نوروز از دیدگاه اسلام

به گزارش سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، نوروز در جامعه ما از قدیم داراى دو جنبه است؛ جنبه مثبت و منفى و از دیرباز در مورد نوروز دو گونه عمل مى شده است: بعضى بیشتر به سراغ جنبه هاى منفى مراسم خرافى و بى اساس اسراف، سرمستى و شهوت پرستى نوروز رفته اند و در این رهگذر بیشترین فسادها و گناهان در این ایام رخ مى دهد و... قطعا نوروز از این زاویه نه تنها مبارک نخواهد بود بلکه نامبارک و پلید و مایه فحشا و منکرات است.

از این رو مورد سرزنش است و از نگاه هر خردمند نامحمود است و روایات و گفتار علمایى که آن را از امور دوران جاهلیت دانسته اند در مورد این گونه امور منفى است.

ولى روایاتى که بیان گر ستایش نوروز است بر همین اساس مورد نیکوداشت علماى بزرگ و مراجع تقلید مى باشد به دلیل توجه به مراسم مثبت و جنبه هاى مفیدى است که در نوروز انجام مى گیرد مانند نظافت، پوشیدن لباس نو و همگامى با تحولات طبیعت و ایجاد دگرگونى در خود و فراگیرى درس خداشناسى و معادشناسى از رویش سبزه در بهار که به راستى زمین و زمان، درختان، هوا و فضا با طراوت و نشاط بهارى گویى همه جشن گرفته اند و هر کدام به زبانى از ستودگى و نشاط نوروز و آغاز بهار سخن گفته و مبارک باد مى گویند.
بنابراین نوروز همگام با نسیم بهارى و شکوفه هاى درختان و زنده شدن زمین و جوانه زدن گیاهان و در کنار آن صله رحم، دید و بازدید، خانه تکانى، بهداشت و نظافت و آشتى افرادى که مدت ها با هم قهر بوده اند و... داراى جهات مثبتى است که هر خردمندى آن را مى پسندد.

نوروز؛ رستاخیز طبیعت
نوروز، نخستین روز بهار است و نخستین روز سبزترین فصل سال؛ سرآغاز زنده شدن زمین و شکوفایى ها و وزیدن نسیم دل انگیز بهارى و چهچهه مرغان، همه چیز در بهار نشان گر نشاط و طراوت است و حتى باد شفابخش بهارى نوید زندگى تازه مى دهدو به گفته مولوى در مثنوى:
گفت: پیغمبر به اصحاب کبار
تن مپوشانید از باد بهار
آنچه با برگ درختان مى کند
با تن و جان شما آن مى کند
و به گفته سعدى:
که تواند بدهد میوه رنگین از چوب
یا که باشد که برآرد گل صد برگ از خار
این همه نقش عجب بر در و دیوار وجود
هر که فکرت نکند نقش بود بر دیوار
ارغوان ریخته بر درگه خضراى چمن
چشمه هایى که در او خیره بماند ابصار
کوه و دریا و درختان همه در تسبیح اند
نه همه مستمعان فهم کنند این اسرار
آفرینش همه تنبیه خداوند دل است
دل ندارد که ندارد به خداوند اقرار
خبرت هست که مرغان سحر مى گویند
کآخر اى خفته سر از بالش غفلت بردار

بهار، درس خداشناسى و معادشناسى و تحول و رشد و تکامل است و اگر انسان ها از این طبیعت زیبا درس بیاموزند در حقیقت اعتقاد به رستاخیز را آموخته اند؛ در این صورت باید سرآغاز چنان بعثتى را روز برتر نامید و آن را جشن گرفت.
اگر مراسم نوروز بر این اساس پى ریزى گردد و انسانها خود را همگام و همگون با محتواى دعاى آغاز سال; که بیان گر تحول و نغمه توحیدى است سازند که:
(یا مقلب القلوب و الابصار، یا مدبر اللیل و النهار، یا محول الحول والاحوال، حول حالنا الى احسن الحال؛ اى خداوندى که گرداننده قلب ها و چشم ها هستى و تدبیر کننده نظم شب و روز مى باشی، اى دگرگون کننده حال و احوال، حال ما را به نیکوترین حال تبدیل ساز.) قطعا نوروز براى آنها پر فایده خواهد بود.
آنان که طعم توحید را چشیده اند، در ایام دل انگیز و پرنشاط آغاز بهار به پیروى از امامان(ع) آیاتى از قرآن همچون آیه زیر را تلاوت کرده و مفاهیم آن را در اعماق جانشان دریافت مى کنند که:
(ان فى خلق السموات والارض واختلاف اللیل والنهار لایات لاولى الالباب.(15)) همانا در خلقت آسمان ها و زمین و آمد و شد شب و روز قطعا نشانه هایى براى صاحبان اندیشه است.)
هرگاه در مراسم نوروز انسان ها به دنبال چنین مفاهیم سازنده و لذت بخشى بروند قطعا چنین روزى مبارک است ولى اگر از این ایام سوء استفاده شود و به جاى مراسم سازنده به خرافات روى آورند مراسمى مانند چهارشنبه سورى، سیزده بدر و یا فال گوش ایستادن... روشن است که باطل گرایى و پناه بردن به امور پوچ و بى اساس انسان را بى محتوا خواهد کرد و آلوده نمودن نوروز به امور واهى از خردورزى دور است و باید خط بطلان بر چنین مراسمى کشید.
اسلام وقتى که ظهور کرد در دوران جاهلیت مراسماتى وجود داشت که اکثر آنها برخلاف عقل، منطق و وجدان بود و خط بطلان بر همه آنها کشید. ولى مراسمى نیز وجود داشت مانند تحریم جنگ در چهار ماه (رجب, ذىقعده, ذىحجه و محرم) این رسم را که دربرگیرنده امنیت و آرامش است امضا نمود و رسم دخترکشى را مردود دانست ولى سنت دیه قتل انسان را که صد شتر بود امضا کرد.
نوروز، مبارک، ستوده و مورد توجه امامان(ع) بود و اختصاصى به ایرانیان ندارد بلکه براى همه مسلمانان روز جشن و روز شگفت انگیزى است. مشروط بر این که با مراسم صحیح و سازنده همراه باشد و از هرگونه باطل اندیشى و گناه پرهیز گردد.
در این صورت حتى مى توان آن را «عید» نامید؛ بدان دلیل که امیرمومنان على(ع) فرمود: ((کل یوم لایعصى الله فیه فهو عید.(16) هر روزى که در آن روز گناه نشود آن روز, روز عید است.)

پى نوشتها:

15 ) علامه مجلسى, بحار, ج59, ص100 و 101.

16 ) آل عمران (3) آیه 190. 17 ) سید رضى, نهج البلاغه, حکمت 428.