سوالاتی چند درباره سقط جنین و احکام آن

به گزارش خبرنگار گروه جمعیت و تعالی خانواده خبرگزاری رسا، شخصی تعریف می کرد که من در دوران دانشجویی ازدواج کردم و با شوهرم قرار گذاشتیم که تا در همان تمام نشده و درآمد مناسبی نداشتیم بچه دار نشویم تا اینکه ناخواسته باردار شدم و تصمیم گرفتیم که بچه را سقط کنیم ولی به خاطر گناهش مردد بودیم بلاخره گفتیم افتخار می کنیم این آیه آمد که «وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إِمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإِيَّاكُمْ إِنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبِيرًا»(31 اسراء).هرگز فرزندان خود را از ترس فقر به قتل مرسانید (زنده به گور مکنید) که ما رازق آنها و شما هستیم، زیرا این قتل فرزندان بسیار گناه بزرگی است.

نکته جالب اینکه در لسان قرآن کریم و روایات سقط جنین با عناوین قتل و کشتن آمده است و کسی که اقدام به سقط کند قاتل یا جانی می شمارد و این عناوین باید در زبان مردم رواج پیدا کند تا قبح این اعمال از بین نرود.!

سوال: سقط جنین فی نفسه چه حکمی دارد و در صورتی که ادامه بارداری برای زندگی مادر خطر داشته باشد حکم آن چیست؟

جواب: سقط جنین شرعاً حرام است و در هیچ حالتی جایز نیست مگر آن که استمرار حاملگی برای حیاط مادر خطرناک باشد که در این صورت سقط جنین قبل از ولوج روح اشکال ندارد ولی بعد از دمیدن روح جایز نیست حتی اگر ادامه حاملگی برای حیاط مادر خطرناک باشد مگر آنکه استمرار بارداری حیات مادر و جنین هر دو را تهدید کند و نجات زندگی طفل به هیچ وجه ممکن نباشد اما نجات زندگی مادر به تنهایی با سقط جنین امکان داشته باشد. (اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری).

سوال: در مورد مادران بیماری که ادامه حاملگی آنان با حیاط شان مغایرت پیدا می کند سن جنین از چهار ماه بیشتر است لیکن جنین از نظر سنی در وضعیتی است که امکان ادامه حیات به خارج از رحم مادر وجود ندارد و بعد از مرگ مادر او هم فارس خواهد کرد آیا می توان به منظور نجات حداقل یک نفر یعنی مادر به حاملگی خاتمه داد؟

جواب: باید تا آخرین ساعات امکان حفظ حیات مادر منتظر بمانند چنانچه در آن هنگام جنین در وضعی باشد که امکان ادامه حیات ش نیست فقط تو جهت حفظ حیات مادر مانعی ندارد. (کتاب استفتائات امام خمینی جلد ۳ صفحه ۲۸۶)

سوال: آیا سقط جنین بر اثر مشکلات اقتصادی جایز است؟ و آیا ضرورت های اجتماعی اقتصادی مجوز سقط جنین قبل از دمیده شدن روح می تواند باشد یا خیر؟

جواب: سقط جنین به مجرد وجود مشکلات و سختی های اقتصادی جایز نمی شود و سقط جنین به مجرد وجود مشکلات و سختی‌های اقتصادی جایز نمی باشد. (اجوبة الاستفتائات مقام معظم رهبری)

سوال: اگر بارداری سبب خجالت و آبروریزی من یا خانواده ام شود آیا میتوانم در سه ماهه اول آن را سقط کنم؟ جواب: سقط جنین شرعی حرام است و آنچه در سوال ذکر شده مجوز آن نمی شود.

سوال: چنانچه زنی در اثر تجاوز به عنف ناخواسته باردار شده و قبل از چهار ماهگی به پزشک مراجعه و تقاضای سقط کند آیا پزشک مجاز به سقط جنین است؟ به ویژه اینکه در صورت عدم سرقت آن زن دچار مشکلات روحی شده و احتمال خودکشی وی نیز وجود داشته باشد؟

سوال: از بین بردن جنین قبل یا پس از ۴ ماهگی جایز نیست ولی چنانچه باقی ماندن جنین برای مادر ضرر جانی داشته و یا مستلزم مشهد قطع شدیدی باشد که معمولاً قابل تحمل نیست هرچند این مشقت بعد از زایمان و به جهت نگهداری و سرپرستی او باشد تا قبل از ۴ ماهگی اشکالی ندارد؛ اما برخی از مراجع تقلید عظام همچون آیت الله خامنه ای و نوری همدانی صرف آنچه که در سوال آمده را مجوز انجام سقط جنین نمی دانند و در هر حال عواقب بعدی سقط نکردن به عهده پزشک نمی باشد.

سوال: پزشک بعد از معاینه در ماه های اول حاملگی به زن گفته است که استمرار و بارداری احتمال خطر جانی برای او دارد و در صورتی که حاملگی ادامه پیدا کند فرزندش ناقص الخلقه متولد خواهد شد و به همین دلیل پزشک دستور سقط جنین داده است آیا این کار جایز است و آیا سقط جنین قبل از زمین شدن روح به آن جایز می باشد؟

جواب: ناقص الخلقه بودن جنین مجوز شرعی برای سقط جنین حتی قبل از ورود روح در آن محسوب نمی شود ولی اگر تهدید حیاط مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد سقط جنین قبل از ولوج روح در آن اشکال ندارد.

سوال: اینجانب متخصص بیماریهای زنان می‌باشم ما قادر هستیم سالم یا ناقص بودن جنین را در داخل شکم تشخیص دهیم در صورت تشخیص ناسالم بودن آن اگر ما جنین را سقط کنیم و اجازه دهیم که مادر مجدداً حامله شود و این امر چندین بار انجام شود امکان آوردن نوزاد سالم خیلی زیاد تر می شود بدین معنی که مثلاً پس از سه یا چهار بار نوزاد ناقص امکان نوزاد سالم در بین آنها است لطفاً تکلیف شرعی را در این مورد بیان فرمایید؟

جواب: سقط جنین در مفروض سوال هم جایز نیست. ( کتاب استفتائات امام خمینی، ج۳، ص ۲۸۶).

سوال: اگر زن بارداری مجبور به معالجه لثه یا دندانهای شود و بر اساس تشخیص پزشک متخصص نیاز به عمل جراحی پیدا کند آیا با توجه به اینکه بیهوشی و عکسبرداری با اشعه باعث نقص جنین در رحم میشود سقط جنین برای او جایزه است؟

جواب: دلیل مذکور مجوزی برای سقط جنین محسوب نمی شود.

سوال: با پیشرفت علوم پزشکی و جنین شناسی در دوران بارداری اطباع ناقص الخلقهبودن جنین را تشخیص می دهند و اگر بخواهند ناقص الخلقه بودن جنین را به اطلاع والدین برسانند ممکن است آن‌ها اقدام به سقط جنین یا اقدام به رفع نقص جنین نمایند در حالی که احتمال بهبودی بسیار ضعیف است در فرض سوال اطلاع دادن دکتر جایز است یا خیر؟
جواب: اطلاع دادن فی‌نفسه واجب نیست مگر آن که قانونی در این زمینه موجود باشد یا قرض از مراجعه به طبیب و پرداخت پول به او اطلاع از حال جنین باشد.

سوال: با توجه به روش های درمان نازایی که در حال حاضر انجام می‌شود گاهی اوقات حاملگی های چند قلو اتفاق می‌افتد که در اثر موارد با زایمان زودرس در ماه های پنجم و ششم همراه است و جنین ها به ثمر نرسیده و از بین میروند. یکی از روش هایی که امروزه در دنیا انجام می‌شود کاهش تعداد این جنین ها در ماه های اول حاملگی یعنی ۵۰ تا ۶۰ روزگی است تا بقیه جنین ها بتوانند رشد نمایند و حاملگی به ثمر برسد آیا این روش درمانی از نظر شرع مقدس اسلام جایز است یا خیر؟

جواب: اگر کاهش بعضی از جنین ها موجب زنده ماندن بقیه شود و عدم کاهش سبب از بین رفتن همه آنها گردد اشکال ندارد.

سوال: در منابع و عرف پزشکی خطر جانی و مرگ مادر و احتمال عوارض در حاملگی ها و بیماری های مختلف با درصد تعیین می شود آیا سقط درمانی فقط در مواردی که درصد بالایی از خطر مادر یا کودک را تهدید می کند جایز است یا درصد پایین نیز میتوان مجوز باشد؟

جواب: ناقص الخلقه بودن جنین مجوز شرعی برای سقط جنین حتی قبل از ولوج روح در آن محسوب نمی شود ولی اگر تهدید حیات مادر بر اثر استمرار حاملگی مستند به نظر پزشک متخصص و مورد اطمینان باشد و یا موجب مشهد قطعش دیده گردد سقط جنین قبل از بلوغ گروه در آن اشکال ندارد.

سوال: پزشکان متخصص می توانند از طریق استفاده از روش ها و دستگاه های جدید نواقص جنین در دوران بارداری را تشخیص دهند و با توجه به مشکلاتی که افراد ناقص الخلقه بعد از تولد در دوران زندگی با آن مواجه می شوند آیا سقط جنینی که پزشک متخصص و مورد اطمینان آن را ناقص الخلقه تشخیص داده جایز است؟

جواب: سقط جنین در هر سنی به مجرد و ناقص الخلقه بودن آن و یا مشکلاتی که در زندگی با آن مواجه می شود جایز نمی شود.
سوال: زنی که از ابتدا نمیخواست ها بسته می شود ولی بر اثر اسرار شوهر آبستن شده اگر در غیاب شوهر کاری کند که موجب سقط جنین شود آیا ضامن خونبهای او است؟

جواب: در فرض مرقوم گناه کار است و علاوه بر آن ضامن دیگه نیز می باشد.

سوال: من در هفته دهم حاملگی اندازه جنین را سقط کرده اما نسبت به سقط جنین چه باید کنم؟
جواب: سقط جنین برای شما حرام بوده است که مرتکب شدید ولی کفاره ندارد لیکن دیگه شری جنین را ضامن هستید و باید آن را به وارد شرعی بپردازید و خودتان از این دی ارث نمی برید.

سوال: آیا میتوان با تشخیص قطعی بیماری در جنین که دچار ژنتیک بوده و یا مادر آنها در طی بارداری بر اثر ابتلا به بعضی بیماری های عفونی بیمار شده است قبل از دمیده شدن روح در جنین را سقط کرد؟ لازم به ذکر است این کودکان از بدو تولد تا پایان عمر دائماً در وضع مشقت باری به سر خواهند برد و خانواده و جامعه نیز بهای گزافی را از نظر روانی و مادی باید به دوش بکشند.

جواب: اگر نگهداری و بزرگ کردن طفل معلول و عقب مانده و ناقص الخلقه برای والدین دارای زحمت و مشقت بیش از متعارف باشد به مقداری که در عسر و حرج واقع می شود اسقاط جنین پیش از دمیده شدن روح در او مانع ندارد.

سوال: پدر و مادری جنین چهل روزه را سقط کرده اند چون مادر بیمار بوده و پزشکان به صورت شفاهی گفته بودند که زایمان برای مادر خطر دارد و از باردار شدن من شده بوده است آیا به عمل فوق دیه تعلق میگیرد یا خیر؟ در صورتی که جواب مثبت است قیمت امروزی چقدر است و به چه جایی یا کسی باید پرداخت شود؟

جواب: جنین چهل روزه اگر به صورت علقه درآمده بود دیگه دیه اسقاط آن سی مثقال طلا است و دیگه به عهده کسی است که مباشر در سقط آن بوده است و به شخص مباشر اسقاط نمی رسد بلکه به سایر ورثه جنین از پدر یا مادر یا برادر و خواهر ارث می رسد.

سوال: زنی جنین هفت ماهه ای خود را که ناشی از زنا بوده است با درخواست پدرش سقط کرده است آیا دیه بر او واجب است و بر فرض ثبوت دیه پرداخت آن بر عهده مادر است یا پدر او و در حال حاضر به نظر شما مقدار آن چقدر است؟

جواب: سقط جنین حرام است هر چند بر اثر زنا باشد و درخواست پدر باعث جواز آن می شود و در صورتی که مادر مباشر در سقط جنین باشد دیه بر عهده مادر است اما در مقدار دیه جنین در فرض سوال تردید وجود دارد و اهمیت این است که مصالحه شود و این دیه در حکم ارث کسی است که وارث ندارد.

سوال: مقدار دیه جنینی که دو ماه و نیم عمر دارد در صورتی که عمدا سقط شود چقدر است و دیه باید به چه کسی پرداخت شود؟

جواب: اگر علقه باشد دیه آن ۴۰ دینار است و اگر مضغه باشد ۶۰ دینار و اگر استخوان بدون گوشت باشد ۸۰ دینار و دیهبه وارث جنین با رعایت طبقات ارث پرداخت می‌شود ولی وارسی که مباشر سقط جنین بوده از آن سهمی ندارد.

سوال: دیه سقط جنین که با رضایت کامل پدر و مادر و از راه‌های مختلفی انجام می شود بر عهده کیست؟

جواب: دیه برعهده مباشر سقط می باشد اگر دکتر مستقیماً سقط را انجام دهد بر عهده او است و اگر پرستار تزریق کرده به عهده آن است و اگر مادر دارو را خورده بر عهده مادر است و در همه موارد دیه باید به ورثه طفل پرداخت شود که در موارد اول و دوم پدر و مادر و در مورد سوم پدر است که اگر ایشان از کنند ساقط می شود هرچند گناهان که قتل نفس یا مشابه آن باشد ثابت است.

سوال: آیا خارج کردن جنین از رحم مادر زودتر از موعد مقرر و رشد آن تحت مراقبت‌های ویژه و یا در دستگاه مخصوص جایزه است؟ جواب: عمل فوق فی‌نفسه اشکالی ندارد.

سوال: بستن لوله های منی مرد برای جلوگیری از افزایش جمعیت چه حکمی دارد؟ جواب: اگر این کار با یک قرض اغلا ای صورت گیرد و ضرر قابل‌ملاحظه‌ای هم نداشته باشد فی نفسه اشکالی ندارد اما انجام این عمل امر مضمونی است.

سوال: آیا جایز است زن بدون اجازه شوهرش از وسایل پیشگیری از بارداری استفاده کند؟ جواب: این کار محل اشکال است.

سوال: استفاده از وسایل ضد بارداری که انسان بداند یا احتمال صحیح بدهد که ضرر دارند مثل قرص های ضدبارداری که مشخص و مخرب قلب و عروق هستند چه حکمی دارد؟

جواب: در صورتی که به تشخیص پزشک حاذق دارای ضرر چشمگیر باشد جایز نیست.