پنجره جمعیتی، یک هدیه برای مشکل جمعیت کشور است

به گزارش گروه جمعیت و خانواده خبرگزاری رسا، نعیمه موحد گفت: فردا سالگرد روزی است که یکی از قوانین پرحاشیه و البته پرمنفعت در کشور بالاخره به مرحله ابلاغ رسید و 19 آبان سال گذشته قانون جوانی جمعیت به رئیس‌جمهور ابلاغ شد و رسما دستگاه‌های مختلف موظف به اجرای بندها و مواد آن شدند.

در طول یک سال گذشته مفادی از این قانون اجرا و مردم از آن بهره‌مند شدند. اما بندهای زیادی هم در مسیر اجرا به مشکل خورد.

در مصاحبه پیش رو محمود مشفق؛ عضو عیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبائی و استادیار گروه جمعیت‌شناسی این دانشگاه، ضمن بررسی وضعیت جمعیتی کشور یکسال بعد از تصویب قانون جوانی جمعیت، درباره مهمترین انتقادها و مطالبات نسبت به این قانون صحبت کردند.

مهم‌ترین چالش‌هایی که جامعه ایرانی و خصوصا جوانان با آن مواجه هستند را چه می‌دانید؟

مهم‌ترین چالشی که جوانان با آن روبه‌رو هستند بحث «امنیت اقتصادی» است. این امنیت اقتصادی یا «چشم‌انداز اقتصادی آینده» به دلیل افزایش بیکاری جوانان به خصوص جوانان تحصیل کرده در دو دهه اخیر بوده است. اگر بتوانیم وضعیت اقتصادی جوانان را سروسامان بدهیم و مشکلات آنها را از نظر فرصتهای شغلی و درآمد مکفی برای یک زندگی آبرومندانه و خوب رفع کنیم خیلی از مشکلات مربوط به جمعیت مثل مهاجرت، ازدواج و عدم تمایل به فرزندآوری دربسیاری از گروه‌های جوانان حل خواهد شد. حتی این مسئله می‌تواند باعث آرامش اجتماعی در جامعه هم بشود.

منظورتان از آرامش اجتماعی وقوع حوادث اخیر در کشور شامل اعتراضات و اغتشاشات است؟

 بله. اعتراض ناشی از نارضایتی است و اگر حالت امنیتی پیدا کند تبدیل به اغتشاش می‌شود. به نظر من یکی از علت‌های اصلی این عدم رضایت ناشی از وضعیت اقتصادی جوانان است.

این نکته را باید مدنظر داشته باشیم که ما الان در مرحله «پنجره جمعیتی» و افزایش جمعیت جوان در سن کار هستیم. اگر واکنش مثبتی نسبت به این موضوع داشته باشیم، ارامش سیاسی و اجتماعی در کشور حاکم می‌شود و توجه به پنجره جمعیتی محرکی برای رشد و توسعه اقتصادی خواهد شد.

تحلیل شما از وضعیت کنونی جامعه از نظر جمعیتی چیست و اوضاع را چه‌طور ارزیابی می‌کنید؟

الان وضعیت جمعیتی کشور طوری است که در بعضی جنبه‌های جمعیتی دروضعیت خوبی قرار داریم و در بعضی جنبه‌ها مستلزم مداخلات سیاستی هستیم

از مصادیق این وضعیت خوب و بد بگویید.

همین مسئله که ما الان در مرحله پنجره جمعیتی هستیم یک فرصت است. پنجره جمعیتی یک هدیه برای موضوع جمعیت است که اگر به طور مناسب برای آن سیاست‌گذاری کنیم بسیاری از مسائل حوزه اقتصادی به خصوص درباره جوانان حل خواهد شد.

از طرف دیگر یکی از عمده مسائلی که در آن نیازمند اقدام سیاستی هستیم « باروری زیر حد جانشینی » است. مجلس و قانون جوانی جمعیت برای این مشکل برنامه‌ریزی کرده است که امیدواریم این قانون بتواند در بحث باروری در جامعه تعادلی را ایجاد کند.

یکی از مشکلات مهم دیگری که با آن مواجه هستیم مهاجرت‌های داخلی و خارجی است. مهاجرت داخلی می‌تواند توزیع جمعیت در سطح کشور را به حالت نامطلوب ببرد. به عنوان مثال خالی شدن جمعیت مناطقی از کشور که اگر در آنها سرمایه‌گذاری مناسب صورت بگیرد و مدیریت منسجمی داشته باشیم اصلا این مهاجرفرستی صورت نمی‌گیرد، بلکه حتی این مناطق قابلیت مهاجرپذیری هم دارند.

مهاجرت داخلی یعنی مهاجرت از مناطق کم‌برخوردار به شهرک‌های اقماری اطراف کلانشهرها. چرا که الان هزینه زندگی در کلانشهرها به قدری بالا رفته است که مهاجرین توانایی به طور مستقیم وارد کلانشهر نمی‌شوند.میل زیاد به مهاجرت به خارج از کشور هم مشکل دیگر ما در حوزه جمعیت است.

با توجه به مسائل مطرح شده چه‌راه‌حل‌ها و پیشنهادهایی برای بهبود عملکرد قانون جوانی جمعیت و کارآیی بیشتر آن دارید؟

 ما در قانون جوانی جمعیت به دنبال حفظ جمعیت جوان هستیم. یکی از مکانسیم‌های آن به طور طبیعی حفظ نیروی جوان که در آستانه کار و فعالیت و اشغال هستند، است. بنابراین اگر قرار است سیاست‌های اقتصادی مناسبی داشته باشیم، باید بدانیم که نیروی جوانی، که کشور برای آموزش و تحصیل او هزینه کرده است؛ ظرفیت بالقوه رشدی هستند که نباید به راحتی آن را از دست بدهیم و شرایطی فراهم کنیم که جوان خدماتش را به سایر کشورها ارائه بدهد.

در قانون جوانی جمعیت تمرکز روی بحث باروری و افزایش آن است. ولی این جمعیت جوان در آستانه کار اول باید وارد بازارکار بشوند و درآمد کسب کنند. اگر موقعیت رشد و توسعه اقتصادی و فردی برای جوان مهیا بشود، به طور طبیعی ازدواج صورت می‌گیرد و وقتی مشکل اقتصادی نباشد فرزندآوری هم در خانواده اتفاق می‌افتد.

این جوان دیگر مهاجرت نخواهد کرد به ناآرامی اجتماعی دامن نمی‌زند و به خاطر داشتن شغل و کسب و کار باعث رشد اقتصادی کشورهم می‌شوند.