غفلت مصدق!

به گزارش خبرنگار سرویس سیاسی خبرگزاری رسا، درحالی که دولت مصدق روزهای اقتدار خود را سپری می کرد و در اوج محبوبیت بود اما روزگار سیاسی آنچنان چرخید که پس از مدتی روانه زندان انفرادی شد.

شاید در آن دوران کسی تصور نمی کرد که سرنوشت ملی گرایی چون مصدق تنهایی در زندان و تبعیدگاه باشد، اما به هر صورت سرنوشت سیاسی وی که مرهون برخی تصمیمات اشتباه و کودتای بیگانگان بود، شکل گرفت.

بارها بیگانگان و استکبار جهانی نشان داده اند که روی خوشی به ملت های آزادی خواه و تحمل این که کشورها به طور مستقل رفتار کنند را ندارند بنابراین تمام تلاش خود را برای سرنگونی آنان به کار می بندند.

در دورانی که پس از سال ها ملت ایران بر نفت خود مسلط شده بود و آنرا از چنگ انگلیس خارج ساخته بود؛ انگلستان برای سرنگونی دولت قانونی و مردمی مصدق برنامه ریزی کرد تا بتواند دوباره نفت را بدست آورد.

در این که در کوتادی 28 مرداد چه رویدادی رقم خورد بارها مورد بررسی قرار گرفته شده است و روایات مختلفی در این زمینه بیان گردیده است؛ اما چند نکته قابل دقت نظر و یادآوری است.

نخست اینکه کودتا به صورت چند مرحله ای اجرا شد؛ به عبارتی اوج کودتا در 25 مرداد رقم خورد و تصور می شد که کودتا شکست خورده است و به ضدکوتا بدل گشته است؛ حتی در آن دوران طرفداران مصدق عنوان می کردند که اجازه کودتا نمی دهند و هر کودتایی را به ضدکودتا تبدیل خواهند کرد اما در فاصله چند روز کودتا پیروز شد و خبری از طرفداران مصدق نبود.

بنابراین اجرای پروژه امریکایی ها یک مرحله ای نبود و آنان چند سناریو طراحی کرده بودند تا در هر صورت این پیروزی را به دست آورند حتی این پروژه گام های بعدی برای بعد از 28 مرداد نیز داشت تا در صورت شکست وارد فاز عملیاتی چیریکی و ایجاد درگیری در نقاط مختلف کشور شوند که اقدامات بدان جا منتهی نشد و کودتا در 28 مرداد به سرانجام رسید.

به هر صورت تجربه این شکست تاریخی و تلخ برای ایران نشان می دهد که بیگانگان در اجرای خواسته های خود بسیار سرسخت هستند و به یک یا چند علمیات کوتاه مدت اکتفا نمی کنند و تمام تلاش و توان خود را برای پیروزی قطعی برنامه ریزی می کنند شاید یکی از دلایل شکست مصدق نیز همین بود که تصور می کردند کودتا در 25 مرداد شکست خورده است و دیگر ادامه نخواهد داشت بنابراین برنامه ریزی لازم و تدابیر ضروری برای کارهای بعدی صورت نگرفت و به تعبیری مصدق و اطرافیان وی در 28 مرداد غافل گیر شدند.

حتی بر اساس برخی اسناد طرفداران کودتا و خائنان نیز پناهنده شده و مخفی شده بوند به عبارتی آنان که از ماجرای کودتا با خبر بودند اما نگران از شکست کودتا بودند از این رو فرارکرده بودند و این مسئله بیش از پیش اطرافیان مصدق را گمراه کرد که آنان تصور کردند در ضدکودتا موفق شده اند و تهدیدی باقی نمانده است در صورتی که بیگانگان برای اجرای کودتا از مخالفان برجسته مصدق استفاده نکردند بلکه از اوباش و حتی چهره های کم تر مطرح استفاده کردند و در نهایت افراد مشهور مخالف مصدق در پایان کار مهر تاییدی بر برکناری مصدق زدند.

از این رو مصدق در داخل نیز غافل گیر شد و مخالفانی را در پیش روی خود دید که تا پیش از این تصور نمی کرد برای سرنگونی وی به میدان بیایند.

به هر صورت در سیاست نخستین امر دست کم نگرفتن دشمن و مخالف است، اقدامی که توسط اطرافیان مصدق به درستی انجام نشد و مخالفان دست کم گرفته شدند و منجر به شکست وی شد.

نکته دیگر قابل تامل در این مسئله اجرای پلیس بد و پلیس خوب توسط انگلستان و آمریکا بود؛ به عبارتی مصدق مخالف خود را در دولت های خارجی انگلستان می دید و تصور می کرد که چون انگلستان را از نفت ایران محروم کرده است پس تنها دشمن وی انگلستان است و باقی کشورها برای مشارکت در بازار نفت با ایران دست خواهند داد و مقابل انحصار طلبی انگلستان خواهند ایستاد؛ درصورتی که دوستی بیگانگان با یک دیگر امری غیر قابل مناقشه است؛ آنان حاضر هستند پشت یک دیگر بایستند اما حاضر نیستند به کشوری چون ایران اجازه استقلال و اتکا به خود را بدهند.

بنابراین نماینده آمریکا با مصدق دیدار کرد و در 25 مرداد به مصدق عنوان کرد که حتما موافقان خود را از خیابان ها جمع کند؛ مصدق که ابتدا از این دخالت آمریکایی ها ناراحت شد به آنان یادآور شد که در امور ایران دخالت نکنند اما آمریکایی ها این مطلب را تذکر دادند که اگر خواسته آنان صورت نگیرد کمک های واشنگتن به دولت ایران قطع خواهد شد؛ از این رو مصدق با اعتماد بر حسن نیت آمریکایی ها موافقان خود را از خیابان ها برچید و هرگونه راهپیمایی را ممنوع اعلام کرد.

در حقیقت این اقدام آمریکا برای ثبات در ایران و حفظ آرامش نبود بلکه تله ای بود برای شکست دادن مصدق! از این رو با خالی شدن میدان توسط طرفداران مصدق این فرصت برای آمریکا به عنوان مجری اصلی کودتا ایجاد شد که اوباش را به خیابان ها بریزد و جو را از دولت تصاحب کند.

همه ی این اقدامات در حالی صورت گرفت که مصدق تصور می کرد تمام کودتا از سوی انگلستان طراحی شده است؛ در صورتی که طراح و مجری کودتا آمریکایی ها بودند و با دادن راهنمایی های غلط کاملا او را به سمت سقوط هدایت کردند.

در هر صورت ماجرای کودتای 28 مرداد تاریخ تلخ ملت ما است که چگونه یک دولت قانونی و مردمی با طراحی بیگانگان شکست خود و هرچند بعد از آن طرفداران مصدق در نقاط کشور راهپیمایی کردند اما سرکوب شدند و اطرافیان مصدق نیز تیرباران شدند.

امید است با بازخوانی این دست تحولات سیاسی کشور، در آینده و در مواجهه با بیگانگان بهتر تصمیم بگیریم.