حجت الاسلام علی فضلی؛
سنت سلوک امام خمینی نظام‌مند است
مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: آنچه را که نگاه امام را ویژه می کند، روش نظام مند دست یافتن به توجه قلبی و پیاده سازی سنت توجه قلبی در صراط سلوک است.
به گزارش خبرنگار گروه سیره امامین انقلاب خبرگزاری رسا، نشست تخصصی “ماهیت و مؤلفه های سنّت سلوکی امام خمینی” با ارائه حجت الاسلام علی فضلی مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی چهارشنبه ۳ خرداد ماه ۱۴۰۲ برگزار شد.
حجت الاسلام علی فضلی در ابتدا با اشاره به بیانات آیت الله جوادی آملی گفت: ایشان می فرمایند: «در زندگی نود ساله امام، دو دهه را باید از یکدیگر جدا کرد که دیگران این دو دهه را نداشتند و این دو دهه مخصوص ایشان است؛ دهه اوّل، دهه انس او به جهان «غیب» و «عرفان» است و دهه دوّم، دهه انس او به عالم «شهادت» و «رهبری» است.»
وی در ادامه گفت: این نشست در مقام بررسی دهۀ اول است؛ این که حضرت امام در دهۀ اول چگونه سلوک کرده و بر چه سنت سلوکی تکیه داشته و در آن سنت به چه اصولی پایبند بوده و برای انجام این اصول از چه شیوهای بهره برده اند. اما این که در دهۀ دوم این عرفان چه تبلوری پیدا می کند و در حوزۀ عرفان سیاسی و عرفان اجتماعی ظهور پیدا می کند، سخن دیگر و بحث دیگری است.
مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با اشاره به ماهیت سنت سلوکی و جایگاه حضرت امام در سیر تطور تاریخ عرفان افزود: سنت سلوکي تعليمي از تعاليم سلوکي است که به عنوان محور منازل سلوکي و روح صراط سلوک است. مانند سنت عشق برای سلوک عاشقانه یا سنت فتوت برای سلوک جوانمردانه. وقتی سنت روح و اصل صراط سلوک قرار می گیرد، بر تمامی منازل و آداب سالک پیرو آن سنت رنگ می پاشد و شیوۀ سلوکی وی را تغییر می دهد و به منازل سمت و جهت خاصی می دهد و اینجا است که باید دید که سنت سلوکی حضرت امام علیه السلام چه بوده است؟
وی افزود: نخستین هستۀ حرکت عرفان اسلامی در حوزه های علمیه حوزۀ اصفهان و استاد بزرگش آقا محمد بید آبادی تنکابنی بود که سرآغاز سه حركت فلسفى و عرفانى شد؛ فلسفه صدرايى، عرفان سلوکی و عرفان نظرى. در سلسلۀ تاریخی شاگردان فلسفه وی، ملاعلی نوری، در سلسلۀ تاریخی شاگردان سلوکی، آقا سید علی قاضی و در سلسلۀ شاگردان عرفان نظری نیز میرزا هاشم اشکوری را می بینیم که مرحوم آیت الله شاه آبادی، استاد عرفان نظری و عملی حضرت امام شاگرد ایشان بوده است.
حجت الاسلام فضلی سنت سلوکی حضرت امام را سنت توجه قلبی به حق دانست؛ چنان که در نامۀ عرفانی به دو شاگردش آقا میرزا جواد همدانی و سید ابراهیم خوئی مقبره ای به آن توصیه کردند و گفت: امام در شرح حدیث عقل و جهل با تأسی از استادش مرحوم شاه آبادی که رساله ای دربارۀ عقل و جهل دارد، اساس انسان شناسی سلوکی را بیان کرده اند. پس از این بیان، به تعریف توجه تام پرداخته شد که همان خروجي از هر انگيزه و خواسته ای که دل را به غير خداي سبحان فرا مي خواند، به نحوی که هيچ مطلوب، محبوب، مقصود و مقصدي جز خدا براي سالک باقي نماند.
وی با تعریف توجه تام قلبی به عاری شدن قلب سالک از هر گونه مقصد و انگیزه ای جز خدا اظهار داشت: آنچه را که نگاه امام را ویژه می کند، روش نظام مند دست یافتن به توجه قلبی و پیاده سازی سنت توجه قلبی در صراط سلوک است. توجه تام به خدای سبحان بر سه عنصر تحصیل، تطهیر و تلقین تکیه دارد؛ یعنی تحصیل دروس عرفان نظری برای درک مفهومی و عقلی از توحید عرفانی؛ پاکسازی دل از تفرقه ها و آلودگی های رفتاری و اعتقادی و القای مکرر آن مفاهیم ذهنی و عقلی از توحید عرفانی به دل.
مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در پایان گفت: پس برای عملیاتی ساختن این سه عنصر باید سه گام برداشت؛ آموختن معارف توحیدی و حقایق عرفانی و تفکر عقلی دربارۀ آنها در راستای تحصیل، تقید به احکام تکلیفی و تعالیم سلوکی به خصوص محاسبه و مشارطه و مراقبه در جهت تطهیر دل و ایجاد زمینه برای نفوذ معارف به دل و تفهیم معارف و حقایق و تلقین و تکرار در زندگی برای نفوذ آن از عقل به قلب.
ارسال نظرات