بررسی ادله فتاوای مجتهدین معاصر در مسئله کنترل جمعیت

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و خانواده خبرگزاری رسا، بدون تردید جمعیت و کثرت آن نقش اساسی و عامل بسیار مهم و مؤثر در جهت دهی قدرت کشورها در ابعاد گوناگون به خصوص در حوزه های اقتصادی، سیاسی و امنیتی دارند. این در حالی است که جمعی شناسان پیش بینی می کنند در سال 1430 ایران به یکی از پیرترین کشورهای جهان تبدیل خواهند شد.

این اتفاق با کاهش نرخ باروری و کاهش آمار ازدواج شدت خواهد گرفت و این یک هشدار است که جنگی خاموش علیه کشور در حال وقوع است جنگی که به واسطه سالمندی جمعیت تبعات جبران ناپذیری را به دنبال خواهد داشت. بررسی ها نشان می دهد یکی از عوامل اصلی کاهش جمعیت سقط جنین است طبق آمار در کشورمان هر روز بیش از 1۰۰۰ جنین توسط والدین کشته می شوند که تنها حدود 1۰مورد آن قانونی است. بر این اساس آمار روزانه سقط جنین در کشور نزدیک به 3 برابر مرگ و میر ناشی از کرونا است در صورتی که این اتفاق در یک کشور اسلامی و کشوری که معتقد است از کشتن یک فرد بیگناه در پیشگاه الهی جرم است رخ می دهد.

حال با توجه به اینکه اساسی ترین نیاز آینده جامعه ما رشد جمعیت است و طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب که صاحبان رسانه و تریبون از جمله روحانیون را موظف به فرهنگ سازی در این راستا دانسته اند. سعی داریم در این مقاله با بررسی نظرات فقهای معاصر در رابطه با بحث کنترل جمعیت دریابم که سیاست راهبردی جمعیت در دین اسلام چیست؟ هرچند در این رابطه تحقیقاتی با رویکرد دینی، فمینیستی اجتماعی و... صورت گرفته است اما با توجه به سوء استفاده مشرکان از طرح کنترل جمعیت و عملکرد سازمان ملل در این راستا لازم دانستیم در این مقاله با نگاه تفصیلی به نظرات فقها در جهت افزایش جمعیت گامی هر چند کوچک برداریم.

نظرات فقها و علمای معاصر در مورد سیاست کنترل جمعیت

به صورت کلی در مورد مشروعیت و یا عدم مشروعیت سیاست کنترل جمعیت میان فقها اختلاف نظر وجود دارد که می توان آن را در 3 گروه مورد بررسی قرار داد.

گروه اول: آن دسته از فقها که با هرگونه کنترل و کاهش جمعیت مخالف هستند و اساسا برنامه کنترل جمعیت را با مقاصد دین اسلام در تضاد می دانند و دخالت دولتها را در اجرای این سیاست دخالتی نابجا و هرگونه اقدام در این امر را مخالف موازین شرعی می دانند و معتقدند کسانی که به هر دلیلی از فرزندآوری پیشگیری می کنند با سنت الهی مقابله می کنند که از جمله آنان می توان به آیت الله حسینی تهرانی اشاره کرد که با استناد به آیات و روایات مختلف در این باب به مطلوبیت ازدواج و فرزندآوری اشاره و سیاست تنظیم خانواده را برنامه ای القا شده از جانب استکبار میدانند. که همزمان با دوره رحلت امام خمینی(ره) در کشور مطرح شده است. آیت الله جعفر سبحانی نیز بر این عقیده هستند که اگر در کشور مسئولین امکانات لازم را فراهم نموده و سطح فکر مردم بالا رود این مملکت توانایی اداره 1۵۰ میلیون نفر را خواهد داشت و همچنین مسئله اشتغال بیش از یک میلیون کارگر خارجی در نقاط مختلف کشور را مطرح و موضوع کنترل جمعیت را مورد نقد قرار داده اند و بر این نکته تأکید دارند که تحدید نسل نه کاری دینی و نه عقلایی است.

آیت الله نوری همدانی نیز با اشاره به قدرت بی نهایت زمین در تأمین نیازهای زندگی بشر و وسعت و ظرفیت آن برای تولید مثل بر این عقیده هستند که اگر بشر تمام قدرت های علمی و امکانات لازم را در راه بهره برداری از منابع خدادادی به کار بیندازد زمین می تواند چندین برابر جمعیت کنونی را اداره کند.

گروه دوم: آن دسته از فقها که به دلیل وجود تنگناهای اقتصادی و کمبود امکانات رفاهی و بهداشتی و بروز ناهنجاری های اجتماعی در جامعه با تنظیم خانواده و کنترل جمعیت موافق هستند که از جمله آنان می توان به آیت الله مکارم شیرازی، آیت الله ایازی، مرحوم آیت الله فاضل لنکرانی و شهید محمدباقر صدر اشاره کرد.

 به نظر فقها حکومت در این زمینه می تواند دخالت و برنامه ریزی کند، البته باید این نکته را یادآور شویم که سیاست کنترل جمعیت در نظر این فقها تا زمانی اعتبار دارد که موازنه جمعیت در کشور به نفع سایر فرق اسلامی و با کاهش جمعیت شیعیان نسبت به فرق دیگر نباشد.

گروه سوم: در بین این دو نظریه نظرات بینابینی وجود دارند و فقهای صاحبنظر در این مورد تنظیم خانواده را با شرایط و قیود خاصی و با توجه به مقتضیات زمانی و مکانی پذیرفته اند که از جمله آنان میتوان به امام خمینی(ره) و رهبر معظم انقلاب اشاره کرد.

 امام خمینی(ره) رشد جمعیت را نه تنها عامل مشکلات اقتصادی و غیر اقتصادی جامعه نمی داند بلکه معتقد است با اجرای کنترل جمعیت ضربات سنگینی به انقلاب و جمهوری اسلامی وارد میشود حضرت امام با دیدی تخصصی تر از سایر متفکران مسلمان نقشه های استعماری را در قالب سیاستهای کنترل جمعیت در کشور اسلامی می بیند و می فرماید: «استعمارگران میخواهند همه چیز را به یغما ببرند نمی گذارند در دانشگاه های دینی و علمی ما آدم تربیت شود از آدم میترسند اگر یک آدم در مملکتی پیدا شود مزاحم آن میشوند» از همین رو جلوگیری از افزایش جمعیت را مخالف مصالح جامعه مسلمین می دانند.

مقام معظم رهبری نیز بر لزوم بازنگری در مورد سیاست کنترل جمعیت تأکید و اشاره کرده اند که هرچند اجرای این سیاست در اوایل دهه 7۰ بنابر مصالحی صحیح بود اما اکنون بررسی های کارشناسان و متخصصان در این زمینه نشانگر آن است که با ادامه این روند جمهوری اسلامی ایران دچار پیری جمعیت خواهد شد. ایشان از سال 139۰ تاکنون بیش از ۴2 بار در سخنرانی هایشان نسبت به مسئله جمعیت و فرزندآوری تاکید کرده اند و همچنین در سخنرانی نوروزی سال 99 بار دیگر با اعلام خطر در مورد اینکه اگر موالید در کشور به قدر لازم و کافی نباشد در سالهای آینده نسل جوان کمیاب خواهد شد به همین دلیل حفظ جمعیت جوان کشور را یکی از اسرار های قوت و قدرت دانستند.

با بررسی سخنرانی های مقام معظم رهبری دریافتیم که ایشان در مورد مسئله کاهش جمعیت بسیار احساس نگرانی کرده اند و از آن به عنوان یک بحران تعبیر کرده اند و نکته حائز اهمیت در این است که ایشان هیچ گاه حتی در مورد تحریم های دشمن هم احساس نگرانی نکرده اند بلکه آن را یک فرصت در جهت پیشرفت دانسته اند.

ایشان در یکی از سخنرانیهای خود فرموده اند: « بعضی ها می گویند جمعیت کشور چرا باید این تعداد باشد و چرا باید بیشتر بشود این خطا است. 8۰ میلیون جمعیت در یک کشور آبرویی برای این کشور است این سیاست غربی ها یعنی سیاست تحدید نسل امروز گریبان خود آن ها را گرفته است و دارد بیچاره شان می کند می خواهند که کشورهای اسلامی از جمعیت های زیاد و جوان های فعال و انسان های کارآمد برخوردار نباشند این که من اصرار میکنم که حتماً بایستی تکثیر نسل بشود خانواده ها باید فرزند دار بشوند برای این است که فردای این کشور به همین جوان ها احتیاج دارد و جوان و نیروی انسانی چیزی نیست که انسان بتواند از خارج وارد کند بایستی خود کشور آن را تامین بکند«.

رهبر انقالب در ارتباط تصویری که با مداحان در تاریخ 1۵/11/1399 داشتند ازدواج به هنگام را از کارهای لازم و واجب و فرزندآوری و تکثیر نسل را از وظایف مهم و اساسی دانستند و خطاب به مداحان فرمودند:« این مفاهیم بایستی در مداحی شما عزیزان مداح جایگاه شایسته ای را داشته باشد«

مسئله افزایش جمعیت در نظر رهبری بسیار اهمیت دارد به طوری که ایشان دو عامل را در نجات کشور و استحکام پایه های قدرت مملکت دخیل میداند یکی مسئله افزایش جمعیت و دیگری ایجاد ثروت پایدار برای کشور.

ادامه دارد...