از اجتهاد در تقابل با طاغوت تا نظریه حاج آقا مصطفی در باب ولایت فقیه

به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، نشست بزرگداشت و بررسی اندیشه های شهید علامه سید مصطفی خمینی (ره) با حضور حجت الاسلام و المسلمین عبدالله کیوانی و حجت الاسلام و المسلمین محمد هادی هدایت از اساتید حوزه و دانشگاه در سالن شهید دهقانی خبرگزاری رسا برگزار شد.

براساس این گزارش حجت الاسلام علی نژاد دبیر نشست در ابتدای جلسه گفت: این جلسه به عنوان بزرگداشت و تکریم سلاله پاک و مطهری از سر سلسله خاندان پاک رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله‌وسلم به نام شهید علامه سید مصطفی خمینی (ره) است که امام راحل درباره ایشان فرمود مصطفی آینده اسلام و ایران بود.

وی افزود: در این جلسه زوایای مختلف علمی و عملی این شهید بزرگوار را مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد از این رو از اساتید معززی همچون حجت الاسلام والمسلمین کیوانی و حجت الاسلام والمسلمین هدایت دعوت شده است.

سپس در ادامه نشست حجت الاسلام والمسلمین عبدالله کیوانی از اساتید حوزه و دانشگاه با اشاره به سخنان امام در باب حاج آقا مصطفی گفت: امام در باب حاج آقا مصطفی دو جمله دارد که اگر این دو جمله توضیح داه شود عظمت نهضت امام و عظمت اندیشه حضرت امام و بزرگی شخصیت حاج آقا مصطفی مشخص می شود.

مدیر مرکز تخصصی امام خامنه ای با بیان اینکه شهادت حاج آقا مصطفی از الطاف خفیه الهی بود، ادامه داد: این جمله غوغا است، تعبیر الطاف خفیه الهی، تعبیری است که نوع نگاه امام راحل به عالم را مشخص می‌کند و بحث دقیقی در حوزه معرفت عرفانی مطرح می‌شود؛ بزرگان در همین بحث مطرح کرده اند که عالم ظاهر و باطن دارد و الطاف خفیه توجه به باطن است.

استاد حوزه و دانشگاه با تصریح اینکه یک وجه عظمت شهادت وجه باطنی آن است، ابراز داشت: وقتی فردی به شهادت می‌رسد به بازماندگان تبریک و تسلیت می‌گویند، تسلیت گفته می‌شود چرا که لطمه ای به وجه ظاهری ورود کرده و تبریک به وجه باطنی است که در عالم تاثیر دارد.

حجت الاسلام والمسلمین کیوانی با ابراز اینکه الطاف خفیه یعنی عالمی فرای این عالم ظاهری وجود دارد، عنوان کرد: خداوند لطفش را به این نهضت به واسطه این شهادت سرازیر کرده و این لطف، لطف خفیه ای است که فقط با نگاه باطنی تاثیرش را خواهیم یافت و درک کرد.

مدیر مرکز تخصصی امام خامنه ای با اشاره به اینکه استقامت امام راحل به دلیل توجه به وجه باطنی عالم است، ادامه داد: ما یک ظاهر و باطنی داریم که حضرت امام این تعبیر را درباره حاج آقا مصطفی بیان می کنند و از این تعبیر چند نکته قابل استنباط است و اولین نکته این است که امام و رهبری که توجه به باطن عالم کند هیچ وقت دچار بن بست نمی‌شود.

استاد درس خارج حوزه علمیه قم با توصیف واقعه حضرت موسی و گریز از فرعونیان به سمت رود نیل افزود: در نگاه اول و ظاهری حضرت موسی (ع) به بن بست رسیده و راه گریز و فراری ندارد اما وقتی نگاه به عالم غیب و باطن عالم شود دریا به اعجاز شکافته و حضرت عبور می‌کند از این رو با نگاه به باطن بن بست برای مومن وجود نخواهد داشت.

وی ادامه داد: تعبیر «مصطفی امید آینده اسلام بود»، رابطه تنگاتنگ حضرت امام خمینی (ره) و حاج آقا مصطفی را می رساند و اگر حاج آقا مصطفی اهل مبارزه و همراهی حضرت امام راحل نبود چنین تعبیری از شخصیت بی‌تعارف امام خمینی (ره) مطرح نمی‌شد.

حجت الاسلام والمسلمین کیوانی ابراز کرد: این تعبیر یعنی امام خط مبارزه ای ترسیم کرده و حاج آقا مصطفی هم در کنارش هست و معلوم می‌شود خیلی به امام نزدیک بوده و فرد دوم نهضت امام بوده است و امید آینده یعنی اگر من حاج آقا روح الله در یک جایی متوقف شدم حاج آقا مصطفی راه من را ادامه دهنده است.

استاد حوزه و دانشگاه با بیان اینکه علامه شهید سیدمصطفی خمینی برای دشمنان انقلاب خطرآفرین بود، تصریح کرد: وقتی عناصر پهلوی حذف یکی از یاران امام آن هم فردی که مقدم بر دیگر یاران است را رقم می زنند، پرده از اهمیت حضور آن فرد در نهضت و خطر آفرین بودنش برای نظام شاهنشاهی وقت را می رساند.

در ادامه این نشست حجت الاسلام والمسلمین محمدهادی هدایت با تشریح درجات علمی علامه شهید حاج آقا مصطفی خمینی خاطرنشان کرد: حاج آقا مصطفی در سن 27 سالگی به درجه اجتهاد دست می یابند و 20 سال پس از اجتهاد فعالیت علمی دارند و تمام آثار این عالم که الان موجود می‌باشد ثمره تدریش ایشان است.

وی افزود: از تفسیر موجود حاج آقا مصطفی بر می‌آید که شاگردان ایشان جمع آوری کرده باشند چون علامه شهید در متن تفسیر می‌فرماید «مصباح احسن الخزائن الهیه» و الان آنچه روی جلد نوشته شده تفسیر القرآن الکریم است که نشان می‌دهد شاگردان این عنوان را زده‌اند ولی به هر حال تفسیر قرآن ایشان بخشی از سوره های قرآن و کاملاً استدلالی است.

استاد حوزه و دانشگاه با اشاره به شدّت تاثیر پذیری اندیشه تفسیری شهید سید مصطفی از امام راحل رضوان الله تعالی علیه خاطرنشان کرد: از مطالب تفسیری ایشان می توان متوجه شد که سید مصطفی تا چه اندازه محو امام خمینی (ره) بوده است مثلا در جایی چنان از امام راحل سخن می‌گوید که امام را یک انسان کامل بعد از معصومین علیهم السلام می داند.

حجت الاسلام والمسلمین هدایت با بیان اینکه حاج آقا مصطفی دائرة المعارف نگاری نکرده‌اند، اظهار کرد: علامه شهید نکات و اشاره‌ای از دیدگاه های مختلف آورده اند و در نهایت با یک روش خاص دیدگاه و نگاه استدلالی اجتهادی خودشان را بیان می‌کنند.

وی طرح تفسیری آقا سید مصطفی را دنباله طرح تفسیری شهید مدرس عنوان کرد و ادامه داد: آقای مدرس به یک طرح تفسیری جامع از قرآن رسیده که ثمره آن ایستادگی جلوی حکومت طاغوت درطول تاریخ بود و در آینده تاریخ معاصر با همین نگاه تفسیری نیز شخصیتی چون مقام معظم رهبری رشد کرده است.

استاد حوزه و دانشگاه با تشریح روش تفسیری حاج آقا مصطفی خمینی بیان کرد: فضای تفسیری ایشان براساس آیات به جلو می‌رود اما به هر موضوعی که می‌رسد ناظر به نظام آیات قلم می‌زند نه اینکه صرفاً آیه را بما هو آیه تفسیر کند منتها حاج آقا مصطفی به علت غور علمی در برخی از موارد انتقادهای فراوانی حتی به نوع رسم الخط و نگارش و اختلاف قرائات هم دارد و معتقدم ایشان در تمام علوم مجتهد بودند و علامه انتصاب صحیحی در رابطه با این عالم بزرگ حوزوی است.

حجت الاسلام والمسلمین هدایت ادامه داد: نظرات سیاسی و نگاه اجتماعی حاج آقا مصطفی در تفسیرشان مغفول مانده است در حالی که اظهارات اجتماعی سیاسی آقا مصطفی در آن زمان در نجف اشرف نسبت به دیگران بسیار پررنگ تر به نظر می آید.

وی با اشاره به رساله «الاسلام و الحکومه» حاج آقا مصطفی خمینی عنوان کرد: آقا مصطفی در آن رساله آیات قرآن در رابطه با ولایت فقیه و حکومت اسلامی را مطرح می کنند و مفصل وارد بحث های اجتهادی می شوند.

در بخش دوم پس از ارائه خلاصه ای از مطالب بیان شده توسط دبیر نشست، نوبت به حجت الاسلام والمسلمین کیوانی با موضوع رابطه علامه شهید مصطفی خمینی و انقلاب اسلامی رسید.

وی با اشاره به شیوه اجتهادی حضرت امام، آقا مصطفی و رهبر معظم انقلاب گفت: حضرت امام صریحاً می فرماید ما به فقیه تنها نمی توانیم بگوییم اسلام شناس، و اسلام شناسی یک جامعیت از تمام علوم مدنظر است و به این مسئله هم امام و هم حاج آقا مصطفی در آن زمان مدنظرشان بوده است که امروز نیز نظر حضرت آقا اینگونه است.

حجت الاسلام والمسلمین کیوانی با بیان شیوه اجتهادی حاج آقا مصطفی تصریح کرد: یکی از شاخص هایی که در این شیوه اجتهادی خیلی بروز و ظهور دارد اعتبار سنجی این اجتهاد در تقابل با طاغوت ها است و رکن رکین آن مبارزه است و لذا حضرت امام و آقا مصطفی و رهبر معظم انقلاب اینگونه نگاهی دارند که رهبر معظم انقلاب در کتاب 250 ساله به این موضوع پرداخته اند.

مدیر مرکز تخصصی امام خامنه ای با بیان ارتباط تنگاتنگ نظر و عملی امام راحل با حاج آقا مصطفی ابراز کرد: رابطه امام و حاج آقا مصطفی فراتر از پدر و فرزندی است و مسئله عظمت حاج آقا مصطفی عظمت یک اسلام شناس مبارز مجاهد همراه و همفکر امام امت است نه اینکه به عنوان فرزند امام باشد.

در ادامه حجت الاسلام والمسلمین هدایت به نگاه تفسیری و سیاسی حاج آقا مصطفی پرداخت و اظهار کرد: نگاه تفسیر رهبر معظم انقلاب نیز ادامه و به مقصد رسیده نگاه تفسیری حاج اقا مصطفی است و حضرت آقا از اوایل دهه چهل در مشهد شروع به درس تفسیر می کنند و روح تفسیر ایشان در چهار موضوع «ارائه اسلام به مثابه یک مسلک اجتماعی، انسجام و همسویی همه اصول و معارف دین در جهت ایجاد نظام زندگی، ضرورت اولویت گذاری در ارائه اصول و معراف اسلام برای تحقق نظام سازی و مستند بودن تبیین ها، نظریه پردازی ها و نظام سازی بر متون اصلی دین به ویژه قرآن» است.

استاد حوزه و دانشگاه افزود: روش تفسیر رهبر معظم انقلاب جامع بین نگاه امام راحل و فرزندشان حاج آقا مصطفی و علامه طباطبایی است و این سه دیدگاه در یک جا ترکیب و تبدیل به نگاه تفسیری رهبر معظم انقلاب شده است.

حجت الاسلام والمسلمین کیوانی در بخش پایانی به وجه مشترک حاج آقا مصطفی و رهبر معظم انقلاب اشاره کرد و تاکید داشت: فانی در امام خمینی (ره) وجه مشترک حاج آقا مصطفی و رهبر معظم انقلاب است و هرچه رهبر معظم انقلاب تا به امروز بیان کرده اند در دو کلمه امام و اسلام خلاصه می‌گردد و این همان فنای در امام راحل است.

علاقمندان می‌توانند فیلم کامل نشست بزرگداشت علامه شهید سید مصطفی خمینی را از اینجا مشاهده بفرمایند.