معرفت پژوهی مهدیت در «سیر نشانه‌های ظهور در تاریخ تشیع»

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، پژوهش سیر نشانه‌های ظهور در تاریخ تشیع مراحل علت‌ها، شروط و زمینه‌های اثرگذاری بر این گستره را بیان کرده، سپس سیر مکتوبات و حوزه‌های مطالعاتی را در اینباره ترسیم می‌کند. مطالعه آثار به جا مانده از گذشته‌های دور تا امروز، بیانگر این نکته است که مباحث مهدوی در آغاز در قالب مباحث امامت و به صورت ساده و محدود مطرح شده است، سپس به تدریج پیچیده‌تر شده و گسترش یافته است. برای نمونه، بحث درباره وجود امام از زمان حضور تا غیبت صغری و از آن هنگام تا عصر خواجه نصیرالدین طوسی و سپس تا عصر حاضر، دگرگونی‌هایی یافته است؛ این فراز و نشیب‌ها از تاریخ‌مندی و تحول‌پذیری در بحث آموزه مهدویت حکایت دارد.

از سویی روی آوردن مردم به انتظار در زمان‌هایی که ظلم و بی‌عدالتی فراگیرتر بوده، جدی‌تر احساس شده و در همین دوره‌ها بوده است که مدعیان مهدویت سربرآورده‌اند، مردم تشنه عدالت را گرد خود جمع کرده‌اند. از سوی دیگر، در بیان معصومان (ع)زمان ظهور تعیین نشده است؛ از این رو، مردم به علامت‌هایی توجه داشته اند که در روایت‌های گوناگون درباره آخرالزمان و ظهور حضرت مهدی (ع) بیان شده‌است.

سیدمحمد موسوی عبادی در کتاب سیر نشانه‌های ظهور در تاریخ تشیعه با مطالعه آثار به‌جامانده از گذشته‌های دور تا امروز و با تکیه بر گزارش‌های تاریخی، سیر تطوّر روایات نشانه‌های ظهور را در منابع روایی متقدّم و متأخّر شیعه بررسی کرده تا روشن شود رخدادهای تاریخی‌ای که به‌ اشتباه نشانه‌های ظهور فهم شده‌اند، چه ارتباطی با ظهور دارند؟ آیا این حوادث به‌حق علامت ظهور حضرت مهدی بوده‌اند یا خیر؟ این اثر، منبع مناسبی برای پاسخ به شبهات درباره نشانه‌های ظهور است.

مهدویت از مولفه‌های اصلی در مباحث کلامی شیعه امامیه است بنابراین نشانه‌های ظهور نیز از موضوعات مهم مهدویت به‌شمار می‌رود. این نشانه‌ها اساسا روایات پیشگویانه معصومان(ع) هستند برای آشنایی هرچه بیشتر با مسئله ظهور و شناخت امام زمان در هنگامه ظهور و قیام ایشان. اما در این میان و در طول تاریخ بوده‌اند.

قسمتی از متن کتاب

با بررسی تالیفات اندیشمندان و بزرگان هر عصر، می‌توان موضوعات کانونی و چالشی آن عصر را دریافت. موضوع مهدویت به دلیل جایگاه انکارناپذیرش در منظومه امامت و نیز ظهور اندیشه‌های انحرافی در جوامع اسلامی، از مباحث مهم و مورد توجه اندیشمندان مسلمان شیعه و سنی در دوره مورد بحث – به ویژه در اواخر آن- در این پژوهش بوده است؛ فراوانی کتب تدوین شده درباره این موضوع گواه بر این حقیقت است.

با نگاهی به روند تاریخ معلوم می‌شود هرگاه اوضاع عمومی مساعد بوده و فشارها بر شیعه کاهش یافته، نقش بی‌نظیر عالمان و اندیشمندان شیعه در میدان‌های علمی برجسته‌تر بوده‌است؛ از جمله عصر شیخ مفید و شیخ طوسی در حکمت آل بویه و نیز عصر مجلسی در حکومت صفویه.

البته دوران صفویه درخشش بیشتری از این نظر داشته است. در این برش از تاریخ، آثار فراوانی در زمینه‌های کلام، فقه، حدیث، فلسفه و عرفان تدوین شد و در پی آن در مباحث مهمی مانند امامت و مهدویت آثار چشمگیری پدید آمد. اهتمام علما و گرمی ابزار گفت‌وگو و نقد و بررسی علمی مباحث اقتصای، به ویژه مسائل مهدی و پاسخ به شبه‌های جدید و ارزیابی دیدگاه‌های نو در این دوره، باعث افزایش کمی و کیفی مکتوبات مهدوی شد. این رویداد تا آنجا بود که در بیشتر اوقات، موضوعی خاص با نگارش رساله‌ای آغاز می‌شد و رساله‌ای دیگر در رد آن و رسال‌های در پاسخ به رساله دوم و رساله‌های دیگر پس از آن برای داوری در این باره نگاشته می‌شد.

کتاب سیر نشانه های ظهور در تاریخ تشیع نوشته سیدمحمد موسوی عبادی در ۲۲۸ صفحه، شمارگان هزار نسخه و قیمت ۹۰ هزار تومان در سال ۱۴۰۱توسط انتشارات کتاب جمکران منتشر شد.