نسبت مردم و حاکمیت در اقامه عدالت اجتماعی

به گزارش خبرنگار خبرگزاری رسا در اصفهان، حجت الاسلام احمد اولیایی، عضو هیأت علمی گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، شب گذشته در نشست «نسبت مردم و حاکمیت در اقامه عدالت اجتماعی» از سلسله نشست‌های برخط الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، با اشاره به موضوع عدالت اجتماعی گفت: عدالت اجتماعی از جمله مسائل مهمی است که همه جوامع با آن درگیر هستند. زمانی که جامعه شکل می‌گیرد مقوله توزیع به عنوان یکی از مهمترین فضائل اجتماعی مطرح می‌شود و در همین راستا انسان‌ها در همه جوامع به عدالت اجتماعی نیازمند هستند.

وی در ادامه افزود: انقلاب اسلامی ایران بر مبنای عدالت اجتماعی شکل گرفت و بزرگ‌ترین هدف آن تحقق همین امر بوده است. در کلام امام خمینی (ره) و رهبر معظم انقلاب نیز این مقوله را بارها شنیده‌ایم.

عضو هیأت علمی گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: پس از گذشت سال‌ها از پیروزی انقلاب اسلامی، تلاش‌های فراوانی در بسط عدالت اجتماعی صورت گرفته اما همان طور که رهبر معظم انقلاب نیز تأکید کرده‌اند ما در این خصوص، در وضعیت راضی کننده‌ای نیستیم.

وی ادامه داد: برای نزدیک شدن به عدالت اجتماعی باید از موانع موجود گذشت، این موانع فردی و اجتماعی هستند و محدودیت منابع، کارشکنی‌، عدم تقوا، در این میان نقش دارند.

حجت الاسلام اولیایی با بیان اینکه در بحث عدالت اجتماعی ما با مشکل نظری روبرو هستیم بنابراین هر دولتی که به روی کار می‌آید براساس دیدگاه خود به عدالت اجتماعی می‌پردازد، تصریح کرد: علت این است که تا قبل از انقلاب، اندیشمندان اسلامی دغدغه بسط عدالت نداشتند زیرا از منابع دور بودند. آن‌ها در حوزه چیستی و چرایی عدالت فعالیت کرده‌اند اما درباره اینکه چگونه به دنبال عدالت باشیم کمتر کار شده است.

وی با طرح این سؤال که مردم به عنوان رکن اصلی جامعه چه نسبتی با حاکمیت در مسأله عدالت اجتماعی دارند، اظهار کرد: عاملیت عدالت، مقوله مهمی در حوزه عدالت است. یعنی چه نهاد و چه فردی باید عدالت را در جامعه بسط دهد. آیا مردم باید به دنبال عدالت اجتماعی باشند یا حاکمیت، نظام و دولت‌ها باید این کار را انجام دهند؟

عضو هیأت علمی گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت: اکنون اینگونه به نظر می‌رسد که مردم دائما در مقام انتظار نسبت به حاکمیت در بسط عدالت قرار دارند و خود هیچگونه نقشی ندارند. البته این انتظار طبیعی است. علت این است که ما در وضعیت دولت ملت به سر می‌بریم.

وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر دولت بزرگ است و مردم قدرت توزیع ندارند، خاطرنشان کرد: در این وضعیت طبیعی است که مردم در حالت انتظار و قعود قرار می‌گیرند. در این صورت بیگانگی اجتماعی رخ می‌دهد و نتیجه آن کاهش مشارکت‌های سیاسی و اجتماعی است. همچنین ادراک عدالت اجتماعی مردم خدشه‌دار می‌شود. یعنی ممکن است عدالت در جامعه وجود داشته باشد اما مردم تصور می‌کنند که عدالتی وجود ندارد.

حجت الاسلام اولیایی در ادامه عنوان کرد: برای تغییر ادراک عدالت اجتماعی عوامل مختلفی از جمله معرفتی و غیرمعرفتی وجود دارد. رسانه از جمله عوامل غیرمعرفتی است که ادراک عدالت اجتماعی را تغییر می‌دهد،گاهی رسانه با تکیه بر سیاه‌نمایی‌ها دائما به مخاطب القا می‌کند که در جامعه هیچ عدالتی وجود ندارد، مباحث شخصی مانند حسادت، محرومیت‌های نسبی و... از جمله عوامل غیرمعرفتی دیگر است.

وی تصریح کرد: اگر مردم از حاکمیت فاصله بگیرند، ادراک عدالت اجتماعی آن‌ها خدشه دار می‌شود. زمانی که این عامل تثبیت شود، مشارکت و تلاش عمومی برای بسط عدالت، امید و عزم ملی کاهش پیدا می‌کند.

عضو هیأت علمی گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی خاطرنشان کرد: نسبت بین مردم و حاکمیت در بسط عدالت اجتماعی متقابل است و هر دو گروه باید در این راستا تلاش کنند.

وی افزود: در حال حاضر مردم دچار حالت قعود شده‌اند یعنی بیان می‌کنند که در کشور عدالت وجود ندارد، در حالی که در قرآن آمده است که مردم، خود نیز باید اقامه عدالت کنند. در این راستا کلیت جامعه باید عدالت را بسط دهند و وظیفه یک نفر نیست، بلکه عدالت باید در جامعه جریان پیدا کند.

حجت الاسلام اولیایی با بیان اینکه مطالبه‌گری در خصوص عدالت باید به صورت مداوم در جامعه وجود داشته باشند، اظهار کرد: تحمل عدالت موضوع مهمی است. باید از خود بپرسیم تا چه میزان عدالت را تحمل می‌کنیم. زمانی که عدالت اجتماعی سهم ما را کاهش دهد، تحملش برای ما مشکل است. چه بسیار قوانین غلط، تحمل عدالت اجتماعی را پایین می‌آورد.

وی با اشاره به مقوله عدالت سیاسی تصریح کرد: انتخابات به عنوان یک فرآیند عادلانه در جمهوری اسلامی بارها تکرار شده است. سؤال این است که مردم در هنگام رأی دادن چقدر متوجه این موضوع هستند که انتخاب آن‌ها سال‌ها کشور را به جلو یا عقب هل خواهد داد و این انتخاب چقدر عدالت سیاسی و در نتیجه عدالت اقتصادی و... را در جامعه رقم می‌زند.

عضو هیأت علمی گروه مطالعات عدالت اجتماعی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تأکید کرد: پاسخ‌گویی مسأله مهمی است که حاکمیت در کنار توزیع عادلانه باید به آن توجه کند تا در رفت و برگشت متقابل میان حاکمیت و مردم عدالت اجتماعی بسط پیدا کند./1304/