اولین همایش عرفان اهل بیتی با موضوع ماهیت ومنطق عرفان اهل بیتی برگزار شد

به گزارش خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، اولین دورهمی همایش عرفان اهل بیتی با موضوع ماهیت ومنطق عرفان اهل بیتی با حضور اساتید و پژوهشگران عرصه عرفان درتالار اندیشه اداره کل پژوهش های اسلامی صدا و سیما در آبان ماه 1401 برگزار گردید.

حجت الاسلام رودگر دبیر علمی همایش عرفان اهل بیتی گروه عرفانِ پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این نشست هدف از برگزاری اولین دورهمی را در درجه اول ایجاد یک بستر و زمینه برای بارش فکری که نتیجه این بارش های فکری تبادل و تضارب فکری معرفتی در ساحت عرفان اهل بیتی عنوان کرد و گفت در درجه دوم بر این باوریم که کتاب و سنت این ظرفیت و جامعیت و کمال را دارد که حقایق عرفانی را در حوزه های  معرفتی و دقائق و رقائق در حوزه سلوکی در اختیار ما قرار بدهد یعنی دانش عرفان هم در حوزه نظری و هم دانش سلوکی و عملی که البته مهارتهای اجتهادی را در مواجهه با نصوص وحیانی باید منظور داشته و تجربه کنیم.

وی در ادامه گفت: سوم اینکه بر اساس کتاب و سنت تولید عرفان اهل بیتی هم ممکن و هم مطلوب است چهارم اینکه چرا و چگونه به چنین کاری اهتمام بورزیم(چرایی و چگونگی) اگر چه ممکن است در همین بحث چرایی و چگونگی امکان و مطلوبیت هم مطالبی را مطرح کرده است.

دبیر علمی همایش عرفان اهل بیتی ابراز کرد: با عنایت به این نکته که ما با یک عرفان گرانسنگ قدیم تاریخی موجود مواجه هستیم و دارای بنیادها ،پایه ها ،ساختارها و نظامات خاص خود را دارد و مزید برآن بسیاری از بزرگان و عالمان بر آن باورند که این عرفان ،عرفان شیعی است. 

وی معتقد است امکان و مطلوبیت و آنگاه چرایی و چگونگی سوالات فراوانی مطرح است بخصوص از زمانی که عرفان اهل بیتی مطرح شد قرائت های مختلفی مطرح شده است.قرائت اول اینکه این عرفان موجود و مصطلح انحرافی است و اسلامی نیست بلکه اسلامیزه شده و چنین عرفانی مغایر با کتاب و سنت است.

طیف دیگر قائلند این عرفان موجود همان عرفان اهل بیتی و مبتنی بر کتاب و سنت است و لا غیر و در طول قرون مختلف از قرن هشتم بوسیله سید حیدر و بزرگانی چون ملاصدرا در حکمت متعالیه یک ساختار شیعی معرفتی پیدا کرد و تا زمان علامه طباطبایی به اوج خود رسید.

طیف سوم قائلند به اینکه ما عرفان اهل بیتی را باید آن را از آیات و روایات و احادیث و ادعیه را با الزامات علمی و معنوی یا فهم عرفانی و سلوکی و به بیان دیگر معرفت و تجربه عرفانی تولید کنیم.

حجت الاسلام رودگر در ادامه یادآور شد: در نتیجه لازم است ما باید به سمت یک کسب مهارت اجتهادی پیش برویم یعنی عرفان اهل بیتی وحیانی که به دنبالش هستیم تحصیل  و تولیدش این است که یک کار اجتهادی صورت بگیرد و بقول علامه جوادی آملی عرفان اهل بیت با دوبال امکان دارد.

بال علمی و معرفتی و دوم اینکه باید حنانه شدن(تجربه سلوکی- شهودی با ریاضت ها و مراقبت های درونی و ناله و لابه کردن به درگاه الهی و شب زنده داری و خلوص) که بال اول اجتهادی به معنای مصطلح است و بال دوم جهاد اکبر  است.

دومین سخنران نشست حجت الاسلام الهی منش مدیر سابق دانشکده عرفان دانشگاه ادیان در ابتدا به رابطه دین و عرفان پرداخت و گفت اینکه عرفان چه ربطی به دین دارد؟آیا عرفان بیرون از دین است یا جزئی از دین ؟ نسبت دین با عرفان چیست؟ نیاز به تبیین دارد . وی در ادامه به تعریف دین پرداخت و گفت دین مجموعه ای از سه بخش معارف هستی شناختی «اعتقادات» معارف اخلاقی ، معارف عملی است . به این سه مجموعه با انظار مختلف می شود توجه کرد نظر کلامی ، بر اساس متون آیات و روایات  یکبار بر اساس مبانی عقلی و یکبار از نگاه عرفانی که عمیق تر ین نگاه به این سه ساحت است زیرا مدعای عرفان استخراج حقایق باطنی از دین است و البته چون کتاب تکوین و تدوین دو روی یک سکه است.

استاد دانشکده عرفان معتقد است: آنچه که اگر آیات و روایات به عنوان کتاب تدوین مطرح است استعدادش در نفس هر انسانی نهفته شده که با نقشه که عرفان نظری است و علم عرفان عملی ایجاد و پیدا می شود  می توانیم سلوک کنیم و به باطن حقایق از طریق نفس مان دست یابیم.

حجت الاسلام الهی منش گفت: اسلام به عنوان آخرین دین الهی که جامعیت کامل را داراست باید حقایق باطنی و معارف عرفانی در آن گنجانیده شده باشد در غیر این صورت به عنوان دین و معارف کامل حساب نمی آید . آیه « الیوم اکملت لکم دینکم و اتممت علیکم نعمتی»  با نصب ولایت امیرالمومنین علیه السلام نعمت تمام می‌شود و ولایت کمک کار سالم در دستیابی به باطن کتاب تدوین و تکوین است و لازمه پذیرش دین کامل پذیرش ساحت حقایق عرفانی است که دستیابی به این حقایق دستور خدا ،اولیائ است و آیات زیادی مارا به سیر الی الله دعوت می‌کند. چنانچه  «ففروا الی الله ،انیبوا، وبشروالمخبتین »که علامه طباطبایی در ذیل آیه مراحل هدایت را در پنج چیز «ایمان ، اسلام ، ولایت ، اخبات، اخلاص » می داند و علامه جوادی آملی نیز موارد را اضافه کرده و مراتب و سطوح سلوک را در نه مقوله تقسیم بندی کرده است.  «اسلام ،ایمان، عبادت ،اخلاص، یقین، توکل ، رضا، تسلیم ،تفویض».

وی معتقد است: به نظرم مجموعه معارف این استعداد را دارند که بتوان دستور سلوکی خاصی را استخراج کرد. عارفان یقیناً از معارف اهل بیت استفاده کرده اند ولی هیچکدام فحص کامل و قاطعی نسبت به معارف اهل بیت نداشته اند و حال اینکه آن مجموعه استعداد هایی که خدا در وجود انسان قرار داده هم به نقشه راه نیاز دارد و هم نقشه سلوکی و ادیان گذشته هیچکدام چنین ظرفیتی نداشته اند و فقط تمام این استعداد ها در نبی اکرم صلی الله علیه و آله  قرار داده شده است و معارفی که در اسلام هست می تواند شخصیتی مثل نبی اکرم صلی الله علیه و آله تربیت کند و ائمه اطهار علیهم السلام ذیل این معارف به این مقامات رسیده اند یعنی به این معارف تعبد پیدا کرده اند و سلوک همین تعبد است لذا تجلی ششم روح که «من امرنا»باشد اختصاص به پیامبر و اهل بیت علیهم السلام دارد که پیامبر در دوران قبل از بعثت توسط فرشته ای تحت تربیت و سلوک الهی قرار داشته اند .

در ادامه پژوهشگران عرصه عرفان اهل بیتی و عرفان پژوهان به دیدگاه های خود در باره موضوع پرداختند که اهم مطالب طرح شده در این نشست عبارتند از: چگونه می توان عرفان اهل بیت را برای مخاطب رسانه ملی طرح کرد؟ ادبیات عرفان اهل بیتی و شاکله و ساختار مناسب با گروه های سنی و تحصیلی برای طرح عرفان اهل بیتی در رسانه ها چگونه باید باشد؟ ما نیازمند نسبت عرفان اهل بیتی و رسانه هستیم و چرا از این مساله رسانه غفلت کرده است؟ روش تحقیق در عرفان اهل بیتی چگونه است ؟ آیا دارای فرضیه هم هستیم ؟

معارف عمیق و پیچیده در عرفان اهل بیتی چگونه قابل طرح در رسانه و جامعه است؟ چرا اندیشمندان بعد از گذشت 43 سال از انقلاب اسلامی با نسل جوان با زبان عرفانی مفاهمه نکرده اند؟ عرفان اهل بیتی چگونه مسائل و مشکلات اجتماعی را حل می کند؟