فعالیتها، رویکردها و برنامههای پیش روی مرکز خدمات حوزههای علمیه
اشاره: مرکز خدمات حوزههای علمیه به امر مقام معظم رهبری در دهم مهر ماه سال ۱۳۷۰ تأسیس شد. اگرچه این مرکز در بدو تأسیس تنها به پرداخت نسخههای درمانی میپرداخت، اما با حمایت و هدایت رهبر معظم انقلاب و تلاش و جدّیت مدیران و کارکنان خدوم، تاکنون توانسته است خدمات قابل توجهی در زمینههای معیشت، بیمه درمانی، تأمین اجتماعی، قرضالحسنه، مسکن و دیگر حمایتهای مادی و معنوی و فرهنگی به طلاب و روحانیون سراسر کشور ارائه کند.
فلسفه وجودی مرکز خدمات حوزههای علمیه خدمت به عموم طلاب و روحانیون محترم و خانواده معزز ایشان، اعم از ایرانی و غیر ایرانی، برادران و خواهران و شیعه و اهل تسنن بوده و در تلاش است که خدمات خود را گسترش دهد.
به مناسبت سی و یکمین سال تأسیس مرکز خدمات حوزههای علمیه، روابط عمومی مرکز با حجت الاسلام و المسلمین سید جمالالدین میرمحمدی رئیس مرکز خدمات گفت و گویی انجام داده است که در ادامه می خوانید:
همانطور که مستحضر هستید مرکز خدمات در ۱۰ مهر ۱۳۷۰ تأسیس شده است و ۳۱ سال از تأسیس آن میگذرد. به نظر شما مهمترین کارکردهای مرکز خدمات چه بوده است؟
ایام ماه ربیعالاول و سالروز تأسیس مرکز خدمات حوزههای علمیه را تبریک میگویم و از تدبیر حکیمانه و ارزشمند مقام معظم رهبری در ایجاد چنین مرکزی برای حوزههای علمیه سپاسگزارم.
همه علما و مراجع و بسیاری از عزیزانمان از طلاب و روحانیون اذعان دارند، اگر تدبیر مقام معظم رهبری در تأسیس مرکز خدمات نبود همین خدمات حداقلی وضعیت مشخصی نداشت. خدا را باید شاکر بود که این مرکز ایجاد شد و انشاءالله بتوانیم در راستای تدابیر معظم له با اخلاص گامهای مؤثری برداریم.
در ۳۱ سال گذشته مسئولان و کارکنان مرکز خدمات انصافاً خالصانه زحمت کشیدند و فعالیتهای چشمگیری را انجام دادهاند و امروز آثار آن را میبینیم، هرچند اگر بخواهیم وضعیت طلاب را با دیگر اقشار جامعه مقایسه کنیم این خدمات از حداقل هم کمتر بوده است؛ ولی با وجود این، اقدامات خوبی در راستای ارتقای مراکز حوزوی و سطح علمی طلاب صورت گرفته است.
از کارکردهای مهم مرکز خدمات ایجاد آرامش و طمأنینه در جهت ارتقای علمی و معنوی جامعه هدف مرکز بوده است، از دیگر کارکردهای مرکز خدمات تلاش برای حفظ عزت و کرامت نفس طلاب است. مورد دیگر که میتوان به آن اشاره کرد افزایش رضایتمندی خانواده روحانیون در تأمین حداقلی نیازهای معیشتی است.
بنابراین هم نسبت به طلاب و روحانیون و هم نسبت به عزتنفسشان و هم خانوادههایشان یک رضایتمندی را شاهد هستیم که بخشی از مهمترین خروجیها و کارکردهای مرکز خدمات است.
پس از گذشت ۳۱ سال از تأسیس مرکز خدمات، امروز چه ویژگیهایی را میتوان درباره مرکز ذکر کرد؟
با تأسیس مرکز خدمات برای نخستین بار یک نظام جامع خدماترسانی طراحی و اجرا شد و سپس زیر نظامهای آن تدوین گردید که در مسیر اعتلای علمی طلاب و روحانیون الحمدلله تأثیرگذار بوده است.
از موارد دیگری که میتوان به آن اشاره کرد تشکیل بانک جامع اطلاعات طلاب و روحانیون سراسر کشور است به شکلی که امروزه بسیاری از مراکز حوزوی برای ارتقای فعالیتهایشان از این بانک اطلاعات بهرهمند میشوند.
از دیگر ویژگیهای مرکز ایجاد سامانههای خدمات الکترونیک و غیرحضوری بود. سامانه جامع خدمات الکترونیک مرکز خدمات، یک الگوی ممتاز، پیشرو و تأثیرگذار است و انشاءالله روز به روز اینگونه سامانهها در تمامی مراکز حوزوی عملیاتی شود تا بتوانیم هم در حوزههای آموزشی و علمی و هم حوزههای حمایتی از آن استفاده بهتری ببریم.
لطفاً چند مورد از مهمترین اقدامات مرکز خدمات را از روز تأسیس تاکنون بیان کنید.
با توجه به عرصههای مأموریتی مرکز خدمات در رفع حداقلی معضل مسکن طلاب، اسکان موقت، معیشت، درمان و سلامت و بیمههای درمانی، اقداماتی توسط مرکز صورت گرفته است و هماکنون نیز در حال اجراست.
صندوق قرضالحسنه از دیگر فعالیتهای مرکز خدمات است که در راستای حمایت مادی از جامعه هدف مرکز صورت میگیرد هرچند با توجه به وضعیت اقتصادی روز، این خدمات با نیازمندی طلاب تناسب ندارد.
ایجاد قرارگاه جهادی از جمله فعالیتهای مرکز خدمات در موضوع ارتباط مستقیم با جامعه هدف است.
انشاءالله بتوانیم با ارائه خدمات، رضایت طلاب و روحانیون را جلب نماییم و ارتقای علمی، پژوهشی، تبلیغی و معنوی آنان را شاهد باشیم.
رویکرد و رسالت اصلی مرکز خدمات که برنامههای مرکز بر اساس آنها طرحریزی میشود چیست؟
طرح هدفمندی خدمات یکی از ضروریترین اقداماتی بود که باید در مرکز خدمات صورت میگرفت و حرکتی به سوی عدالت محوری در خدمترسانی است.
بر اساس این طرح، عموم طلاب و روحانیون مشمول حداقل خدمات ضروری (مانند بیمه پایه و بیمه مازاد درمان) خواهند بود، اما برخورداری بیشتر از خدمات شامل کسانی خواهد شد که نقشآفرینی و کارآمدی ایشان در رشد تحصیلی و تأمین نیازهای جامعه و نظام اسلامی احراز گردیده و در ایفای شئون حوزوی نقش مؤثری داشته باشند.
در گذشته این خدمات در سراسر کشور مساوی توزیع میشد. واقعاً اقدام اصولی این بود که نوع خدمات متناسب با نقشآفرینی طلاب و روحانیون باشد یعنی طلابی که در حال تحصیل هستند متناسب با رشد تحصیلیشان خدمات بیشتری را دریافت کنند و همینطور اگر پس از فارغالتحصیلی وارد عرصه تبلیغ، پژوهش و یا تدریس شدند، متناسب با نوع و میزان فعالیت خدمت دریافت کنند.
برای طراحی طرح هدفمندی خدمات با مراکز حوزوی مشورت شده و نظرات طلاب و روحانیون نیز دریافت شده است و در حال حاضر نیز طرح به صورت مستمر به روز رسانی میگردد.
*چه برنامههایی را برای آینده مدنظر دارید؟
یکی از ویژگیهای مهم در ارتقای هر سازمانی این است که فعالیتهای آن سازمان بر اساس یک مطالعات علمی و آیندهپژوهی مبتنی بر نیازسنجی و آسیبشناسی انجام گیرد. لذا از زمانی که توفیق حضور در مرکز خدمات را پیدا کردم، مدیریت مطالعات راهبردی و آیندهپژوهی راهاندازی شد تا در آینده فعالیتهایمان را بر این اساس اجرایی کنیم.
مشورت با نخبگان حوزه و اساتید برای بهرهمندی از نظرات آنان بهمنظور ارتقای فعالیتهای مرکز خدمات ازجمله رویکردهای مرکز است و بر این اساس هیئتهای اندیشهورز در مرکز خدمات تشکیل شده است تا به صورت مستمر از پیشنهادهای اساتید و فرهیختگان حوزه برای تحقق بهتر اهداف مرکز استفاده کنیم.
اجرای کامل طرح هدفمندی خدمات و رفع اشکالات و تکمیل نقاط قوت آن از دیگر برنامههای مهم مرکز خدمات خواهد بود.
یکی از رسالتها و وظایفی که به عهدهداریم حمایت از طلاب بعد از فارغالتحصیلی است تا از حوزه علمیه قم و مشهد مهاجرت کنند و در شهرها و روستاها و مناطق مختلف کشور به ویژه مناطق محروم مستقر شوند و نقشآفرینی کنند.
از دیگر اقداماتی که باید مدنظر قرار گیرد حمایت ویژه از جامعه نخبگانی حوزه در راستای پیشرفت علمی و معنوی و شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیتهای آنان است. اگر از نخبگان حمایت کنیم بخشی از خلأ موجود در استانها و شهرها را میتوانیم رفع کنیم.
فعالیت روحانیون در امور فرهنگی مساجد از مهمترین اقدامات در نقشآفرینی حوزههای علمیه است و باید از این روحانیون متناسب با نوع و میزان فعالیت، حمایت نمود.
حمایت از پژوهشگران از برنامههایی است که نباید فراموش شود و البته اقدامات مهمی نیز در این عرصه صورت گرفته است. الحمدلله با مجموعههای مراکز مدیریت حوزه ارتباط برقرار شده است تا حمایت مناسبی از پژوهشگران انجام داده و نیازمندیهای اولیه آنها را برطرف کنیم تا در حوزه پژوهش نیز شاهد پیشرفتهای مؤثری باشیم.
بحث دیگری که در چند ماه اخیر آغاز شده است ایجاد هماهنگی بیشتر با مراکز حوزوی و بازنگری سیاستهای اجرایی در راستای ارائه خدمات هدفمند است.
طبیعتاً ارائه خدمات هدفمند به همافزایی و هماهنگی با مراکز حوزوی نیاز دارد که الحمدلله شروع شده است و مراکز حوزوی با یک هماهنگی و وفاق کامل مساعدت میکنند تا خدماتی که مرکز ارائه میکند در نقشآفرینی طلاب و روحانیون تأثیر خود را داشته باشد.