نقدی بر یک مدعا در اسلامی سازی علوم انسانی

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، دکتر رضا منصوری -فیزیکدان و کیهان شناس در گفتگو با سایت انصاف نیوز، پیرامون اسلامی شدن علوم انسانی مطالبی را ایراد کرده که خالی از اشکال و مناقشه نیست. وی در این گفتگو درمورد دانشگاه امام صادق می‌گوید «فکر می‌کنم الگویی که در ذهنشان بود دانشگاه «پاتریس لومومبا» در مسکو بوده است، که از کشورهای مختلف در آنجا آموزش ایدئولوژیک می‌دیدند و بعد می‌رفتند تا در کشورشان کاری کنند.

وی در ادامه این گفتگو "علم اسلامی" را فاقد هرگونه مبنای علمی عنوان می کند و آن را شوخی می داند و می گوید: مثل این است که بگویند «مثلث مربع!» می‌خواهیم یا نجاری اسلامی! نمی‌شود که!

خبرگزاری رسا با توجه به اینکه روشنگری در حوزه علم و فرهنگ دینی را وظیفه خود می داند و از سوی دیگر استدلالات ایشان را ناشی از مغالطه یا عدم فهم کافی مبانی اسلامی سازی علوم انسانی می داند، به گفت و گوی جداگانه با دو عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) پرداخته است که تقدیم خوانندگان خبرگزاری رسا و مشتاقان علوم انسانی می کند.

کسی که علم را حرفه می داند، درک صحیحی از  اسلامی کردن علوم ندارد

حجت الاسلام سید علی حسینی استاد دانشگاه امام صادق (ع) در این باره می گوید: در روایتی از امیرالمومنین علیه السلام نقل شده است که جهل منشاء همۀ مشکلات و بدبختی ها است، اگر نکاتی که ایشان نقل کرده و با عینک خوشبینی به آن نگاه بیندازیم و حمل بر صحت کنیم باید بگوییم منشأ این سخنان جهل است.

وی افزود: این اشکال بزرگی است که الگوی هر کاری را در مغرب زمین به دنبالش باشیم، مثلاً همین که گفته اند دانشگاه امام صادق از پاتریس لومومبای مسکو الگو گرفته، مگر قرار است هر جا دانشگاهی ساخته می شود از جای دیگری الگو بگیرد، چرا هوش و استعداد بچه های خودی را نادیده می گیرید.

استاد دانشگاه امام صادق (ع) عنوان کرد: آیت الله مهدوی کنی که این دانشگاه را ساخته از هیچ دانشگاهی در دنیا الگو نگرفته است چرا که او به دنبال دانشگاهی بر مبنای اسلامی بود و چنین چیزی وجود نداشت که بخواهد الگو بگیرد، حتی دانشگاه الازهر نیز شباهتی به دانشگاه امام صادق ندارد، دانشگاه روسیه ای که ایشان نام برده هم براساس مبانی مارکسیستی و کمونیستی انسان می سازد و ربطی به دانشگاهی که می خواهد براساس مبانی انسان ساز و حیات بخش بشریت را به رشد برساند، ندارد.

وی در ادامه با اشاره به اینکه منصوری متولیان دانشگاه امام صادق را فاقد درک درست از مدرن دانسته، ابراز کرد: مدرن یعنی تربیت انسان هایی که بتوانند حقیقت و فضلیت و عدالت را بگسترانند، یعنی تولید دانش هایی که به معنای واقعی به درد انسان، طبیعت و کره زمین بخورد، مدرن اگر به معنای ذلت پذیری و ماندن در علوم ساخته ذهن لیبرال و کمونیستی و امیال غربی است بله، در اینصورت هیچگاه دانشگاه امام صادق نمی خواهد مدرن باشد اما اگر مدرن را به معنای فضیلت ها و مبانی تعالیم اسلامی که در زندگی انسان تاثیرگذار است بدانیم، دانشگاه امام صادق دانشگاه بسیار مدرنی است.

حجت الاسلام حسینی با اشاره به مهاجرت نخبگان تصریح کرد: اینکه حاکمیت تمایلی به نگهداری نخبگان ندارد، سخن گزاف و غلطی است اما اینکه تدبیرها منجربه این شده است که نخبگان نمانند، این جای تأمل دارد، به نظر تدبیرهایی که باید اندیشیده شود تا نخبگان از کشور مهاجرت نکنند، عملی نمی شود یا وجود ندارد.

وی با اشاره به علوم اسلامی خاطرنشان کرد: کسی که می گوید علم حرفه است و علم اسلامی مبنایی ندارد، یقیناً درک صحیحی از معنای اسلامی کردن علوم ندارد، چه کسی چنین تعریفی از علم کرده است که علم حرفه است، در این بین مغالطاتی شده است، قرار نیست هر علمی که از غرب می آید مفید باشد و بدون چون و چرا پذیرای آن باشیم.

حتی علوم انسانی آلمان و انگلستان هم متفاوت است

دکتر امامی از دیگر اساتید دانشگاه امام صادق(ع) نیز در این باره به خبرنگار خبرگزاری رسا می گوید: تا آنجایی که به یاد دارم آقای منصوری استاد فیزیک بودند و صلاحیت در اظهار نظر در موضوع علوم انسانی را ندارند، آقای دکتر اگر می خواهند در رابطه با علوم انسانی و اسلامی صحبت بفرمایند، خوب است که در رابطه با حوزه تجربی علوم اسلامی صحبت کنند، ایشان فیزیک دان هستند و لزومی ندارد در رابطه با علوم اسلامی سخن بگویند، علوم اسلامی و انسانی مبنا و ساختاری دارد، حتی علوم انسانی آلمان و انگلستان متفاوت است، آیا ایشان این موارد را می دانند؟

وی ادامه داد: دانشگاه پاتریس لومومبای دانشگاه معروف و مطرحی نیست که مثلا دانشگاه امام صادق را براساس آن الگو ساخته باشند، نگاه و دغدغه آیت الله مهدوی کنی پرداختن به مسائل اجتماعی و حل مشکلات جامعه بود و علم برای حل مسائل کشور و بهبود وضعیت آمده است، کار علمی و فکری با اتهام از بین رفتنی نیست، به جای اتهام زنی کوچه و بازاری باید حرف علمی بزنیم.

استاد دانشگاه امام صادق با اشاره به مهاجرت نخبگان و اینکه حاکمیت تمایلی برای نگه داشتن نخبگان ندارد، تصریح کرد: در این باره دومعنای نظامات اجتماعی و خواست حاکمیت مطرح است، اگر خواست حاکمیت ولی جامعه و ولی فقیه مطرح است که ایشان هم در گفتار و هم کردار منش خود را نشان داده اند، اگر منظور نظامات اجتماعی ما هستند تا حدی این نظامات به نخبگان نمی پردازند و مقام معظم رهبری هم به مسئولین تذکراتی داده اند، البته من قائل هستم که کلیت نظامات ما برای این امر با چالش های جدی مواجه است، اینکه دانشگاه های ما نخبگانی پرورش می دهد که قرار نیست به جامعه خودمان بپردازند یعنی نخبگانی را برای دیگران پرورش می دهد.

وی افزود: من قائل نیستم که وضعیت نخبگان در کشور وضعیت خوبی است اما قائل هم نیستم مشکل از حاکمیت است کل سیستم مشکلاتی دارد، حاکمیت، مردم و بخش های مختلف اجتماع باید دست به دست هم بدهند تا وضعیت را بهتر کنند و اتفاقا باید در موردش صحبت کنیم.