیدمحمد خاتمی، محمود احمدی نژاد، حسن روحانی و در حال حاضر آیت الله رئیسی، ریاست جمهوری را برعهده دارند. در ۱۳ دوره انتخابات ریاست جمهوری ایران افرادی با گرایشات و سلیقه‌های مختلف بر سر کار آمدند، همین گرایش‌ها و سلیقه‌های مختلف در ریاست جمهوری بیان‌گر این است که مردم خودشان رأی می‌دهند.

انتخابات ایران؛ مهندسی شده یا مردمی؟

با این وجود که دشمن بسیار تلاش می‌کند انتخابات جمهوری اسلامی را مهندسی شده نشان بدهد و برای همین مسأله علیه انتخابات‌های مختلف در کشور ما، به هجمه‌های مختلفی دست می‌زنند؛ اما همین مسأله روی کار آمدن افراد با گرایش‌ها و سلیقه‌های مختلف، نشان دهنده تصمیم گیرنده بودن مردم در انتخابات‌ها است.

مردم در کشور ما در هر دوره به یک گرایشی که آن را واجد شرایط بیشتری می‌دانستند، تمایل نشان می‌دهند؛ ولو اینکه امکان دارد در برخی از موارد اکثریت مردم اشتباه کرده باشند. برای مثال در دوره اول بنی صدر، او به همراه دستگاه تبلیغاتی‌اش موفق شد با تبلیغ فریبنده، اکثریت مردم را فریب بدهد و خود را به‌عنوان یک فرد ظاهرالصلاح نمود بدهد تا اکثریت قاطع آرای مردم را جلب کند.

مردم با تبلیغات دروغین بنی صدر فریب خوردند و به او رأی دادند. در همان زمان نیز فریب او برای مردم مشخص شد. در مورد دوران آقای روحانی نیز این اتفاق دوباره تکرار شد. متأسفانه مردم فریب شعار‌های او و سیستم تبلیغاتی که از آقای روحانی حمایت می‌کرد را خوردند. مردم کسی را انتخاب کردند که بر خلاف شعار‌هایی که می‌داد عمل کرد. آقای روحانی به جای پیشرفت دادن کشور، کشور را از لحاظ اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، امنیتی و اجتماعی ده‌ها گام به عقب برگرداند و خسارت سختی را به کشور و مردم وارد کرد.

آقای روحانی نیز توسط رأی مردم انتخاب شد. انتخاب آقای روحانی برای مردم تجربه‌ای شد که پس از پایان دوران ایشان، مردم به جناب آقای رئیسی رأی دادند؛ زیرا عملکرد او را پیش‌تر دیده بودند. دلسوز بودن آقای رئیسی در کنار ساده زیست بودن ایشان برخلاف آقای روحانی برای مردم اثبات شده بود.


رسا ـ دوران‌های قبل از آقای روحانی مانند دوران سازندگی چگونه بود؟

مردم در سال ۱۳۸۴ که تجربه هشت سال دوران آقای هاشمی رفسنجانی را موسوم به دوران سازندگی دیده بودند و تجربه حضور دولت آقای خاتمی را دیده بودند. دوران سازندگی آقای هاشمی بر مبنای بی عدالتی و تبعیض دنبال شده بود. درست است که آن‌ها کار‌های اقتصادی فراوانی را برای کشور انجام دادند، اما کار‌ها و فعالیت‌های آن‌ها بیشتر موجب تشدید فاصله طبقاتی و تبعیض میان اقشار ضعیف و مرفه جامعه شده بود.

فرار مردم از نابرابری به رفع تبعیض

نا برابری در آن زمان به دلیل توسعه اقتصادی غلط آقای هاشمی شکل گرفت. در نتیجه مردم نیز در انتخابات آن سال به کسی که شعار‌های رفع تبعیض، مبارزه با فساد، مبارزه با رانت خواری، بازگشت به آرمان‌های انقلاب و ... را مطرح کرد، رأی دادند.

رسا ـ چه تفاوت اساسی و عمده میان انتخابات کشور ما با انتخابات در کشور آمریکا که ادعای دموکراسی و آزادی بیان دارد، وجود دارد؟

فرق اساسی انتخابات‌های ریاست جمهوری در کشور ما و با انتخابات کشور‌هایی مانند آمریکا در این است که رؤسای جمهور در کشور ما با رأی مستقیم مردم انتخاب می‌شوند. کاندیدا‌های انتخابات در هر دوره انتخاباتی بعد از ثبت نام و تأیید صلاحیت به واسطه رأی مستقیم مردم انتخاب می‌گردند. کسی هم که رأی بیشتر و اکثریت را به نسبت دیگران بیاورد، به‌عنوان رئیس جمهور انتخاب می‌شود.

اما در ایالات متحده آمریکا این‌گونه نیست. به واقع رئیس جمهور در آمریکا با رأی غیر مستقیم مردم انتخاب می‌شود. مردم آمریکا به کاندیدای یک حزب رأی می‌دهند و هر حزبی که در یک ایالتی رأی بیشتر را جلب کند، کلیه آرای الکترال آن ایالت، به آن حزب تعلق می‌گیرد. فرض کنیم در ایالت کالیفرنیا، اگر چهل رأی الکترال مختص آن ایالت باشد، رقابت نیز به‌صورت عمده میان دموکرات‌ها و جمهوری خواه است. در آن کشور مردم تنها می‌توانند از میان کاندیدا‌های دو حزب رئیس جمهورشان را انتخاب کنند. هر حزبی که در هر ایالت رأی بیاورد، مثلا در کالیفرنیا تمام چهل رأی الکترال مختص به آن ایالت را می‌گیرد.

نکته جالب‌تر درباره این آرای الکترال این است که اگر هواداران حزب جمهوری خواه ۵ میلیون رأی داشته باشند و هواداران حزب دموکرات ۴ میلیون و ۹۰۰ هزار رأی داشته باشند، تمام آن ۴۰ رأی به حزب جمهوری خواه داده می‌شود و دموکرات‌ها هیچ رأیی به دست نمی‌آورند. در تمام ایالت‌های آمریکا به همین شیوه عمل می‌شود و آن حزبی که بتواند کارت الکترال بیشتری کسب کند، نماینده آن حزب، رئیس جمهور آمریکا می‌شود؛ بنابراین هم آرا غیر مستقیم و هم ناعادلانه است.

گاهی حزب دموکرات در مجموع، ۶۰ میلیون رأی در کل آمریکا به دست آورده است و حزب جمهوری خواه ۵۸ میلیون رأی دارد؛ اما با وجود اینکه ۲ میلیون کمتر رأی کسب کرده است، رئیس جمهور از حزب جمهوری خواه به دلیل داشتن کارت الکترال بیشتری انتخاب می‌شود.

انتخابات در آمریکا ناعادلانه است

این مسأله از نقاط ضعف بزرگ سیستم انتخاباتی آمریکا است که هم غیر مستقیم و هم غیرعادلانه است. مزیت عمده در جمهوری اسلامی این است که مردم به‌صورت مستقیم فرد و شخص را انتخاب می‌کنند. هر کسی هم که آرای اکثریت نسبی را کسب کند، انتخاب می‌شود.

رسا ـ چه افرادی در آمریکا حق دارند که در انتخابات ریاست جمهوری شرکت کنند؟

کلیه کارتل‌ها و تراست‌های آمریکایی تنها از این دو حزب حمایت می‌کنند. این دو حزب آمریکایی نیز کاندیدای خودشان را به مردم تحمیل می‌کنند؛ بنابراین مردم آمریکا نمی‌توانند گزینه‌ای مستقل را انتخاب کنند و باید به یکی از دو حزب موجود رأی بدهند، در حالی که در کشور ما احزاب مختلف حضور دارند و مردم می‌توانند به هر چهره و هر فرد به‌صورت مستقل از احزاب رأی بدهند.

رسا ـ ممنون از اینکه فرصتتان را در اختیار خبرگزاری رسا قرار دادید.