برنامه های کنگره بین المللی علامه طباطبایی در عراق

محمدباقر خراسانی مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی و دبیر اجرایی کنگره علامه طباطبایی در گفت‌وگو با خبرنگار سرویس حوزه و روحانیت خبرگزاری رسا، در خصوص سفر اخیر خود به عراق و رایزنی با مراکز علمی در این کشور در رابطه با کنگره بین المللی علامه طباطبایی(ره) گفت: برنامه های کنگره بین المللی علامه طباطبایی از آبان 1400 آغاز شده و فراخوان تدوین مقالات، برگزاری پیش نشست ها و جمع آوری خاطرات شفاهی و اسناد صورت گرفته است.

وی ادامه داد: استقبال خوبی از فراخوان مقالات و برگزاری پیش نشست های علمی در جریان است و هماهنگی خوبی با مراکز علمی و فرهنگی کشور شکل گرفته است. شاید در بین کنگره های مشابه این سطح از استقبال بی نظیر باشد که در 18 استان کشور و 31 شهرستان بیش از 80 پیش نشست علمی برگزار شده باشد. این اتفاق در کنگره علامه طباطبایی افتاده و حتی نشست هایی نیز در خارج از کشور در دست طراحی که برخی نیز برگزار شده است.

دبیر اجرایی کنگره علامه طباطبایی اظهار داشت: پیش نشست مهمی در دانشگاه ملیه اسلامیه دهلی هندوستان تحت عنوان اخلاق و عرفان در اندیشه طباطبایی برگزار شد و آیت الله رمضانی رئیس مجمع جهانی اهل بیت و جمعی از اندیشمندان در آن به سخنرانی پرداختند.

وی با بیان اینکه علامه طباطبایی از سال 1304 تا 1314 در نجف حضور داشته است، اظهار داشت: جامعیت علوم مرحوم علامه در فقه، اصول و تفسیر در نجف شکل می گیرد اما از این ده سال اطلاعات جامعی در دست نداریم و همین امر سبب شد سفری به عراق برنامه ریزی شود.

خراسانی ادامه داد: لازم بود یک رصد نسبت به اطلاعات، اسناد و مدارک داشته باشیم و همچنین به دنبال این بودیم پیش نشست هایی را در عراق هماهنگ کنیم و در آخر افرادی را شناسایی کنیم که ممکن است خاطراتی و یا اطلاعاتی از علامه طباطبایی داشته باشند.

وی با اشاره به سفر 12 روزه خود به عراق تصریح کرد: در مراکز نجف اسناد زیادی وجود دارد اما تنظیم و طبقه بندی خاصی نشدند و به شدت پراکنده هستند از این رو دسترسی به سند یا مطلبی مشخص سخت است؛ در «مکتب کاشف الغطاء» اسناد فراوانی وجود داشته و جالب آنکه نامه هایی که به مرحوم کاشف الغطاء از جانب علماء و برخی شخصی های سیاسی کشورهای مختلف نوشته شده در این مرکز نگهداری می شوند و مسؤولین این مرکز قول دادند تا بین اسناد و مکاتبات رصد کنند و مکاتبات مرحوم علامه با مرحوم کاشف الغطا و سایر اسناد مربوطه را شناسایی و در اختیار بگذارند. در این مرکز اصل مکاتبات مرحوم شهید قاضی طباطبایی به مرحوم کاشف الغطاء وجود داشت که در یک پوشه مخصوص نگهداری می شود که اگر تعاملات بیشتری با این مراکز صورت بگیرد حتما به یافته های دقیقی در خصوص علمای بزرگ می رسیم.

دبیر اجرایی کنگره بین المللی علامه طباطبایی اظهار داشت: تصور می کردم وقتی به مراکز نجف یا سایر مراکز و محافل علمی عراق مراجعه کنیم لازم باشد که به طور مفصل علامه طباطبایی را معرفی کنیم اما در همه این مراکز مرحوم علامه طباطبایی را می شناختند و بعضا مرید و دل باخته علامه بودند. وی با اشاره به دیگر مراکز جمع آوری اسناد در نجف اشرف اظهار داشت: حجت الاسلام والمسلمین شیخ محمد کرباسی در مرکز «النجف الاشرف للتالیف والتوثیق و النشر اسناد» و تصاویر زیادی را جمع آوری می کند و علمای بزرگی که در نجف حضور داشتند را شناسایی کرده است؛ که با مشورت وی و رصدی که صورت گرفت دریافتیم منزلی که علامه طباطبایی در آن سکونت داشته در توسعه حرم مطهر تخریب شده و در صحن حضرت فاطمه زهرا (س) قرار گرفته است.

خراسانی ادامه داد: در مرکز «النجف الاشرف للتالیف والتوثیق و النشر» اسناد و تصاویری بودند که قابل استفاده است و طی توافقی مقرر شد اگر تصویر و یا اسناد از علامه طباطبایی وجود داشت، به ما سپرده شود. 

وی با اشاره به تمایل مراکز علمی و اسنادی نجف نسبت به همکاری در خصوص زندگی و زمانه مرحوم علامه طباطبایی، ابراز داشت: عمده شخصیت علمی علامه طباطبایی در این 10 سال در نجف شکل گرفته است و علامه به نوعی پیوند دهنده حوزه نجف با قم بوده است.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی با اشاره به شناسایی افرادی که ممکن است با علامه ارتباط داشته و اطلاعاتی داشته باشند گفت: برای شناسایی افراد تلاش کردیم اما متوجه شدیم چنین افرادی وجود ندارند و یا مرحوم شدند؛ به هر فردی که احتمال می دادیم ممکن است اطلاعاتی داشته باشد مراجعه کردیم و متأسفانه نتوانستیم به اطلاعات خاصی برسیم.

خراسانی با اشاره به اقبال مراکز علمی نجف به مباحث قرآنی و تفسیری علامه طباطبایی تصریح کرد: در نجف یکی از شخصیت ها بیان داشت سایت «التفسیر» در کشور اردن پشتیبانی می شود و بیش از 100 تفسیر سنی و شیعه را جمع آوری کرده است؛ مدیر این سایت به ما گفت که در یک سال گذشته بیشترین استقبال در میان تفاسیر، متعلق به تفسیر المیزان بوده است.

وی با بیان اینکه برای پیش نشست های علمی کنگره نیز سراغ دانشگاه کوفه، دانشگاه بغداد، دانشگاه جامع طوسی و بیت الحکمه بغداد رفته است، اظهار داشت: دانشگاه کوفه چهارمین دانشگاه بزرگ عراق محسوب می شود و 20 دانشکده دارد که در فضایی بسیار بزرگ احداث شده است.

خراسانی ادامه داد: با رئیس دانشکده فقه این دانشگاه جناب آقای دکتر «ستار الاعرجی» جلسه ای داشتیم و با اینکه این فرد حوزوی نبود، اما خود را از مریدان علامه طباطبایی معرفی کرد و بیان کرد هر زمان به قم مشرف می شود بعد از زیارت حضرت فاطمه معصومه (س) قبر علامه را زیارت می کند. دکتر ستار بیان می کرد که چندین بار المیزان را مطالعه کرده ام و المیزان بسیار می تواند قابل استفاده باشد. این استاد دانشگاه گفت که در جوانی مشکل مالی داشته است از این رو دو شیفت کار می کرده و بعد از کسب درآمد اولین خریدش تفسیر المیزان علامه طباطبایی بوده است.

وی با بیان اینکه اولین پیش نشست در عراق با دانشگاه کوفه قطعی شد، گفت: در دانشگاه کربلا با آقای دکتر منیر عبدالعالی جلسه داشتیم که دکتر منیر رئیس اتحادیه دانشگاه های کربلا هم بود. اتحادیه بیش از 10 دانشگاه دولتی و خصوصی را شامل می شود که در این جلسه استقبال خوبی از برنامه های کنگره صورت گرفت و مقرر شد که یک پیش نشست در دانشگاه کربلا برگزار شود.

دبیر اجرایی کنگره علامه طباطبایی اظهار داشت: همچنین توافق شد موضوعاتی که مرتبط با علوم قرآن هستند به دانشگاه کربلا معرفی شود تا دانشجویان تفسیر و علوم قرآنی این مرکز علمی برای پایان نامه های خود بر روی این موضوعات کار کنند. یکی از اساتید دانشگاه کربلا نیز در این جلسه تصریح نمی شود با علوم قرآن مأنوس بود اما علامه طباطبایی را نشناخت؛ یکی دیگر از اساتید نیز اظهار داشت در حال حاضر ما به شخصیت های معتدلی مثل علامه احتیاج داریم که الگو قرار بگیرند و این نشان می دهد که می توان ذیل عنوان علامه طباطبایی تعاملات سازنده ای با مراکز علمی عراق شکل بگیرد.

وی در قالب یک ایده و پیشنهاد خاطرنشان کرد: چه خوب است بتوانیم یک شبکه ای از مریدان و دوستداران علامه طباطبایی در دنیا، شکل دهیم که این مجموعه می تواند کارهای علمی بسیار خیلی خوبی انجام دهد و در ترویج و گسترش اسلام ناب هم به دنیا کمک کند. 

این استاد حوزه و دانشگاه اظهار داشت: جلسه ای نیز با مسئولین بیت الحکمه بغداد برگزار شد. بیت الحکمه بزرگ ترین مرکز علمی عراق است و گویا زیر نظر نخست وزیر عراق و در دو بخش علوم اسلامی و فلسفی فعالیت دارد. در این جلسه که یکی از مسئولین رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عراق حضور داشتند توافق شد با همکاری رایزنی، بیت الحکمه و نمایندگی جامعه المصطفی العالیمه در عراق نشست علمی خوب برگزار شود.

وی تصریح کرد: در این جلسه آقای دکتر مظفر الربیعی مدیر ملاقات و هماهنگی های بیت الحکمه پیشنهاد داد نشست علمی ما در قالب کنفرانس برگزار شود. براساس تعریف بیت الحکمه کنفرانس برناکمه علمی بزرگ و باشکوه تر از نشست است و در دو نوبت صبح و عصر برگزار می شود. بر اساس زمان بندی ما مقرر شد 13 اردیبهشت 1402 این کنفرانس برگزار شود تا اندیشه های فلسفی و قرآنی علامه را بررسی کنند و از ظرفیت اندیشمندان بیت الحکمه و اساتید و فارغ التحصیلان عراقی المصطفی، استفاده شود.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت با ابراز خرسندی از هماهنگی های صورت گرفته در خصوص کیفیت برگزاری نشست های علمی توافق شده اظهار امیدواری کرد شاهد برنامه خوب، فاخر و علمی در عراق باشیم.

وی با اشاره به دانشگاه جامع طوسی در نجف اظهار داشت: در جلسه ای که با دانشگاه « کلیه الطوسی الجامعه» برگزار کردیم، استقبال خوبی از جانب رئیس دانشگاه، معاونان و جمعی از اساتید آن صورت گرفت که بیان داشتند پایان نامه هایی با موضوعات آثار و اندیشه های علامه طباطبایی در این دانشگاه دفاع شده است؛ لذا مقرر شد با پیگیری معاون پژوهش این دانشگاه این آثار جمع آوری و نویسندگان آن شناسایی و در نهایت در 16 اردیبهشت 1402 نشست علمی برگزار شود که البته قبل از برگزاری نشست علمی از نویسندگان پایان نامه های مرتبط با علامه دعوت شود تا بهترین ارائه ها انتخاب شود و در حاشیه نشست پایان نامه های مرتبط را به نمایش بگذارند.

دبیر اجرایی کنگره بین المللی علامه طباطبایی بیان کرد: با مرکز قرآنی مکتب امام باقر در نجف که طبق گفته مسؤولین آن، اولین مرکز تخصصی علوم قرآنی نجف عراق بود نیز جلسه گذاشتیم و اعلام آمادگی کردند که در صورت لزوم برای تصحیح المیزان به زبان عربی، همکاری داشته باشند.

وی با تأکید بر اینکه تعاملات علمی بین حوزه قم و نجف باید تقویت شود، گفت: بهره مندی های علمی فراوانی از تعاملات می توان برد که علامه طباطبایی یکی از شخصیت هایی است که می تواند در این تعاملات مورد توجه قرار گیرد. 

خراسانی با اشاره به برنامه ریزی برگزاری 4 نشست علمی هماهنگ شده در کشور عراق، سه نشست را با موضوع مباحث قرآن و اخلاقی عنوان کرد و تنها یک نشست در بیت الحکمه را نشستی فلسفی معرفی کرد.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت اسلامی با اشاره به همکاری با بیت الحکمه بغداد اظهار داشت: امیدواریم تلاش های صورت گرفته مقدمه ای برای آغاز همکاری مجمع عالی حکمت با عراق باشد تا آرام آرام به سمت تعاملات فلسفی و انعقاد تفاهم نامه های همکاری برویم.

وی در پاسخ به سایر تعاملات بین المللی صورت گرفته ابراز داشت: در کشورهای ترکیه، روسیه، انگلستان، بوسنی، لبنان، عراق، اندونزی و هندوستان در خصوص همکاری های علمی برای کنگره علامه طباطبایی صحبت شده است؛ که البته متوجه شدیم در استرالیا یک اندیشمند بر روی المیزان کار کرده است که صحبت شد تا ان شاالله بتوانیم با همکاری ایشان یک تعامل و نشست علمی داشته باشیم.

مدیر اجرایی مجمع عالی حکمت در پایان با اشاره به رایزنی با مراکزی در فرانسه و آمریکا خاطرنشان کرد: رایزنی هایی صورت گرفته تا اگر این مراکز اطلاعاتی دارند به ما بدهند و حداقل اینکه نسبت به برنامه های کنگره مطلع باشند.