نگاه تقلیل گرایانه؛ مهمترین آسیب حجاب

راهکارهای لازم برای ترویج حجاب در جامعه باید ناشی از بررسی وجوه مختلف حجاب باشد تا بتواند باعث رویکرد جامعه به سمت رعایت آن باشد، تصمیمات لحظه‌ای و شتاب زده در مورد حجاب و عفاف نه تتها باعث افزایش رعایت حجاب نمی شود، بلکه نشان دهنده این است که فهم درستی در بین تصمیم سازان وجود ندارد، نگاه به حجاب از جهان فکری مخاطبان، از جمله راهکارهایی است که کمک زیادی به پیدا کردن راه درست در ترویج حجاب و عفاف می کند.

در همین راستا سرکار خانم حوریه بزرگی عضو گروه ارتباطات مؤسسه شناخت در گفت و گویی با خبرنگار سرویس فرهنگی و اجتماعی خبرگزاری رسا، ضمن انتقادات به مسائل مربوط به حجاب، راهکارهای خود را در باب این مسئله مهم مشخص کرده است، مشروح این گفت و گو را در ادامه می خوانید:

دشمن درصدد است که مسائل دینی و فرهنگی ما را  که مایه قوام جامعه است با مهندسی معکوس تبدیل به چالش و گسل کند و مردم را به درگیری با یکدیگر کشاند و از این طریق خوراک رسانه ای برای خود فراهم کند، تحلیل شما از این نقشه دشمن چیست؟

بحث حجاب را نباید به هدف دشمن و روایت سازی او تقلیل دهیم، بلکه باید به فعالیت های رسانه ای خودمان در سال های گذشته نیز توجه داشته باشیم، ساختارهای آموزشی، اندیشکده ها، محتواهای کتاب های درسی و اقتصاد همگی در بحث حجاب تاثیرگذار است، مهمترین آسیبی که در بحث حجاب وجود دارد، نگاه تقلیل گرایانه و محدود کردن آن به بحث رسانه ای است.

دشمن در کار رسانه ای در همه حوزه‌ها، مخصوصا بحث حجاب، کلان روایت دارد و به کمک آن خورده روایت ها را تعریف می کند و در ذیل آن قرار می‌دهد، رسانه دشمن تا قبل ماجرای فوت مهسا امینی، حجاب را به صورت خورده روایت ها پیگیری می کرد و متوجه بود که در جامعه انگاره های فمینیستی و برابری ترویج می شود.

در روایت‌های جزئی، مخاطب عامه به خوبی هدف قرار گرفتن حجاب را  نمی فهمد، رسانه های دشمن در تمام مسائل اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کلان روایت برابری زنان مردان را دنبال می کنند و حاکمیت را  زن ستیز معرفی می کنند و با همه تاکنیک های رسانه ای سعی می‌کنند زن در ایران را دچار محدودیت و فشار  معرفی کنند.

رسانه دشمن در بحران ها با کلید واژه انقلاب زنانه سعی می‌کند برابری زنان و مردان را پررنگ کنند، البته زمانی‌که فضای جامعه بحرانی نباشد باز هم این هدف را با تاکتیک‌های متفاوتی دنبال می‌کند، اما در جبهه رسانه ای انقلاب، نکته بسیار مهم این است که تکلیف ما با کلان روایت های رسانه ای مشخص نیست.

در رسانه های انقلابی کلان روایتی که وجوه آن کاملا مشخص باشد وجود ندارد و دچار سردرگمی هستند، در جامعه طیف های مختلفی وجود دارد که می گویند جامعه به مرحله ای رسیده که برای جلوگیری از دو قطبی حداقل باید پوشش سر آزاد کنیم و اگر این کار را نکنیم و مقاومت کنیم در سال‌های آینده حتما اتفاق خواهد افتاد.

در مقابل، گروهی می گویند اگر در رابطه با حجاب کوتاه بیایم، قبح گناه ریخته می شود و با عادی سازی بی‌حجابی  بعدا در جامعه بدن نمایی رخ می دهد، وقتی در جبهه انقلاب روایت دقیق و مشخصی وجود ندارد، شبکه سازی رسانه ای نیز ایجاد نمی شود.

رسانه‌های دشمن می دانند که چه چیزی را منتشر کنند ولی در مقابل جبهه انقلاب به دعوا و مشاجره مشغول هستند و بعضی از آنها می‌گویند اگر تصاویر بی‌حجابی پخش شود اشاعه فحشا است ولی عده ای دیگر می‌گویند که باید این تصاویر منتشر شود تا مردم مطلع شوند.

اگر قرار است که نشست نخبگانی تشکیل شود باید بررسی کنیم که با توجه به مقتضیات زمان و مکانی که در آن هستیم کدام روایت مورد قبول همه مخاطبان است و آن را انتشار دهیم، در غیر اینصورت در جنگ روایت‌ها منفعل و حالت دفاعی خواهیم داشت و رسانه دشمن هجوم می کند.

باتوجه به شرایط رسانه ای که در فضای کشور وجود دارد برای بحران های رسانه ای که در آینده ممکن است اتفاق بیفتد چه پیشنهادی دارید؟

پیشنهاد دقیق و مشخص زمانی گفته می شود که پژوهش های دقیقی در مورد مخاطب و  مقتضیات زمانی آن صورت گرفته باشد تا راهکار خوبی ارائه شود، از مشکلات جامعه ما این است که تا مسئله ای به بحران نرسد برای آن تصیم‌گیری نمی‌شود.

ما با تشکیل نشست‌ها و کنفرانس‌ها دنبال راه حل هستیم که این، کار اشتباهی است و راه حل درست برنامه ریزی برای ده سال آینده است وقتی برای یک مسئله می توانیم راهکار مناسبی ارائه دهیم که سلسله نشست‌هایی با نخبگان، اساتید دانشگاه و با کسانی که در کف میدان هستند، برگزار کرده باشیم.

بعضی از افراد که در مورد کم حجابی و بی‌حجابی صحبت می کنند از زوایه دید خود به مسئله نگاه می کنند و با جهان فکری که بی‌حجاب هستند آشنا نیستند و به همین دلیل نمی توانند راهکار مناسبی را ارائه دهند.

هالیود اگر بخواهی فیلمی را بسازد از اندیشکده‌های متشکل از فلاسفه و کارگردانان کمک می گیرد تا بتواند کار مهمی را تولید کند، کار رسانه ای بدون پژوهش نتیجه مطلوبی را به همراه ندارد و مقطعی عمل کردن باعث ساخت کارهای اثرگذار نمی شود.

مسئله حجاب به خاطر ذو وجه بودن و  پیچیدگی های که دارد اگر راهکار هایی بدون پشتوانه پزوهشی برای آن داده شود به معنای جدی نگرفتن و درست درک نکردن مسئله است.

با توجه به تجربه گذشته در حوزه عفاف و حجاب چه خلل ها و آسیب های در این حوزه وجود داشته است که باید اصلاح شود؟

مسئله حجاب فقط متعلق به گذشته نیست و در شرایط کنونی هم با این مسئله درگیر هستیم، یکی از مباحثی که در رعایت حجاب تاثیر دارد ساختارها‌ی آموزشی است، ما در انتقال مفاهیم دینی نیاز به تحول اساسی داریم و تا جامعه فرهنگیان اصلاح نشود در بحث حجاب اتفاقی رخ نمی دهد. فرهنگیان در ماجرای فوت مهسا امینی بیشتر از اینکه طرفدار حجاب و عفاف باشند در جبهه مقابل بودند.

گزارش هایی وجود دارد که بیان می کند عده‌ای از والدین به معلمان می گویند که به فرزندان آنها قرآن یاد ندهند و به حجاب دختران کاری نداشته باشند و آموزش های ایدئولوژیک را به آنها یاد ندهند.

وقتی ساختار آموزشی ما اینگونه باشد، هر مقدار که کار رسانه ای صورت گیرد باز هم تاثیر گذار نخواهد بود، انگاره های شناختی که در طی سال‌ها شکل گرفته است باید اصلاح شود.

ما باید فکر کنیم چگونه می توانیم انگاره های دینی را منتقل کنیم تا ایجاد دلزدگی نکند و فرد احساس نکند که حجاب اجباری است، در خیلی از نظرسنجی های نشان داده شده است که نیمی از کسانی که کشف حجاب می کنند به دلیل مقابله با حاکمیت این کار را می کنند و باید تلاش شود که حجاب تبدیل به نمادی شود که فرد با اختیار خود آن را انتخاب کند.

اگر بخش اصناف و پوشاک ما ساماندهی نشود، بی‌حجابی همچنان در جامعه وجود خواهد داشت؛ با وجود برگزاری  جشنواره پوشاک اسلامی اما جریان سازی اتفاق نیفتاده است ولی در جشنواره فیلم فجر 1401 پوشش کت و شلوار رواج داشت و بعد از یک ماه این پوشش را در مغازه ها و بازار مشاهده می‌شد که نشان دهنده این است که جشنواره فیلم فجر و بازار پوشاک کاملا هماهنگ باهم عمل می کنند.