بررسی مهارت‌های موفق تبلیغی ادیان در کارگروه مطالعات تبلیغ

حسین شیخیان مدیر کارگروه مطالعات تبلیغ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام هدف از تأسیس این کارگروه را مطالعه، گزارش‌دهی از تجربیات، رویکردها، راهبردها، روش‌ها و مهارت‌های موفق تبلیغی ادیان و فرق مختلف جهان و همچنين بررسی علم تبليغ با استفاده از پژوهش موردی رشته تبشیر‌شناسی در مسيحيت عنوان کرد.

وی با بیان اینکه تبلیغ دینی در جهان چه از نظر روش و چه از نظر سازمان تبلیغی، گستره‌ای عظیم از تجربیات و نظریه‌ها را در اختیار محققان و مبلغان در کشور قرار می‌دهد، گفت: این کارگروه با هدف بهره‌مندی از تجربیات دیگر ادیان در پدید‌آری ساختی علمی در قامت یک «دانش» برای تبلیغ، ترجمه و نقد برخی متون اصلی این دانش به‌همراه برخی مقالات اصلی مجلات بین‌المللی آن تأسیس شده است.

مدیر کارگروه مطالعات تبلیغ بر لزوم الهام گرفتن از ایده‌ها و نوآوری‌ها در روش تبلیغی ادیان دیگر تأکید کرد و افزود: افزون بر بهره‌مندی از روش تبلیغی ادیان دیگر، از روابط راهبردی برخی از مذاهب با سطوح دیگر ساختار اجتماعی نيز می‌توان استفاده کرد.

وی آغاز به کار کارگروه مطالعات تبلیغ را از سال 1398 و معطوف به دین مسیحیت و اسلام عنوان کرد و اظهار داشت: کارگروه مطالعات تبلیغ بیشتر گروه‌هایی را در دین مسیحیت مورد بررسی قرار داده است که معروف به تبلیغی بودن هستند؛ به عنوان نمونه «شاهدان یهوه» و «مورمون‌ها» از شاخه مذهب پروتستان مسیحی که عمده فعالیت آنها در نوآوری‌‌های تبلیغی است.

شیخیان با اشاره به اقدامات صورت‌گرفته در کارگروه مطالعات تبلیغ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام از نگارش کتاب «در همسایگی تبلیغ»، که در آن به بررسی روش تبلیغ خانه‌به‌خانه میسیونرها، شاهدان یهوه و مورمون‌ها پرداخته شده است، نگارش کتاب «پندار برساخته»، تأملی بر راهبردهای سازمانی و تبلیغی گروه داعش و  ترجمه کتاب «تبشیر و تبشیر‌شناسی»، نوشته گلن راجرز نام برد.

وی درباره کتاب «در همسایگی تبلیغ‌» که پژوهش درباره فعالیت‌های تبلیغی «شاهدان یهوه» است و تجربه‌ای از مسیحیت قدیم را در ژاپن مورد بررسی قرار می‌دهد، گفت: براساس این فعالیت تبلیغی، مبلغان با روش خانه‌به‌خانه به سراغ مردم می‌روند و تلاش می‌کنند تا با گفت‌وگو و به چالش کشیدن عقاید طرف مقابل یا با مِهر و محبت، افراد مختلف را به دین و مکتب خود دعوت کنند.

مدیر کارگروه مطالعات تبلیغ تصریح کرد: مسیحیت چندین دهه است که تجربه تبلیغی خود را تبدیل به دانش کرده و این دانش را که «میسیولوژی» نام دارد در دانشگاه‌ها و مراکز علمی خود تبلیغ می‌کند؛ پرداختن به این دانش تبلیغی به مثابه یک تجربه ارزشمند بود که نشان می‌داد آنها چگونه با استفاده از الاهیات، تاریخ و استراتژی‌های نشأت گرفته از سیره بزرگان خود توانسته‌اند به یک الاهیات جدیدی با عنوان الاهیات تبلیغ دست پیدا کنند و آن را تا مرز تبدیل شدن به علم و دانش پیش ببرند و امروزه در کرسی‌های علمی دانشگاه‌ها و مراکز علمی خود تدریس کنند.

وی با بیان اینکه بررسی سازمان‌ها به مثابه هسته‌های اجتماعی برای جذب مردم و ساخت بدنه اجتماعی مردمی و به دنبال آن جریان‌سازی اجتماعی در حیطه‌های مختلف یکی از شاخه‌هایی بود که کارگروه مطالعات تبلیغ به آن پرداخت، اظهار داشت: سازمان‌هایی مانند اخوان‌المسلمین اگرچه به عنوان یک دین و مذهب جداگانه‌ مطرح نیستند اما امر دعوت، جذب و تشکیلاتی که در رشد و ارتقاء اعضای خود دارند که این شیوه‌های جذب، دعوت و همراه‌سازی بدنه مردمی موضوعیت داشته و تلاش کردیم به آن بپردازیم و شناخت آن را در اولویت کار قرار دهیم.

شیخیان در بخش دیگری از گزارش خود درباره فعالیت‌های کارگروه مطالعات تبلیغ و اهداف تأسیس آن با بیان اینکه شعار سازمان تبلیغات «مردمی‌سازی دین» است و لازم است در تحقق آن تلاش کنیم، بر ضرورت ایجاد نوآوری در ارتباط تبلیغی با نسل جوان تأکید کرد و افزود: اگرچه منبر دارای اصالت و ارزش والا است، اما ارتباط مردم و روحانیت را می‌توان در شکل‌های دیگر بازآفرینی کرد.

وی بازشناسی ارتباط مردم و روحانیت را نیازمند مطالعه پیشینی و بررسی تجربیات و کارهای علمی پژوهشی انجام شده در این زمینه عنوان کرد و افزود: با بررسی شرایط تبلیغی در جهان غرب و شرق عالم به مطالعات پیشینی این مسئله می‌پردازیم و با به دست آوردن تجربه دنیا در ارتباط با مردم در قالب دین یا سازمان و مکتوبات و پژوهش‌های ارائه شده به دنبال راه‌حل که مبتنی بر مطالعات گسترده‌ای است، می‌گردیم.

مدیر کارگروه مطالعات تبلیغ خاطرنشان کرد: تبلیغ نوین تنها تبلیغ با روش‌های جدید همچون اینترنت، فضای مجازی و شبکه‌های چندرسانه‌ای نیست و می‌تواند در میدان و شکل‌های مختلفی که ادیان دیگر آن را تجربه کرده‌اند و موفق هم بوده‌اند مورد بررسی قرار گیرد.

وی افزود: استفاده از روش‌ها و ایده‌های متفاوت برای ارتباط‌گیری با نسل جدید و مردم، یک نگاه گسترده‌تر و جهان‌شمول‌تر به طلاب علوم دینی و مبلغان می‌دهد تا اگر احیاناً صلاح دانستند و مناسب دیدند از این ایده‌ها با توجه به جامعه مخاطب و اقتضائات منطقه خود استفاده کنند.

شیخیان از نیروی انسانی متخصص که هم تبلیغ را فهم کند، هم پژوهش و پژوهشگری بداند و مهارت نوشتن و تسلط به یک زبان خارجی داشته باشد به عنوان یک نیروی انسانی کارآمد نام برد که می‌تواند کارگروه مطالعات تبلیغ را در رسیدن به اهداف پیش‌رو همراهی کند.

براساس این گزارش، «هفت قله – ظهورات اجتماعی ایوانجلیکالیسم در آمریکا»، «منبرهای تلویزیونی آمریکا»، «در همسایگی تبلیغ»، «جنبش زنان آمریکای لاتین» و «پندار برساخته» از جمله طرح‌های پیش‌روی کارگروه مطالعات تبلیغ پژوهشکده تبلیغ و مطالعات اسلامی باقرالعلوم علیه‌السلام است که برخی آنها را به انجام رسانده و به جامعه علمی و تبلیغی کشور معرفی کرده است.